Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ: Có doanh nghiệp 'chống lưng' hợp tác xã mới phát triển được

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ phát biểu tại Diễn đàn kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2019 diễn ra tại Hà Nội vào sáng 14/10/2019.

Phát biểu chỉ đạo tại Diễn đàn Kinh tế hợp tác, hợp tác xã 2019 diễn ra tại Hà Nội vào sáng ngày 14/10/2019, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết, nói đến kinh tế tập thể (KTTT) có nhiều loại hình, trong đó có tổ hợp tác, kinh tế hợp tác, HTX và Liên minh HTX. Lĩnh vực hoạt động cũng rất phong phú, trong đó có lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp.

Đại hội 6 của Trung ương đã nêu rõ, phát triển nền kinh tế nhiều hình thức sở hữu và nhiều thành phần, trong đó kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Trong đó kinh tế tập thể thì Trung ương xác định HTX là nòng cốt. Mục tiêu của Nhà nước là đưa kinh tế tập thể thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài. Thứ hai, phấn đấu đạt tốc độ tăng trưởng cao hơn và tiến tới ngày càng có tỷ trọng lớn trong tổng GDP của nền kinh tế.

Về mặt phát triển số lượng các HTX tăng lên. Cho đến nay, chúng ta có thể mạnh dạn nói rằng, khu vực kinh tế tập thể thoát khỏi tình trạng yếu kém kéo dài. Bằng chứng có số lượng HTX phát triển rất nhanh trong những năm gần đây. Có 57% số HTX trong lĩnh vực nông nghiệp hoạt động có hiệu quả, tỷ lệ này ở phi nông nghiệp là 50-80%.

Phó Thủ tướng cũng phân tích nguyên nhân vì sao mục tiêu tỷ trọng của khu vực kinh tế tập thể trong GDP chưa đạt hiệu quả. Nếu như năm 2003, tỷ trọng của khu vực kinh tế tập thể trong GDP là 7,49%, hiện nay chỉ còn 4% GDP. Vì sao xảy ra trường hợp này? Đó là tỷ trọng ở các khu vực khác như công nghiệp chế biến chế tạo, các ứng dụng dịch vụ tăng. Trong báo cáo nêu rõ, hiệu quả tăng trưởng GDP trong khu vục HTX chỉ bằng 50% các khu vực khác của nền kinh tế. Hai vấn đề này là nguyên nhân quan trọng làm cho tổng GDP của nền kinh tế tập thể ngày càng đi xuống.

Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng chỉ ra những định hướng và giải pháp để phát triển kinh tế tập thể trong thời gian tới. Theo đó, thứ nhất, cần có giải pháp tăng cường thống nhất nhận thức trong phát triển kinh tế tập thể. Sự quan tâm của các bộ, ngành chưa nhiều, quan tâm chưa đồng đều. Ngay trong diễn đàn này cũng thiếu vắng sự có mặt của các bộ, ngành. Cứ nói đến hợp tác là chỉ nghĩ đến nông nghiệp mà không quan tâm đến phi nông nghiệp, nói đến hợp tác chỉ nghĩ đến HTX và Liên minh HTX mà không quan tâm đến tổ hợp tác, trong khi hiện nay, chúng ta có hàng trăm nghìn tổ hợp tác.

“Như vậy là nhận thức chưa đầy đủ. Luật HTX năm 2012 đã mở ra hướng rất rõ, cho phép thành lập doanh nghiệp trong HTX. Nhận thức thế nào là HTX, là doanh nghiệp cũng chưa đầy đủ, nhận thức HTX kiểu mới, kiểu cũ chưa biết. Nhiều nơi vẫn ám ảnh mô hình HTX kiểu cũ. HTX kiểu mới là tổ chức tự nguyện, có nơi áp đặt hành chính cũng không thành công”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nói.

Hai là, vấn đề xử lý vướng mắc như hiện nay, như nhiều trường hợp HTX nông nghiệp đã ở tình trạng giải thể, phá sản nhưng không thể giải thể được. Lý do là vì những khoản nợ, trong khi về nguyên tắc còn nợ thì không còn chỗ cho các hợp tác xã khác. Do đó cần có cơ chế chính sách thích đáng xử lý tồn đọng để chuyển giao. Như trường hợp những HTX nông thôn chuyển giao lưới điện cho ngành điện nhưng chưa chuyển đổi được vì vướng mắc tài chính.

Ba là, vấn đề chính sách, dù có nhiều chính sách nhưng tại sao không đi vào thực tế. Theo đó, chính sách cần tiệm cận theo nguyên tắc thị trường, tránh Nhà nước buông lỏng nhưng cũng tránh xu hướng chờ đợi Nhà nước mà không có chủ động, tự lực vươn lên, không đúng định hướng thì trường thì không thể thành công. Phải có tính chất thị trường, tách bạch thế nào là chính sách thương mại, chính sách tài khóa.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng còn cho rằng, về đất đai thì phải tích tụ ruộng đất, khoa học công nghệ. Nhưng làm sao để HTX có đất làm trụ sở, kho bãi, xây dựng tài sản lớn như vậy dùng quyền để thế chấp, đi vay ngân hàng.

“Khi lên Hòa Bình, tôi phải can thiệp để tỉnh giao đất cho HTX này với vài nghìn m2 đất để phân loại, sơ chế, rồi trực tiếp xử lý đất để HTX có trụ sở. Hoặc vào Lâm Đồng có anh chủ nhiệm đi xe, điện thoại sang, một héc ta làm ra hàng tỉ đồng, nhưng lại phải lấy nhà riêng làm trụ sở. Vậy chính sách này, Bộ Tài nguyên và Môi trường tham mưu sửa như thế nào?”, Phó Thủ tướng nêu ví dụ về những vướng mắc cụ thể cần tháo gỡ.

Vấn đề ưu đãi thuế, Phó Thủ tướng cho rằng, HTX không cần ưu đãi cao hơn mà chỉ cần bằng mức ưu đãi cho doanh nghiệp siêu nhỏ. Chính sách đào tạo bồi dưỡng cán bộ HTX, trình độ sơ cấp chỉ hơn 40%, còn lại 60% cán bộ chưa được đào tạo. Liên minh HTX có hệ thống trường lớp đào tạo, đưa hệ thống trí thức trẻ, thì tới đây sẽ giao cho Liên minh HTX làm việc này. Bởi làm hợp tác xã mà không biết đọc cân đối kế toán, thuế má, lời lãi thì không thể hoạt động hiệu quả được.

Gắn với đó là chính sách chuyển giao công nghệ, thương mại và mở rộng thị trường, kéo các doanh nghiệp về khu vực nông thôn. Kinh nghiệm là có doanh nghiệp chống lưng, gắn với HTX thì mới phát triển được, HTX cũng cần doanh nghiệp làm đầu ra, HTX cũng cần doanh nghiệp để hình thành chuỗi giá trị.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh đến việc phải tăng cường quản lý nhà nước, thực hiện chức năng quản lý nhà nước ở các địa phương. Hiện mới chỉ có Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đảm nhiệm. Tới đây cần phải có đầu mối chuyên trách, chịu trách nhiệm về vấn đề này, trong đó Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan nhà nước thực hiện. Gắn với đó địa phương phải củng cố tăng cường quản lý nhà nước.

Đỗ Quyên