Treo 5.000 tỉ đồng lỗ từ kinh doanh xăng dầu, xử lý thế nào?

Theo đánh giá của bộ Công thương, do chưa vận hành tốt điều khoản về giá bán xăng dầu (Điều 27) của Nghị định 84 nên thị trường xăng dầu đã nảy sinh nhiều bất cập.

Cụ thể, theo bộ này, mặc dù nghị định 84/NĐ-CP đã giao quyền quyết định giá bán xăng dầu cho doanh nghiệp nhưng phần lớn thời gian qua việc điều chỉnh giá xăng dầu vẫn do Nhà nước quyết định; các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu chỉ được quyết định giá bán trong một giai đoạn rất ngắn, khoảng hơn ba tháng kể từ ngày 15/12/2009 - thời điểm Nghị định 84 có hiệu lực đến tháng 3.2010. Ngoài ra, theo bộ Công thương, các đợt điều chỉnh giá bán lẻ xăng dầu trên thị trường thường thay đổi chậm hơn biến động của giá thế giới, giá bán lẻ thấp hơn giá cơ sở nên gây ra lỗ tích lũy cho doanh nghiệp.

Thêm vào đó, cơ chế mới lại không có quy định cụ thể để bù đắp lại những chi phí hợp lý cho doanh nghiệp khi tham gia bình ổn giá. Đây vốn là điều gây rất nhiều tranh cãi trong giữa cơ quan quản lý và các doanh nghiệp thời gian qua; hậu quả là khoản lỗ kinh doanh xăng dầu của các doanh nghiệp đã lũy kế hơn 5.000 tỉ đồng đến nay chưa có hướng xử lý.

Điều này đã gây khó khăn về tài chính cho các doanh nghiệp khi mà vốn chủ sở hữu đã ít lại thêm bị áp lực do khoản vay tín dụng ngày một tăng - theo bộ Công thương - đơn cử như, năm 2010, vốn chủ sở hữu của các doanh nghiệp xăng dầu chỉ có 9.000 tỉ đồng thì vốn vay tín dụng đã vào khoảng 17.000 tỉ đồng, tương đương 189% vốn chủ sở hữu.

Năm 2011, vốn chủ sở hữu chỉ có khoảng 14.000 tỷ đồng, các doanh nghiệp xăng dầu vay gần 27.000 tỷ đồng, tương ứng tỷ lệ tới 193% vốn chủ sở hữu. Nhưng chính vì lỗ nên các doanh nghiệp ngành này càng thêm gặp khó khi vay tín dụng ngân hàng cho mảng kinh doanh xăng dầu, hoặc trong việc nhận tín dụng mua xăng dầu của đối tác nước ngoài, kéo theo ảnh hưởng việc duy trì ổn định hệ thống phân phối.

Bộ Công Thương phân tích: chính vì lỗ nên các doanh nghiệp xăng dầu phải giảm chiết khấu hoa hồng cho các đại lý, tổng đại lý xuống quá thấp. Hệ lụy sau đó là hệ thống phân phối bị xáo trộn, không ổn định. Một số yếu tố cấu thành giá cơ sở đã trở nên lạc hậu, như chi phí định mức được tính toán theo các yếu tố đầu vào từ năm 2009 nay đã tăng lên đáng kể, thêm vào đó là chi phí tiền lương, nguyên vật liệu, tài chính… Do vậy, giá bán lẻ xăng dầu ngày càng xa cách với giá thế giới.

Bộ Công thương cho rằng việc điều hành kinh doanh xăng dầu chưa vận hành đầy đủ theo quy định của Nghị định 84, đặc biệt là nội dung điều hành giá xăng dầu, nên chưa đủ căn cứ để đánh giá toàn diện về Nghị định 84. Theo bộ này, điều hành giá xăng dầu sẽ có ảnh hưởng lớn, mang tính quyết định tới các nội dung điều hành khác như hệ thống phân phối, dự trữ lưu thông, chống xuất lậu, chất lượng… nên cần có thời gian để hoạt động kinh doanh xăng dầu vận hành theo đúng Nghị định 84 thì mới có thể đánh giá được.

Bộ Công thương đã kiến nghị Thủ tướng nhất quán điều hành kinh doanh xăng dầu, đặc biệt là giá theo Nghị định 84, tức theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Sau đó, mới tính chuyện sửa đổi Nghị định.

Bộ Công thương còn đề nghị bộ Tài chính rà soát, điều chỉnh các yếu tố hình thành giá, chi phí kinh doanh, cơ chế vận hành quỹ bình ổn, cơ chế xử lý khoản lỗ tồn đọng do doanh nghiệp bình ổn. Bộ Khoa học và công nghệ cần bổ sung quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về xăng dầu để tăng cường giám sát chất lượng mặt hàng này trên thị trường.

Theo SGTT