'Bài học tỷ USD' cho Lầu Năm Góc sau thất bại cay đắng của Patriot

Cuộc tấn công vào 2 nhà máy lọc dầu Abqaiq và Khurais ngày 14/9 khiến Riyadh rơi vào tình trạng khủng hoảng; giữa lúc đó, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Joseph Dunford phát biểu rằng, không có hệ thống phòng không nào có thể đẩy lùi một cuộc tấn công như cuộc tiến công bằng tên lửa hành trình và UAV như vừa qua. Chỉ khi Saudi Arabia xây dựng được hệ thống phòng thủ đa tầng mới có thể làm giảm nguy cơ của các cuộc tấn công như vậy.

Sau phát biểu của Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Joseph Dunford, ngay lập tức có rất nhiều câu hỏi chất vấn: Tại sao Saudi Arabia mua vũ khí trị giá 100 tỷ USD từ Mỹ mà sao lại không xây dựng được hệ thống phòng không đa lớp? Tại sao một nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu dầu mỏ, các lực lượng phòng thủ không tập trung theo hướng này?

Phải chăng Saudi Arabia "không có lực lượng phòng không mạnh"? Trên thực tế, Mỹ đã chuyển 96 bệ phóng của hệ thống tên lửa phòng không Patriot PAC-2 và PAC-3 cho Saudi Arabia (trong đó các hệ thống PAC-3 nhiều gấp đôi so với PAC-2), cùng với đó là việc huấn luyện các kíp chiến đấu sử dụng các hệ thống PAC theo đúng điều lệnh tác chiến của quân đội Mỹ.

Không chỉ bán các hệ thống tên lửa phòng không Patriot, Mỹ còn bán cho Saudi Arabia 17 hệ thống radar cảnh báo tầm xa AN/FPS-117 để xây dựng thành một mạng radar duy nhất; cùng với các hệ thống radar cảnh báo tầm xa là một số lượng lớn radar chiến thuật; với hệ thống radar cảnh giới như vậy, dường như đến con ruồi sẽ không lọt.

Nhưng cuộc tiến công vừa qua cho thấy, tất cả số UAV và tên lửa hành trình đều không bị phát hiện. Tất cả các phương tiện tấn công đã đến mục tiêu mà không gặp bất kỳ sự ngăn chặn nào; phải chăng đó là mâu thuẫn?

Phát biểu của ông Dunford như một sự phủ nhận trách nhiệm với đồng minh, với mạng lưới radar hết sức hiện đại như vậy, không thể nói rằng hệ thống không thể phát hiện những mục tiêu nhỏ, bay thấp; trong khi khi nhà sản xuất Lockheed Martin tuyên bố, hệ thống radar AN/FPS-117 có thể phát hiện những vật thể bay bằng quả bóng tennit từ cự ly hàng trăm km?

Điều khẳng định thứ hai nói rằng hệ thống phòng không Patriot không phù hợp để đánh chặn tên lửa hành trình và UAV là không chính xác. Nhà sản xuất Raytheon công bố tính năng của hệ thống Patriot có thể tiêu diệt các mục tiêu bay thấp, mặc dù có thể tốn kém, vì mỗi quả tên lửa Patriot có giá 1 triệu USD; nhưng thiệt hại vụ tiến công ngày 14/9 vừa qua gây cho Saudi Arabia lớn hơn nhiều.

Thứ ba khi nói rằng Saudi Arabia không có hệ thống phòng không đa lớp, theo họ các hệ thống Patriot giống như những hòn đảo nằm rải rác trên các khu vực rộng lớn của đất nước.

Trên thực tế các hệ thống phòng không Patriot là một tổ hợp phòng không đa nhiệm, với bán kính phòng không từ 80 đến 100 km, có khả năng đánh chặn tất cả các loại máy bay, tên lửa ở mọi độ cao. Với tốc độ đến 5M, tên lửa có thể dễ dàng đánh chặn tên lửa đạn đạo, nhưng hiệu quả đánh chặn tên lửa hành trình thấp, nhưng không phải là không thể đánh chặn.

Ngoài các hệ thống phòng không tầm xa như Patriot, Saudi Arabia có các hệ thống tên lửa phòng không tầm trung khác đó là Hawk, tầm bắn của hệ thống này đến 40km; hiện tại họ có 128 bệ phóng tên lửa loại này. Mặc dù được chế tạo vào thập niên 1970, nhưng được đầu tư hiện đại hóa, nên các hệ thống phòng không Hawk hoàn toàn có thể đáp ứng yêu cầu của chiến tranh hiện đại.

Về hệ thống phòng không tầm thấp, hiện lực lượng phòng không Saudi Arabia đang sở hữu 600 hệ hệ thống M1097 Avenger; mỗi hệ thống được gắn trên xe tải Humve gồm 2 cụm ống phóng, mỗi cụm chứa 4 tên lửa Stinger; ngoài ra còn có 1 súng máy 12,7 mm. Hệ thống có tầm bắn 5,5 km, độ cao phòng không tối đa 3,8 km, tất cả hệ thống được kiểm soát bởi radar; đây là vũ khí lý tưởng để chống lại tên lửa hành trình và UAV.

Chưa hết, trong phân khúc tên lửa tầm thấp, Saudi Arabia còn có 40 hệ thống phòng không Crotale của Pháp. Đây là vũ khí phòng không tầm thấp tiên tiến, được bố trí bảo vệ các mục tiêu điểm quan trọng có tính chất chiến lược. Crotale có khả năng bắn trúng mục tiêu trong phạm vi độ cao từ 5 mét đến 5 km, tầm bắn 10 km; và các hệ thống Crotale của Saudi Arabia đều được hiện đại hóa. Ngoài ra khoảng 160 hệ thống phòng không Shanine, đây là phiên bản sửa đổi của tổ hợp Crotale, do Pháp chế tạo theo đơn đặt hàng của Saudi Arabia.

Ngoài các hệ thống tên lửa phòng không, lực lượng phòng không Saudi Arabia còn có khoảng 1.000 khẩu pháo phòng không có cỡ nòng từ 20 đến 40 mm.

Như vậy có thể khẳng định lực lượng phòng không của Saudi Arabia nhiều lớp, có sự đan xen và hỗ trợ cho nhau và quan trọng là được tổ chức theo “công nghệ” của Mỹ. Tuy nhiên, không có dấu hiệu nào cho thấy các lực lượng phòng không của Saudi Arabia lẫn các quốc gia trong khu vực phát hiện được mối đe dọa hay có các động thái đánh chặn. Điều này khiến nhiều người đặt nghi vấn về năng lực tác chiến của lực lượng phòng không Saudi Arabia, cũng như hiệu quả thực tế của hệ thống phòng không đa lớp trị giá nhiều tỷ USD được nước này đặt mua từ Mỹ và các quốc gia phương Tây.

Theo các chuyên gia quân sự, để có hệ thống phòng thủ đủ sức đối phó cuộc tập kích tương tự hôm 14/9, Riyadh sẽ cần triển khai các tổ hợp phòng không tầm ngắn và radar cảnh giới tầm thấp, chuyên bắt mục tiêu bay thấp. Bên cạnh đó, điều quan trọng nhất là binh sĩ Saudi Arabia phải làm chủ khí tài và và nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu, như vậy mới đủ sức đối phó với các cuộc tập kích đường không.

Địa điểm bố trí các hệ thống tên lửa Patriot của Saudi Arabia và Mỹ ở khu vực Trung Đông.

Theo Tiến Minh/Kiến thức