9/13 bộ, ngành xin trả lại hơn 8.000 tỷ đồng vốn ODA do không giải ngân được

Ông Võ Hữu Hiển, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài chính cho biết, tính đến ngày 6/10, lũy kế giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài kế hoạch vốn năm 2021 của các Bộ ngành mới chỉ đạt 19,03% (3.166 tỷ đồng). Bộ Tài chính cũng đã nhận được 9 văn bản của các Bộ, ngành đề nghị trả lại kế hoạch vốn với tổng giá trị là 8.054 tỷ đồng, chiếm khoảng 44,08% kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao. Số vốn này có thể phải điều chuyển cho các Bộ, địa phương có nhu cầu giải ngân vượt kế hoạch hoặc buộc phải hủy kế hoạch vốn theo quy định.

“Mặc dù các cơ quan đã nỗ lực triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ cho công tác giải ngân, tuy nhiên, với thời gian còn lại từ nay cho đến hết năm có thể thấy việc hoàn thành tỷ lệ giải ngân so với kế hoạch vốn năm 2021 trên 95% kế hoạch được giao như mục tiêu Nghị quyết số 63/NQ-CP là không khả thi”, ông Võ Hữu Hiển nhận định.

Về nguyên nhân chậm giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài và phải trả kế hoạch vốn, đại diện Bộ Tài chính nhận định, nguyên nhân chính là do chậm tiến độ hoặc không có khối lượng giải ngân do các vướng mắc trong quá trình triển khai dự án như: chậm triển khai các công tác sẵn sàng cho đầu tư như chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư, thiết kế cơ sở, chậm trong đấu thầu, ký hợp đồng; đang trong quá trình thực hiện các thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư, điều chỉnh hiệp định vay với các nội dung như gia hạn thời gian thực hiện, thời gian giải ngân, sử dụng vốn dư, điều chỉnh chủ đầu tư, tỷ lệ thanh toán ngoại tệ/ nội tệ, điều chỉnh kinh phí giữa các hạng mục.

Bên cạnh đó, công tác kế hoạch vốn chưa tốt, nhiều bộ ngành chưa thể giao hết kế hoạch vốn chi tiết dẫn đến phải hủy dự toán.

Đặc biệt, ảnh hưởng từ dịch Covid-19 khiến năm nay, số dự án được các bộ ngành đề nghị trả lại là lớn nhất từ trước đến nay. Đơn cử như đơn vị luôn trong nhóm có tỷ lệ giải ngân tốt nhất là Bộ Giao thông vận tải, năm nay có 15 dự án từ nguồn vay ODA, thì nay cũng đề nghị được trả lại 3 dự án, với tổng số vốn giảm trừ gần 590 tỷ đồng. Ngoài ra, giá nguyên vật liệu đầu vào tăng cao, gây khó khăn cho triển khai dự án, như dự án của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn bị đội giá thép xây dựng cả trăm tỷ đồng, mất nhiều thời gian để đàm phán lại với nhà tài trợ quốc tế.

“Một số dự án vốn nước ngoài chậm tiến hành đấu thầu vì chuyên gia tư vấn quốc tế hỗ trợ xây dựng hồ sơ thầu và đánh giá thầu không sang được hoặc sang chậm do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhà tài trợ chậm xem xét và cho ý kiến về hồ sơ mời thầu và kết quả đấu thầu, chậm chưa phê duyệt được hợp đồng; vướng mắc với nhà tài trợ về phạm vi các gói thầu nên chưa thể triển khai”, ông Hiển thông tin.

Tuy nhiên, theo ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, bên cạnh những khó khăn khách quan chưa thể giải quyết ngay, các bộ ngành cần nỗ lực quyết tâm tháo gỡ nhanh những vướng mắc, chậm trễ do nguyên nhân chủ quan.

“Trong quá trình thực hiện, vẫn có những dự án còn chậm tiến độ, chậm ký kết hợp đồng, chậm chọn nhà thầu, chậm thanh toán. Phần chậm thanh toán cũng không nhiều, một số dự án đã kiểm soát chi nhưng chưa thanh toán, trong số báo cáo của chúng tôi là khoảng 2%, đã có kiểm soát chi theo số của kho bạc nhưng chưa mang đến hồ sơ thanh toán… thì những vấn đề chủ quan,các bộ, ngành cần đôn đốc chủ dự án để tháo gỡ và giải quyết cho nhanh”, ông Trương Hùng Long nêu rõ.

Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho rằng, nếu các bộ, ngành không giải ngân được vốn vay ODA thì phải có kế hoạch điều chuyển vốn ngay. Hiện nay vẫn còn tình trạng các bộ, ngành không giải ngân được nguồn vốn này nhưng cũng không dám trả. Hiện Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về số vốn hơn 8.000 tỷ đồng của các Bộ, ngành đề nghị trả lại, đồng thời kiến nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành khẩn trương thực hiện các giải pháp trong phạm vi quản lý của mình và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, trong đó có nguồn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài; chỉ đạo các cơ quan nghiên cứu việc xem trước hồ sơ, tài liệu trên bản điện tử (sử dụng bản scan) để rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ ở mọi khâu của quá trình triển khai dự án.

“Các cơ quan chủ quản cần thực hiện kiểm tra, rà soát, giám sát, đôn đốc thực hiện kế hoạch vốn của các chủ dự án, kịp thời tháo gỡ ngay vướng mắc, khó khăn trong triển khai dự án và giải ngân; tiếp tục điều chuyển kế hoạch vốn nội bộ. Trường hợp không thể điều chuyển nội bộ thì sớm có văn bản gửi Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính về việc cắt giảm để chuyển cho các Bộ, ngành, địa phương khác”, ông Trương Hùng Long nhấn mạnh.

Đại diện Bộ Tài chính khẳng định, sẽ tiếp tục phối hợp tháo gỡ khó khăn, thực hiện đồng bộ các giải pháp đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công; ứng dụng công nghệ thông tin hơn nữa trong giải ngân vốn ODA, vay ưu đãi; tiếp tục hoàn thiện quá trình kiểm soát chi, xử lý đơn rút vốn tại Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nước để đảm bảo đúng thời hạn, đúng chế độ quy định, không để tồn đọng hồ sơ mà không có lý do.