"Việc thu hồi đất chắc chắn là sai pháp luật..."

 

GS. Đặng Hùng Võ: Việc giao đất ở Tiên Lãng sai so với cả luật đất đai năm 1987. Luật đất đai 1987 cũng không cho phép cấp huyện được tự quy định về thời hạn và hạn mức diện tích sử dụng đất. Việc huyện Tiên Lãng tự có quy định riêng ban hành 6/10/1993 về thời hạn và hạn mức diện tích sử dụng đất là hoàn toàn trái pháp luật. Các quyết định giao đất và thu hồi đất căn cứ vào quy định riêng của huyện cũng trái pháp luật. Hơn nữa, quy định riêng của Tiên Lãng được ban hành sau khi văn bản luật đất đai 1993 đã được Quốc hội thông qua và trước khi luật này có hiệu lực thi hành 10 ngày để nói rằng được phép áp dụng theo luật đất đai 1987 là cách làm hoàn toàn sai trái. Huyện muốn tự mình tạo một “kẽ hở” pháp luật để lạm quyền. 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Đây là một câu chuyện phức tạp. Tôi chỉ có đủ thông tin để bình luận có trách nhiệm về việc thực hiện pháp luật đất đai ở huyện Tiên Lãng. Điều đúng và điều sai, tôi đã nói rất rõ ràng trên các phương tiện thông tin đại chúng.

 

Việc xem xét tiếp tính chất “công vụ” của đội cưỡng chế, trình tự và thủ tục trong quá trình thực hiện cưỡng chế, hủy hoại tài sản khi cưỡng chế,… còn phải thêm nhiều thông tin khác nữa mới có thể nói chính xác được. Trong số thông tin cần thiết có các thông tin phải nhờ cơ quan cảnh sát điều tra làm giúp.

 

GS. Đặng Hùng Võ: Việc phân cấp quản lý đất đai cho cấp quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh là hợp lý đối với đất nông nghiệp, có thể chưa hợp lý đối với đất phi nông nghiệp. Đối với vùng nông thôn miền núi đi lại rất khó khăn, nếu chỉ phân cấp quản lý đất đai cho cấp tỉnh thì người dân sẽ rất khó khăn khi phải đi lại thường xuyên lên tỉnh lỵ để giải quyết các thủ tục về đất đai. Đối với trường hợp đô thị thì việc tập trung quản lý đất đai ở cấp tỉnh, thành phố là phù hợp. Chắc chắn việc này sẽ được xem xét kỹ khi Quốc hội thông qua luật đất đai trong thời gian tới.

 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Nghị định 181/2004/NĐ-CP có quy định: đối với những trang trại nông nghiệp, người sử dụng đất có quyền làm nhà tạm để phục vụ sản xuất. Như vậy, nhà tạm của ông Vươn làm là phù hợp pháp luật. Pháp luật của chúng ta cũng không có quy định thu hồi đất là phải phá tài sản. Tài sản của ai cũng đều là tài sản của xã hội và chúng ta có trách nhiệm phải bảo vệ.

 

GS. Đặng Hùng Võ: Đây chính là nhiệm vụ chính của cơ quan quản lý đất đai các cấp và cán bộ địa chính xã. Khi xem xét việc xin giao đất, thuê đất của dân thì cần phải phổ biến ngay về quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất, nhất là đối với đất sẽ được thuê, được giao. 

 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Tôi cũng biết về tình trạng bất cập đối với thực thi pháp luật đất đai ở cấp huyện và cấp xã. Nhiều trường hợp cũng làm ảnh hưởng lớn tới đời sống của người dân khi rơi vào cảnh bị thu hồi đất. Theo tôi, hiện nay pháp luật của ta cũng cho phép người dân có khiếu kiện hành chính có thể thuê luật sư đại diện cho mình. Tất nhiên dân ta còn nghèo nên thuê luật sư cũng khó. Cách tốt nhất là chính quyền của nhân dân phải thực sự là người giúp đỡ nhân dân mới giải quyết tốt được tình trạng này.

 

GS. Đặng Hùng Võ: Đất mà ông Vũ Hồng Chuân nói ở trên là đất được giao theo 2 quyết định giao đất của Chủ tịch UBND huyện, chưa có văn bản nào nói rằng đất này là đất thuê. Như vậy ở đây huyện Tiên Lãng có một sai kép về pháp luật đất đai. 

 

GS. Đặng Hùng Võ trong buổi GLTT tại trụ sở báo Giáo dục Việt Nam chiều ngày 06/2

 

 

Một là, đáng nhẽ phải chuyển một phần lớn diện tích sang thuê đất từ năm 1999 nhưng huyện không làm. Hai là, đến nay lại đương nhiên nói rằng đất thuê để thu hồi. Hơn nữa, nếu hiện nay có là đất thuê thì cũng không thể bị thu hồi được mà cũng phải thực hiện theo quy định của Nghị định 181 và Nghị định 69. Xin lưu ý là chính sách đất đai nông nghiệp khác hoàn toàn với chính sách đất đai phi nông nghiệp. 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Trong 2 quyết định giao đất của UBND huyện cho ông Đoàn Văn Vươn đều ghi rõ là giao đất để nuôi trồng thủy sản. Như vậy, sau khi giao, đất đó là đất đã đưa vào sử dụng và thuộc loại đất nuôi trồng thủy sản, thuộc nhóm đất nông nghiệp. 

