Xuất khẩu gạo sang Mexico khó cạnh tranh

Thương vụ Việt Nam tại Mexico dẫn số liệu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc (FAO), Mexico xếp thứ 34 trong tổng số 100 nước sản xuất lúa gạo trên thế giới, tuy nhiên nước này vẫn phải nhập khẩu 75% về nhu cầu gạo, trong đó có gạo của Việt Nam.

Về nhu cầu tiêu thụ gạo của Mexico, trung bình mỗi năm nước này tiêu thụ 1,2 triệu tấn, với giá trị là 5.400 triệu peso (khoảng 432 triệu USD), trong đó 90% số lượng gạo tiêu thụ trong nước phải nhập khẩu, trong số này có 75% là nhập khẩu dưới dạng thóc dùng để xay xát, 25% còn lại là nhập khẩu gạo trắng.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Mexico, trước năm 2008, Mexico áp dụng biểu thuế nhập khẩu gạo là 20%. Tuy nhiên do mặt hàng gạo là lương thực thông thường của người dân, nên sau năm 2008, Mexico đã xóa bỏ thuế nhập khẩu gạo còn 0%. 

Sau khi chính phủ Mexico áp dụng chính sách tự do thương mại trong việc nhập khẩu gạo, diện tích trồng trọt lúa nước giảm từ 269.840 ha (năm 2005), còn 32.710 ha (năm 2012), giảm 87,9%. Về sản lượng thóc cũng giảm tương ứng từ 807.000 tấn (2005), xuống 145.000 tấn (2012), giảm 82,0%. Trong khi đó tổng nhu cầu tiêu thụ gạo tại Mexico tăng từ 850.000 tấn (2005), lên 1.106.000 tấn (2012), tăng 30,2%.

Thế nhưng từ 9-1-2015, Mexico áp dụng trở lại biểu thuế nhập khẩu gạo 20% và thuế nhập khẩu thóc là 9%. Lý do điều chỉnh biểu thuế nhập khẩu này, Mexico nêu ra căn cứ sản xuất lúa gạo từ năm 2000-2013 đã giảm 50%, trong khi tiêu dùng trong nước chỉ tăng 12%. Do đó cần phải thay đổi chính sách thuế để thúc đẩy sản xuất, chế biến lúa gạo trong nước.

Từ năm 2012 về trước, Việt Nam chưa xuất khẩu gạo vào Mexico. Trong năm 2013, Việt Nam chỉ xuất được 12.370 tấn gạo trắng xay xát vào Mexico xếp thứ 4, sau Hoa Kỳ, Uruguay, Pakistan.

Năm 2014 Việt Nam là nước xuất khẩu gạo đứng thứ hai (sau Hoa Kỳ) vào Mexico. Trong 5 quốc gia xuất khẩu gạo vào Mexico, với việc áp dụng biểu thuế nhập khẩu gạo nêu trên, sẽ bất lợi cho Việt Nam và Thái Lan.

Hoa Kỳ và Uruquay đã ký kết hiệp định thương mại tự do với Mexico, nên không bị ảnh hưởng bởi việc điều chỉnh này. Pakistan từ năm 2014 không xuất khẩu được gạo, do phía Mexico phát hiện côn trùng thuộc đối tượng kiểm dịch thực vật trong lô hàng gạo, nên bị cấm nhập.

Như vậy, năm 2015, mặt hàng gạo của Việt Nam sẽ khó cạnh tranh với gạo của Hoa Kỳ và Uruguay, là các quốc gia đã ký hiệp định thương mại tự do (FTA) với Mexico.