Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia là các quốc gia chiếm tới 85% tổng sản lượng xuất khẩu vải thiều của Việt Nam.
Theo Bộ Công thương, dự kiến năm 2014 tổng sản lượng vải thiều đạt khoảng 190 nghìn tấn, tăng 13,6% so với mùa vụ năm 2013, trong đó tập trung chủ yếu tại các huyện Thanh Hà, thị xã Chí Linh (tỉnh Hải Dương) và các huyện Tân Yên, Lục Nam, Yên Thế, Lạng Giang, Lục Ngạn (tỉnh Bắc Giang). Tiêu thụ trong nước bình quân chiếm 60% và xuất khẩu chiếm khoảng 40% tổng sản lượng.
Vải của Việt Nam chủ yếu được xuất khẩu dưới dạng quả tươi sang Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia...là các nước có vị trí địa lý gần với Việt Nam (chiếm khoảng 85% tổng lượng xuất khẩu), trong đó lượng xuất khẩu sang Trung Quốc chiếm trên 90%. Các sản phẩm được chế biến từ quả vải như nước vải ép, vải sấy khô, vải đông lạnh đóng lọ có giá trị gia tăng cao (chiếm khoảng 15% tổng lượng xuất khẩu) chủ yếu được xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Hoa Kỳ, EU…
Ngày 11/6/2014, Bộ Công Thương đã có văn bản đề nghị các Bộ, ngành và các đơn vị có liên quan gồm Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ủy ban nhân dân tỉnh có chung đường biên giới với Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia triển khai đồng bộ các biện pháp đẩy nhanh thời gian làm thủ tục thông quan hàng hóa, tăng cường công tác an ninh, trật tự trên địa bàn, điều tiết kịp thời các phương tiện vận tải để tránh tình trạng ùn tắc trên các tuyến đường dẫn đến khu vực cửa khẩu xuất khẩu, bảo đảm công tác vệ sinh môi trường… Các Phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực cũng được yêu cầu bố trí bổ sung nhân lực làm thêm giờ, kể cả ngày nghỉ để tạo thuận lợi tối đa cho việc xuất khẩu mặt hàng này, đặc biệt là trong thời điểm chính vụ.
Bên cạnh đó, để mở rộng, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu đối với các mặt hàng rau quả đặc sản của Việt Nam nói chung và quả vải thiều nói riêng, Bộ Công Thương cũng đã chỉ đạo các Thương vụ, Chi nhánh Thương vụ Việt Nam tại các quốc gia, vùng lãnh thổ tăng cường tiếp xúc với các doanh nghiệp cũng như các cơ quan chức năng tại nước sở tại để tìm kiếm cơ hội giao dịch xuất khẩu cho các mặt hàng rau quả của Việt Nam, đẩy mạnh việc giới thiệu, tuyên truyền và quảng bá các mặt hàng rau quả đặc sản của Việt Nam vào các dịp lễ, tết cũng như các sự kiện quốc tế nhằm mang hình ảnh cũng như sản phẩm của nước ta tiến sâu hơn vào thị trường thế giới. Ngày 20/6/2014, Thương vụ Việt Nam tại Xing-ga-po đã triển khai giới thiệu, quảng bá và xúc tiến giao thương cho một số doanh nghiệp của Việt Nam chuyên kinh doanh chế biến, xuất khẩu quả vải tươi cũng như các sản phẩm được chế biến từ quả vải tại “Tuần lễ các sản phẩm nông nghiệp” tổ chức tại Xing-ga-po.
Ngoài ra, để khơi thông và thúc đẩy tiêu thụ mặt hàng này tại các tỉnh, thành phố ở phía Nam, ngày 16/6/2014, Bộ Công Thương đã phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND TP.HCM, UBND các tỉnh Bắc Giang và Hải Dương tổ chức Hội nghị vùng Đông - Tây Nam Bộ.
Qua đó, Sở Công Thương các tỉnh Bắc Giang và Hải Dương đã ký kết Biên bản thỏa thuận hợp tác thúc đẩy tiêu thụ quả vải với 11 Sở Công Thương các tỉnh, thành phố thuộc vùng Đông - Tây Nam Bộ. Ủy ban nhân dân huyện Lục Ngạn (tỉnh Bắc Giang), huyện Thanh Hà, thị xã Chí Linh (tỉnh Hải Dương) đã kết hợp với các siêu thị, chợ đầu mối của TP.HCM nhằm tăng cường đưa quả vải tươi vào tiêu thụ tại địa bàn này.
Tính đến nay sản lượng tiêu thụ quả vải tại 3 chợ đầu mối (chợ Bình Điền, chợ Hóc Môn và chợ Thủ Đức tại TP.HCM) đã tăng gấp 2 lần, từ khoảng 700 tấn/ngày lên trên 1.300 tấn/ngày trong đó chợ đầu mối Thủ Đức đã ký kết được hợp đồng thu mua quả vải trị giá 100 triệu đồng. Các hệ thống siêu thị như Co-op Mart, Intimex, Vinatex, Ocean Mart, Big C, Lotte… cũng đã đưa quả vải vào bán tại chuỗi phân phối của hệ thống, đưa ra nhiều hình thức khuyến mại hấp dẫn để kích thích tiêu dùng của người dân trong nước.
Với các nỗ lực trên, tính đến ngày 20/6/2014, tổng sản lượng quả vải tiêu thụ đã đạt khoảng 61,8 nghìn tấn, trong đó, xuất khẩu qua các cửa khẩu thuộc địa bàn tỉnh Lào Cai và Lạng Sơn là 24,9 nghìn tấn với trị giá là 13,8 triệu USD (xuất khẩu qua các cửa khẩu thuộc tỉnh Lào Cai là 15,4 nghìn tấn, tỉnh Lạng Sơn là 9,6 nghìn tấn với trị giá gần 8 triệu USD) với giá trị xuất khẩu bình quân dao động từ 8.500 đồng đến 18.000 đồng/kg. Trong khoảng 1 tuần trở lại đây, trung bình mỗi ngày có khoảng 1,7 nghìn tấn quả vải tươi của Việt Nam được xuất khẩu qua các cửa khẩu thuộc tỉnh Lào Cai và Lạng Sơn sang thị trường tỉnh Vân Nam (Trung Quốc).
Nguyễn Hoàng