Thách thức ngành cá ngừ trước cơ hội miễn thuế vào Mỹ

Thỏa thuận lịch sử giữa Việt Nam và Mỹ tại Hội nghị cấp cao ASEAN 2025 đang thắp lên hy vọng về một "cú hích" mạnh mẽ cho hàng hóa Việt Nam, đặc biệt là các sản phẩm cá ngừ. Điểm nhấn quan trọng nhất là khả năng một số mặt hàng cá ngừ sẽ được hưởng mức thuế đối ứng 0% khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ.

Theo bà Nguyễn Hà - chuyên gia thị trường cá ngừ của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP), trong danh mục các sản phẩm có khả năng được điều chỉnh thuế có những mặt hàng chủ lực của Việt Nam như loin/phile cá ngừ đông lạnh (mã HS 03048700) và các sản phẩm cá ngừ chế biến phục vụ ngành dịch vụ thực phẩm.

"Nếu các nhóm sản phẩm này thực sự được miễn thuế, đây sẽ là cú hích quan trọng giúp cá ngừ Việt Nam gia tăng sức cạnh tranh tại thị trường Mỹ", bà Hà phân tích.

Khả năng một số mặt hàng cá ngừ sẽ được hưởng mức thuế đối ứng 0% khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ theo Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng Việt - Mỹ.

Mỹ hiện là thị trường nhập khẩu cá ngừ lớn nhất của Việt Nam, nhưng giá bán luôn bị ảnh hưởng bởi chi phí logistics và thuế suất cao. Việc giảm thuế về 0% sẽ giúp sản phẩm Việt Nam cạnh tranh sòng phẳng hơn với các đối thủ lớn như Ecuador, Thái Lan hay Philippines, đặc biệt ở phân khúc sản phẩm chất lượng cao.

Tuy nhiên, cơ hội này không đến một cách dễ dàng. Bà Hà cảnh báo, danh mục cụ thể các mặt hàng được hưởng ưu đãi vẫn chưa được phía Mỹ công bố chi tiết. Quan trọng hơn, các điều kiện đi kèm như quy tắc xuất xứ, truy xuất nguồn gốc và các tiêu chuẩn bền vững sẽ là những rào cản không nhỏ.

"Những năm qua, ngành cá ngừ Việt Nam vẫn phải đối mặt với các yêu cầu ngày càng khắt khe từ Mỹ về chống khai thác bất hợp pháp (IUU), bảo vệ động vật biển (đạo luật MMPA), và minh bạch chuỗi cung ứng. Nếu không đáp ứng các tiêu chí này, doanh nghiệp sẽ khó tận dụng được lợi thế thuế quan", bà Hà nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, môi trường thương mại song phương vẫn còn nhiều biến động. Chính sách giảm thuế 0% nhiều khả năng sẽ chỉ được áp dụng có chọn lọc, ưu tiên cho những mặt hàng thể hiện rõ yếu tố "đối ứng công bằng".

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đang chuyển hướng mạnh mẽ sang các sản phẩm giá trị gia tăng như loin, fillet và cá ngừ chế biến quy mô lớn. Đây được xem là chiến lược phù hợp, không chỉ giúp nâng cao lợi nhuận mà còn đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh, bền vững tại thị trường khó tính này.

Dự báo trong 6-18 tháng tới, nếu chính sách thuế 0% được áp dụng, xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ có thể tăng trưởng trở lại sau giai đoạn chững lại. Tuy nhiên, khả năng tận dụng thành công "cửa sổ cơ hội" này sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào việc doanh nghiệp có đầu tư nghiêm túc vào hệ thống truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa quy trình và xây dựng thương hiệu quốc gia hay không.

"Cơ hội rất lớn nhưng không tự nhiên trở thành lợi ích. Nếu doanh nghiệp không chuẩn hóa chuỗi cung ứng, minh bạch về nguồn nguyên liệu và đảm bảo tuân thủ IUU, thì thuế 0% vẫn chỉ là cơ hội trên giấy", chuyên gia VASEP kết luận.