Đất hiếm của Ukraine là gì và tại sao Tổng thống Donald Trump lại khao khát muốn có chúng?

Vào ngày 3 tháng 2, Tổng thống Donald Trump cho biết ông muốn Ukraine cung cấp đất hiếm cho Hoa Kỳ để đổi lấy việc hỗ trợ tài chính cho nỗ lực chống lại Nga của Ukraine. Tổng thống Zelenskiy đã đưa ra ý tưởng này trong chiến lược " kế hoạch chiến thắng " của mình, trình bày với các đồng minh của Ukraine, bao gồm cả ông Trump, vào mùa thu năm ngoái.

Trong số những nội dung khác, kế hoạch đề xuất đạt được thỏa thuận với các đối tác nước ngoài để cung cấp quyền tiếp cận chung đối với các nguồn tài nguyên có giá trị chiến lược của Ukraine.

Hiện vẫn chưa rõ ông Trump đang ám chỉ đến tất cả các loại khoáng sản quan trọng hay chỉ đất hiếm. Ông cho biết Hoa Kỳ đang tìm cách đạt được thỏa thuận với Ukraine về "đất hiếm và những thứ khác" của họ.

Cuộc gặp gỡ của ông Donald Trump và Tổng thốngUkraine Volodymyr Zelenskiy tạiTrump Tower ở Thành phố New York, Hoa Kỳ, ngày 27 tháng 9 năm 2024. REUTERS/Shannon Stapleton

Đất hiếm là một nhóm gồm 17 kim loại được sử dụng để chế tạo nam châm biến năng lượng thành chuyển động cho xe điện, điện thoại di động, hệ thống tên lửa và các thiết bị điện tử khác. Không có chất thay thế khả thi nào.

Trung Quốc, quốc gia mà ông Trump đã đe dọa sẽ tiến hành chiến tranh thương mại, là nước sản xuất đất hiếm và nhiều khoáng sản quan trọng khác lớn nhất thế giới.

Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ coi 50 loại khoáng chất là quan trọng, bao gồm một số loại đất hiếm, niken và lithium.

Theo dữ liệu của Bộ Kinh tế, Ukraine có trữ lượng 22 trong số 34 khoáng sản được Liên minh châu Âu xác định là quan trọng. Bao gồm vật liệu công nghiệp và xây dựng, hợp kim ferro, kim loại quý và kim loại màu, và một số nguyên tố đất hiếm. Ukraine cũng có trữ lượng than đáng kể; tuy nhiên, hầu hết trong số này hiện nằm dưới sự kiểm soát của Nga ở vùng lãnh thổ bị chiếm đóng

Đất hiếm của Ukraine là gì và được sử dụng để làm gì?

Được biết đến là ‘vựa lúa’ của châu Âu, Ukraine cũng tự hào có nguồn tài nguyên khoáng sản khổng lồ. Một số trong số này rất cần thiết cho các ngành công nghiệp như quốc phòng, thiết bị công nghệ cao, hàng không vũ trụ và năng lượng xanh.

Theo Viện Địa chất, Ukraine sở hữu các nguyên tố đất hiếm như lanthanum và xeri, được sử dụng trong TV và đèn chiếu sáng; neodymium, được sử dụng trong tua bin gió và pin EV; và erbi và yttri, có ứng dụng từ năng lượng hạt nhân đến laser. Nghiên cứu do EU tài trợ cũng chỉ ra rằng Ukraine có trữ lượng scandi. Dữ liệu chi tiết được phân loại.

Đất hiếm là nguồn tài nguyên quý giá mà quốc gia nào cũng muốn sở hữu.

Trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ sáu, Tổng thống Zelenskiy cho biết Nga đã chiếm giữ khoảng một nửa trữ lượng đất hiếm của Ukraine. Các nhà phân tích khai thác và kinh tế cho biết Ukraine không có mỏ đất hiếm nào đang hoạt động thương mại.

Tổng thống Zelenskiy cũng cho biết Ukraine có trữ lượng titan và uranium lớn nhất châu Âu. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, Ukraine cũng là nhà cung cấp tiềm năng quan trọng về lithium, berili, mangan, gali, zirconi, than chì, apatit, fluorit và niken.

Cơ quan Địa chất Nhà nước cho biết Ukraine có một trong những trữ lượng được xác nhận lớn nhất châu Âu, ước tính khoảng 500.000 tấn lithium - rất quan trọng đối với pin, gốm sứ và thủy tinh. Trữ lượng titan chủ yếu nằm ở phía tây bắc và trung tâm Ukraine, trong khi lithium nằm ở trung tâm, phía đông và đông nam. ưTrữ lượng than chì của Ukraine, một thành phần chính trong pin xe điện và lò phản ứng hạt nhân, chiếm 20% tài nguyên toàn cầu. Các mỏ nằm ở trung tâm và phía tây.

Những nguồn tài nguyên nào của Ukraine đang được đất nước này kiểm soát?

Cuộc chiến đã gây ra thiệt hại rộng khắp trên khắp Ukraine và Nga hiện kiểm soát khoảng một phần năm lãnh thổ của nước này.

Phần lớn các mỏ than của Ukraine, nguồn cung cấp năng lượng cho ngành công nghiệp thép của nước này trước xung đột, tập trung ở phía đông và đã bị mất.

Theo ước tính của các tổ chức nghiên cứu We Build Ukraine và Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, khoảng 40% tài nguyên kim loại của Ukraine hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của Nga, trích dẫn dữ liệu tính đến nửa đầu năm 2024. Họ không cung cấp số liệu chi tiết. Kể từ đó, quân đội Nga tiếp tục tiến quân đều đặn vào khu vực Donetsk phía đông. Vào tháng 1, Ukraine đã đóng cửa mỏ than cốc duy nhất bên ngoài thành phố Pokrovsk, nơi mà lực lượng của Nga đang cố gắng chiếm giữ.

Nga đã chiếm giữ ít nhất hai mỏ lithium của Ukraine trong cuộc xung đột - một ở Donetsk và một ở vùng Zaporizhzhia ở phía đông nam. Ukraine vẫn kiểm soát các mỏ lithium ở vùng Kyrovohrad miền trung.

Cơ hội và thách thức cho ngành khai thác khoáng sản ở Ukraine là gì?

Oleksiy Sobolev, Thứ trưởng Bộ Kinh tế thứ nhất, cho biết vào tháng 1 rằng chính phủ đang thực hiện các thỏa thuận với các đồng minh phương Tây bao gồm Hoa Kỳ, Anh, Pháp và Ý về các dự án liên quan đến khai thác vật liệu quan trọng. Chính phủ ước tính tổng tiềm năng đầu tư của lĩnh vực này vào khoảng 12-15 tỷ đô la vào năm 2033.

Cơ quan Địa chất Nhà nước cho biết chính phủ đang chuẩn bị khoảng 100 địa điểm để được cấp phép và phát triển chung nhưng không cung cấp thêm thông tin chi tiết.

Mặc dù Ukraine có lực lượng lao động trình độ cao và tương đối rẻ cùng cơ sở hạ tầng phát triển, các nhà đầu tư vẫn nêu bật một số rào cản đối với đầu tư. Bao gồm các quy trình quản lý phức tạp và kém hiệu quả cũng như khó khăn trong việc tiếp cận dữ liệu địa chất và có được lô đất. Họ cho biết những dự án như vậy sẽ mất nhiều năm để phát triển và đòi hỏi khoản đầu tư ban đầu đáng kể.