Xóa vốn ảo khi thành lập doanh nghiệp

Theo dự thảo Luật DN (sửa đổi) được công bố mới đây, công ty TNHH phải hoàn tất trách nhiệm góp đủ vốn điều lệ trong thời hạn 90 ngày, thay vì không quá 36 tháng như hiện nay. Quy định mới được cho là nhằm giảm tình trạng kê khai vốn bừa bãi, dẫn đến nhiều tranh chấp phức tạp về pháp lý sau này.

Theo số liệu của Viện Phát triển DN (Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam - VCCI), số lượng các DN hoạt động theo hình thức công ty TNHH ngày càng chiếm tỷ lệ cao. Nếu năm 2002 chỉ có 37,3% DN hoạt động dưới hình thức này thì đến năm 2010 đã chiếm tỷ lệ 56,3% trong tổng số DN hoạt động tại Việt Nam. Điều này cho thấy sự “lên ngôi” của các mô hình quản trị DN thông qua hình thức công ty TNHH. Mô hình này được dự báo sẽ còn phát triển mạnh hơn trong bối cảnh mô hình DN tư nhân theo kiểu gia đình trị sẽ bị thu hẹp trong tương lai.

Với xu thế đó, Luật DN (sửa đổi) hướng tới xây dựng các quy định pháp lý xung quanh hình thức công ty TNHH nhằm tạo điều kiện cho DN gia nhập, rút lui khỏi thị trường một cách đơn giản và thuận tiện hơn. Song, vẫn phải đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật và nằm trong sự kiểm soát của các cơ quan quản lý Nhà nước.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI đánh giá, quy định này sẽ giảm được tình trạng kê khai vốn ảo của DN, cố tình khai vống vốn điều lệ khiến cơ quan quản lý khó kiểm soát được thực lực của DN. Ông Tuấn cho rằng, thời hạn quy định 36 tháng như trước đây là quá dài và trong thực tế đã làm phát sinh nhiều vấn đề phức tạp về pháp lý. Chẳng hạn, có thành viên lúc cần thì cố tình thoái thác trách nhiệm của mình với DN vì vin vào lý do chưa góp đủ phần vốn như cam kết, nhưng khi chia quyền lợi thì đòi ngang bằng các thành viên khác, dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện…

LS. Trương Thanh Đức, Chủ tịch HĐTV Công ty Luật TNHH Ngân hàng - Chứng khoán - Đầu tư (BASICO) cũng đồng tình với quy định giảm thời hạn hoàn tất góp vốn thành lập công ty TNHH từ 3 năm xuống còn 3 tháng. Ông Đức cho rằng, việc giảm thời hạn này thậm chí còn nên co lại hơn nữa. “Quy định thời hạn góp vốn dài như hiện nay gây ra biết bao nhiêu rắc rối không đáng có. Tiếng là tạo điều kiện thuận lợi cho DN, nhưng thật ra chẳng để làm gì”, ông Đức nói.

Tham gia nhiều vụ việc tranh chấp pháp lý liên quan đến DN, ông Đức cho biết, trường hợp DN đăng ký vốn lên tới 100 tỷ đồng, nhưng huy động vài tỷ đồng từ thành viên tham gia góp vốn không phải là hiếm. Với cái mác “hoành tráng” về vốn như vậy, không thiếu những vụ việc DN câu kéo được hợp đồng vượt quá sức của mình, thậm chí là lợi dụng “lý lịch đẹp” để lừa đối tác. Chưa kể, các tranh chấp về quyền biểu quyết, tỷ lệ ăn chia, quy trách nhiệm… cũng xảy ra rất nhiều xung quanh câu chuyện góp vốn ảo.

LS. Trương Thanh Đức đưa ra lời khuyên, DN chỉ nên kê khai vốn phù hợp với năng lực của mình và theo đúng quy định của pháp luật. Bởi vì, việc góp thêm vốn, tăng vốn khi DN phát triển lớn mạnh hơn và cần mở rộng phạm vi, quy mô hoạt động là rất đơn giản. “Việc giảm vốn thì có thể còn rắc rối, có nhiều thủ tục khó khăn, nhưng tăng vốn thì DN thích tăng lúc nào cũng được”, ông Đức bổ sung.

Tuy nhiên, ông Đức cũng lưu ý, quy định vốn pháp định cao hay thấp, có hợp lý không cũng cần được xem xét. Chẳng hạn, dịch vụ thu hồi nợ mà vốn pháp định bắt buộc 2 tỷ đồng là vô lý, chỉ cần 200 triệu đồng là đủ. Do đó, cùng với việc thắt chặt quy định góp vốn của DN, theo vị này cũng cần nới lỏng hơn các quy định về vốn pháp định căn cứ trên điều kiện thực tế.

TS. Cao Sỹ Kiêm, Chủ tịch Hội DNNVV cũng đồng tình với quy định siết chặt quản lý việc góp vốn thành lập các công ty TNHH. Theo ông Kiêm, cần phải tiến hành mạnh mẽ và quyết liệt việc kiểm soát vốn của các DN theo mô hình này để tạo sân chơi công bằng, bình đẳng với các loại hình DN khác. Tuy nhiên, ông Kiêm cũng cho rằng, khi quy định giảm xuống quá gấp gáp như vậy, cũng cần hoàn thiện, đảm bảo các điều kiện thực hiện đi kèm để DN kịp thời đáp ứng yêu cầu của các cơ quan quản lý.