Tìm giải pháp bền vững giúp chuyển dịch năng lượng sạch tại Việt Nam

Trong khuôn khổ dự án “Tăng cường Khả năng Đầu tư vào Năng lượng Sạch tại Việt Nam”, mới đây Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, phối hợp với Nhóm Công tác Điện và Năng lượng thuộc Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam (VBF) và Liên minh Năng lượng Toàn cầu vì Con người và Hành tinh (GEAPP) đã tổ chức tọa đàm “Năng lượng sản xuất tại Việt Nam”.

Điểm nhấn chính của buổi toạ đàm là lễ công bố ấn phẩm “Kế hoạch Năng lượng sản xuất tại Việt Nam 4.0” (MVEP 4.0), một sản phẩm nghiên cứu chiến lược đưa ra tầm nhìn dài hạn, khung chính sách trung hạn và các khuyến nghị ngắn hạn nhằm phát triển một hệ thống năng lượng cạnh tranh, đáng tin cậy và ít phát thải. Kế hoạch này trình bày một lộ trình tổng thể nhằm cải thiện môi trường đầu tư của Việt Nam thông qua việc tháo gỡ các rào cản pháp lý, nâng cao năng lực thể chế và điều chỉnh hành động ngắn hạn phù hợp với các mục tiêu dài hạn về năng lượng và kinh tế.

“Tọa đàm đã cho thấy vai trò thiết yếu của chính sách dựa trên nghiên cứu và hợp tác đa bên trong công tác quy hoạch năng lượng quốc gia. Việc gắn kết giữa tầm nhìn dài hạn và cải cách thực tiễn sẽ là nền tảng cho một tương lai năng lượng sạch và cạnh tranh hơn. Thành công của Việt Nam trong quá trình chuyển dịch này phụ thuộc vào mức độ hiệu quả trong việc kết nối chính sách, đầu tư và thực thi, và Toạ đàm hôm nay là một bước tiến quan trọng trong tiến trình đó”, GS.TS Đinh Đức Trường, Trưởng Khoa Môi trường, Biến đổi Khí hậu và Đô thị, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân chia sẻ.

Bà Kitty Bu, Phó Chủ tịch khu vực Đông Nam Á của GEAPP, nhấn mạnh ý nghĩa rộng hơn của hành trình năng lượng sạch của Việt Nam: “Việt Nam đang nổi lên như một hình mẫu cho Đông Nam Á. Trong bối cảnh các quốc gia trong khu vực nỗ lực đạt được các mục tiêu khí hậu và năng lượng, Việt Nam đang chứng minh rằng quy hoạch chiến lược, đối thoại đa bên và thiết kế chính sách đáng tin cậy có thể thúc đẩy tiến trình này. Đối thoại hôm nay đã nâng tầm cuộc thảo luận trong khu vực, biến tầm nhìn thành hành động và định hướng thành kết quả.”

Theo ông Anthony Wu, Giám đốc Chương trình Khu vực Đông Nam Á của GEAPP, kế hoạch MVEP 4.0 là một bước tiến quan trọng, không chỉ củng cố niềm tin của nhà đầu tư mà còn tạo nền tảng chiến lược cho hoạch định chính sách dài hạn. Việt Nam đang có đầy đủ động lực, tầm nhìn và năng lực lãnh đạo để trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về chuyển dịch năng lượng nhanh chóng và toàn diện. GEAPP cam kết đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình này, thông qua hỗ trợ kỹ thuật, tài chính và hợp tác lâu dài.

Toạ đàm bao gồm các cuộc trao đổi chuyên sâu về những yếu tố then chốt cho quá trình chuyển dịch năng lượng của Việt Nam: từ giảm thiểu rủi ro đầu tư, cơ chế lựa chọn nhà đầu tư cạnh tranh đến minh bạch thị trường và cải cách thể chế. Phiên thảo luận đa bên đã đưa ra các góc nhìn đa dạng, làm rõ các đòn bẩy chính sách khả thi để thúc đẩy năng lượng tái tạo trên quy mô lớn.

Bà Sunita Dubey, Đại diện Quốc gia của GEAPP tại Việt Nam, phát biểu tại sự kiện.

Một điểm đồng thuận nổi bật từ các cuộc thảo luận là quá trình chuyển dịch năng lượng sạch của Việt Nam không chỉ phụ thuộc vào đổi mới công nghệ mà còn cần sự rõ ràng về chính sách, tính nhất quán trong quy định và khả năng sẵn sàng của lưới điện. Các đại biểu nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải xây dựng một môi trường chính sách đồng bộ để mở rộng nhanh chóng năng lượng gió, mặt trời và hệ thống pin lưu trữ năng lượng. Những rào cản kéo dài ảnh hưởng đến tính khả thi tài chính của dự án, như thủ tục cấp phép, thiết kế hợp đồng, và rủi ro tài chính, được xác định là các thách thức chính cần có biện pháp can thiệp chính sách và tài chính cụ thể.

Hiện đại hóa lưới điện và lưu trữ năng lượng cũng được xác định là điều kiện tiên quyết để tích hợp năng lượng tái tạo ở quy mô lớn một cách hiệu quả và ổn định. Tuy nhiên, ngoài yếu tố hạ tầng, các diễn giả cũng nhấn mạnh nhu cầu cấp bách về sự chuyển đổi cơ cấu sâu rộng, cụ thể là sự phối hợp lâu dài giữa chính phủ, khu vực tư nhân và xã hội dân sự. Trong bối cảnh này, Kế hoạch MVEP 4.0 được đánh giá là một công cụ chiến lược kịp thời, không chỉ là lộ trình chính sách, mà còn là nền tảng cho trách nhiệm chung trong xây dựng ngành điện phát thải thấp và sẵn sàng thu hút đầu tư.

Với dự báo nhu cầu điện của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng đều đến năm 2050, tọa đàm “Năng lượng sản xuất tại Việt Nam” là cơ hội kịp thời để tăng cường hợp tác, thống nhất ưu tiên chiến lược và đề xuất các cải cách thực tiễn hướng đến một tương lai năng lượng bền vững và có khả năng chống chịu tốt hơn. Bằng cách quy tụ các góc nhìn liên ngành và ra mắt MVEP 4.0, buổi Toạ đàm đã góp phần củng cố cam kết chung trong việc cải thiện bức tranh năng lượng sạch của Việt Nam, đặt nền móng quan trọng cho năng lực cạnh tranh dài hạn và tăng trưởng toàn diện.