Saudi sa thải 2 quan chức, thừa nhận nhà báo Jamal Khashoggi chết

Saudi Arabia ngày 19/10 xác nhận nhà báo Jamal Khashoggi đã thiệt mạng trong cuộc ẩu đả bên trong lãnh sự quán Saudi Arabia tại thành phố Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời cho biết nước này đã sa thải hai quan chức cấp cao liên quan đến vụ việc.

Nhà báo Jamal Khashoggi phát biểu trong một sự kiện được tổ chức tại London, Anh, hôm 29/9/2018 (Ảnh: Reuters).

Sự thừa nhận của Saudi Arabia về cái chết của ông Khashoggi diễn ra khoảng 2 tuần sau khi các đồng minh phương Tây gia tăng sức ép, yêu cầu nước này đưa ra lời giải thích chính thức về vụ ông Khashoggi mất tích. Vụ việc cũng khiến một số nhà lập pháp Mỹ kêu gọi thực hiện các hành động cứng rắn đối với Riyadh.

Truyền thông nhà nước Saudi Arabia cho biết, Quốc vương Salman đã ra lệnh sa thải hai quan chức cấp cao liên quan đến vụ việc, bao gồm Saud al-Qahtani – cố vấn của tòa án hoàng gia, người được coi là cánh tay phải của Thái tử Mohammed bin Salman và ông Ahmed Asiri - Phó giám đốc Cơ quan tình báo.

Trong một tuyên bố đưa ra cùng ngày, công tố viên của Saudi Arabia thông báo, có một cuộc ẩu đả đã xảy ra giữa ông Khashoggi và những người đã gặp ông trong lãnh sự quán. “Hiện, cuộc điều tra vẫn đang được tiến hành và 18 công dân Saudi Arabia đã bị bắt giữ”.

Phản ứng trước thông báo của Saudi Arabia, phát biểu với báo chí, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: “Tôi nghĩ đây là bước đi tích cực đầu tiên. Đó là một bước đi lớn. Có rất nhiều người, rất nhiều người liên quan. Saudi Arabia là một đồng minh lớn của Mỹ. Những gì đã xảy ra không thể chấp nhận được”. Mặc dù ông Trumo cho rằng lời giải thích của Riyadh rất đáng tin cậy, nhưng điều đó chưa đủ xóa bỏ hoài nghi từ một số nghị sỹ Mỹ.

Nhà báo Khashoggi đã mất tích từ hôm 2/10, sau khi ông vào lãnh sự quán Saudi Arabia ở thành phố Istanbul của Thổ Nhĩ Kỳ để làm thủ tục đăng ký kết hôn. Nhiều ngày sau đó, các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ cho rằng ông Khashoggi đã bị sát hại trong tòa lãnh sự quán của Saudi Arabia. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại Saudi Arabia vẫn từ chối cáo buộc này.

Trước khi Saudi Arabia công bố thông tin nêu trên, Tổng thống Donald Trum cảnh báo, ông có thể xem xét áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Saudi Arabia, mặc dù ông không muốn gây leo thang căng thẳng trong quan hệ với đồng minh này, bởi Riyadh đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn ảnh hưởng của Iran tại Trung Đông và đang để mắt đến các hợp đồng mua bán vũ khí với Mỹ. Nhà Trắng cho biết đã nhận được thông báo của Saudi Arabia và sẽ tiếp tục thúc đẩy việc “thực thi công lý một cách kịp thời, minh bạch và phù hợp với luật pháp.

Dẫu vậy, nhiều nghị sỹ Mỹ đã bày tỏ nghi ngờ về lời giải thích của Saudi Arabia. Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham cho biết: “Tôi vẫn hoài nghi về câu chuyện mới mà Saudi Arabia đưa ra về vụ ông Khashoggi”. Hãng tin CNN dẫn lời Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Richard Blumenthal nhấn mạnh, lời giải thích của Saudi Arabia là hoàn toàn không đáng tin cậy, đồng thời kêu gọi thực hiện một cuộc điều tra quốc tế về cái chết của ông Khashoggi.

Danh tiếng Thái tử Mohammed bị ảnh hưởng

Vụ nhà báo Khashoggi mất tích đã gây ảnh hưởng đến danh tiếng của Thái tử Saudi Arabia Mohammed và đặt ra nhiều câu hỏi về vai trò lãnh đạo của ông. Hãng tin Reuters dẫn một số nguồn tin liên hệ với hoàng tộc Saudi Arabia cho biết, quốc vương Salman đã bàn giao việc điều hành đất nước cho Mohammed (được biết đến với tên gọi MbS).

Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng ngày càng nghiêm trọng đã buộc ông phải can thiệp trở lại. Truyền thông Saudi Arabia hôm 19/10 đưa tin, Quốc vương đã yêu cầu thành lập một ủy ban cấp bộ trưởng do Thái tử Mohammed đứng đầu để tái cơ cấu cơ quan tình báo của Saudi Arabia. Một quan chức Saudi Arabia thân cận với cuộc điều tra cho biết, Thái tử Mohammed không hề hay biết về hoạt động dẫn tới cái chết của ông Khashoggi: “MbS không hay biết về hoạt động cụ thể này và chắc chắn không ra lệnh bắt cóc hoặc giết hại nhà báo Khashoggi”. Vị quan chức này khẳng định, nơi cất giữ thi thể ông Khashoggi vẫn chưa được xác định rõ ràng nhưng không có dấu hiệu cho thấy bị giấu trong lãnh sự quán.

Liên quan đến cuộc điều tra, giới chức Thổ Nhĩ Kỳ cho biết, cảnh sát nước này đã rà soát một khu rừng ở ngoại ô thành phố Istanbul và một thành phố gần Biển Marmara để tìm kiếm thi thể ông Khashoggi, sau khi lần theo dấu vết những chiếc ô tô rời khỏi lãnh sự quán và nơi ở của các nhân viên lãnh sự quán vào ngày ông Khashoggi mất tích.