Sẽ còn bao nhiêu đại gia ôtô ngoại “đậu” lại Việt Nam?

Theo ông Tachibana - Tổng giám đốc Công ty Toyota Việt Nam thì đến 2018 tại VN nhiều nhất sẽ có ba doanh nghiệp ôtô FDI trụ lại. Nhưng một số ý kiến khác thì cho rằng ba cũng là quá nhiều, khi đó có thể chẳng còn doanh nghiệp nào.

Nguyên nhân bởi thuế

Một số doanh nghiệp ôtô FDI được hỏi cũng không nói rõ về tương lai của họ tại Việt Nam. Nhiều người đã hình dung ra một kịch bản khi thuế suất thuế nhập khẩu ôtô giảm xuống còn 0 - 5% thì xe nhập khẩu nguyên chiếc sẽ tràn vào thị trường và xe trong nước không thể cạnh tranh được, các doanh nghiệp rút đi hết chỉ để lại các đại lý làm nhiệm vụ phân phối xe nhập khẩu và thực hiện các dịch vụ sau bán hàng.

Phân tích về vấn đề này các chuyên gia cho biết, đến 2014 thì thuế suất thuế nhập khẩu ôtô từ khu vực các nước Asean ( khu vực AFTA) sẽ giảm xuống còn 50%, chỉ với mức thuế này ôtô lắp ráp trong nước đã không cạnh tranh nổi với xe nhập khẩu rồi, chưa nói các năm tiếp theo đó sẽ tiếp tục giảm thuế để tới 2018 mức thuế nhập khẩu ôtô còn 0%.

Xe lắp ráp trong nước vốn không được ưa chuộng bằng xe nguyên chiếc nhập khẩu tại Việt Nam. Khi không còn được bảo hộ nữa, xe trong nước sẽ mất lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp cũng chẳng thể sản xuất, lắp ráp, lúc đó chỉ còn con đường là rút lui.

Hiện tại ngành công nghiệp ôtô Việt Nam được cho là kém phát triển, 80% linh kiện phục vụ cho lắp ráp xe vẫn phải nhập khẩu. Thị trường ôtô có quy mô nhỏ, khoảng 150.000 xe/năm, đã thế lại bị hạn chế tiêu dùng ôtô, cộng với các chính sách liên tục thay đổi, khiến cho các doanh nghiệp ôtô không yên tâm đầu tư .

Trong vòng sáu năm nữa công nghiệp ôtô Việt Nam được cho là khó có thể phát triển mạnh và đáp ứng đủ nhu cầu trong nước. Các hàng rào kỹ thuật khó có thể ngăn cản được lượng xe nhập đổ vào bởi Việt Nam là quốc gia đi sau với khoa học công nghệ chậm phát triển nên các tiêu chuẩn kỹ thuật đưa ra cũng không ngăn nổi các quốc gia có công nghệ hiện đại hơn vượt qua.

Lấy ví dụ, hiện nay Việt Nam đang áp dụng tiêu chuẩn khí xả Euro 2 với động cơ ôtô, đến 2018 có nâng lên đến tiêu chuẩn Euro 4 thì cũng không thể là rào cản bởi các nước có ngành công nghiệp ôtô phát triển đã áp dụng tiêu chuẩn này từ lâu rồi nên xe của họ sản xuất ra dễ dàng vượt qua các hàng rào kỹ thuật.

Nguy cơ của Việt Nam

Trong khi đó thì các nhà đầu tư lại đang đẩy mạnh đầu tư vào Indonesia. Tập đoàn Toyota Nhật Bản mới đây đã quyết định đầu tư hơn 200 triệu USD vào Indonesia để sản xuất mẫu xe Innova  với công suất 70.000 xe/năm. Hiện tại, hãng xe Nhật Bản này đã có 2 cơ sở sản xuất tại Indonesia với công suất 300.000 xe/năm.

Hãng Nissan cũng vừa công bố kế hoạch đầu tư 320 triệu USD vào Indonesia để nâng công suất sản xuất tại nhà máy của hãng đặt tại phía Tây Java lên hơn gấp 3 lần, đồng thời xây dựng thêm một nhà máy lắp ráp động cơ ở gần đó, theo kế hoạch, đến năm 2018, Nissan sẽ tăng công suất sản xuất tại nhà máy này từ 50.000 chiếc/năm lên 180.000 chiếc/năm.

Indonesia với dân số 300 triệu người kinh tế đang phát triển được coi là thị trường ôtô rất tiềm năng. Bên cạnh đó ngành công nghiệp hỗ trợ tại đây cũng đang phát triển mạnh. Ngoài ra Chính phủ Indonesia cam kết một chính sách ổn định lâu dài cho phát triển công nghiệp ôtô, giúp các nhà đầu tư rất yên tâm.

Các nhà đầu tư cho biết, trong vài năm tới, Indonesia sẽ trở thành 1 trung tâm công nghiệp ôtô lớn nhất tại Đông Nam Á, vượt qua cả Thái Lan. Khi đó Đông Nam Á sẽ có hai trung tâm công nghiệp ôtô lớn, cung ứng khoảng 10 triệu xe/năm cho toàn khu vực này với thị trường trên 600 triệu dân.

Trong khi đó từ 10 năm nay, các doanh nghiệp FDI chỉ đầu tư rất ít vào công nghiệp ôtô tại VN. Trước đây Toyota đã có ý định phát triển mẫu xe Innova tại Việt Nam, tuy nhiên, do chính sách liên tục thay đổi đã làm cho nhà đầu tư này nản lòng. Hơn 10 năm trước Ford cũng coi VN là điểm đầu tư hấp dẫn nhưng nay họ cũng không có kế hoạch gì cả mà tập trung vào Thái Lan, Philippine...

Theo ông Ngô Văn Trụ - Phó vụ trưởng vụ công nghiệp nặng Bộ Công thương, dựa theo xu hướng phát triển chung về thị trường ôtô, các nhà khoa học đã chứng minh rằng khi mà chỉ số sở hữu xe đạt 50 xe/1.000 dân thì quốc gia đó sẽ bắt đầu thời kỳ ôtô hoá (motorization) đó là quá trình ôtô trở nên phổ biến và trở thành phương tiện thiết yếu cho cuộc sống của mọi người.

Hiện nay, Việt Nam đang ở giai đoạn trước motorization với tỉ lệ 18 xe/1.000 dân, nhưng theo dự báo từ năm 2020 về sau, kinh tế phát triển mạnh, mức thu nhập bình quân đầu người được nâng cao và hạ tầng giao thông phát triển, thì nhu cầu về ôtô cá nhân (xe dưới 10 chỗ) sẽ tăng mạnh.

Theo tính toán của Bộ Công Thương, đến năm 2015 tỉ lệ ôtô trên đầu người của Việt Nam sẽ là 28 xe/1.000 dân; đến 2020 là 38 xe/1.000 dân và 2025 là 88 xe/1.000 dân. Như vậy, thời kỳ motorization của Việt Nam sẽ diễn ra vào khoảng năm 2020 - 2025.

Nếu không phát triển được công nghiệp ôtô dưới 10 chỗ thì vào 2025 mỗi năm Việt Nam phải bỏ ra 12 tỉ USD để nhập khẩu ôtô và như vậy rất có thể sẽ phải gánh chịu một mức thâm hụt cán cân thương mại khổng lồ, không những thế thị trường ôtô lớn của VN có nguy cơ rơi vào tay các nhà cung cấp nước ngoài.

Theo DDDN