 

Theo quy định tại Nghị  định 181/2004/NĐ-CP về thi hành luật đất đai, việc thu hồi đất nông nghiệp chỉ được thực hiện trong 5 trường hợp: (1) Nhà nước thu hồi để thực hiện các dự án đầu tư theo quy hoạch (thực hiện theo quy định tại Nghị định 69/2009/NĐ-CP); (2) Thu hồi khi không có người thừa kế; (3) Thu hồi khi người sử dụng đất tự nguyện trả lại; (4) Người sử dụng đất có hành vi hủy hoại đất; (5) Người sử dụng đất không đưa đất vào sử dụng ngay sau từ 12 cho tới 24 tháng tùy theo từng loại đất; không có trường hợp thu hồi đất nông nghiệp khi hết thời hạn. 

 

Như vậy, việc thu hồi đất ở Tiên Lãng chắc chắn là sai pháp luật. 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Tôi cho rằng: Thứ nhất, phải làm rõ những sai phạm pháp luật trong các quy định, quyết định hành chính do UBND huyện Tiên Lãng ban hành. Đây là điều chúng ta phải làm thật rõ vì từ đó mới có thể tiếp tục xem xét những vấn đề tiếp theo.

 

Thứ hai, cần tiếp tục xem xét việc sử dụng đất của ông Đoàn Văn Vươn có những vi phạm pháp luật nào. Sau khi làm rõ 2 việc này, có thể kết luận được việc thực thi pháp luật đất đai của chính quyền địa phương và của người sử dụng đất.

 

Từ những rà soát việc thực thi pháp luật đất đai ở trên, có thể kết luận được mức độ sai phạm pháp luật đất đai của các bên.

 

GS. Đặng Hùng Võ: Tổng số diện tích đất nuôi trồng thủy sản được chủ tịch huyện Tiên Lãng giao cho ông Đoàn Văn Vươn là hơn 40 ha (Năm 1993 giao hơn 23ha, năm 1997 giao hơn 19 ha). Như vậy, tổng diện tích được giao vượt quá hạn mức diện tích đất bãi bồi, ven sông, ven biển theo quy định tại Quyết định 773-TTg tháng 12/1994 của Thủ tướng Chính phủ (Hạn mức cho phép từ 3-10ha đối với hộ gia đình cá nhân). Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Đất đai năm 1998 có quy định khi vượt hạn mức diện tích thì phải chuyển sang thuê đất nhưng huyện Tiên Lãng không làm việc này ngay từ năm 1999.

 

Pháp luật của Việt Nam không hề quy định về cơ chế chính quyền với người dân thỏa thuận khi giao đất. Đất bãi bồi ven biển được giao ở Tiên Lãng là phù hợp với quy hoạch nuôi trồng thủy sản của huyện. Vậy thì việc giao đất đó phải giao ổn định cho dân với hạn mức diện tích do Thủ tướng Chính phủ quy định tại Quyết định 773 nói trên.

 

Cách giải thích của PCT Hải Phòng là không có căn cứ pháp lý, không có quy định nào của luật pháp tương tự như vậy. 

 

GS. Đặng Hùng Võ: Tôi cũng thấy vô lý giống hệt như vậy! (Cười). Nhưng chắc chắn để giải quyết việc này phải có sự tham gia của cảnh sát điều tra. Hành vi phá hoại tài sản gắn liền với đất khi cưỡng chế thuộc khung pháp luật hình sự. Chúng ta quyết tâm làm thì chắc chắn sẽ tìm được ai ra lệnh phá và ai thực hiện việc phá. Tôi cho việc này cũng không khó vì lúc cưỡng chế, cũng có rất nhiều người dân chứng kiến.

 

GS.Đặng Hùng Võ: Thứ nhất, tôi phát biểu sau khi các nhà báo đưa cho tôi toàn bộ các tài liệu về các quyết định, các văn bản do Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng ban hành. Thứ hai, tình hình sử dụng các loại đất, tôi đều nắm được trong thời gian 5 năm được giao nhiệm vụ phụ trách về  đất đai của cả nước. 

 

Ở đây, cái sai phạm đầu tiên về pháp luật đất đai là Chủ tịch UBND huyện Tiên Lãng đã tự ban hành vào ngày 6/10/1993 một văn bản quy định về thời hạn và hạn mức diện tích sử dụng đất trên địa bàn huyện. Trong hệ thống pháp luật đất đai của ta từ năm 1987 đến nay chưa bao giờ cho phép UBND cấp huyện được làm việc này. 

 

Như vậy, quy định trên là vô hiệu. Lãnh đạo của huyện Tiên Lãng đã căn cứ vào một văn bản trái pháp luật của mình để chứng minh các quyết định tiếp theo là đúng pháp luật. Điều này không cần xuống Tiên Lãng cũng biết. Như vậy, vụ việc này sai từ gốc của vấn đề áp dụng pháp luật đất đai. 

 

Tất nhiên, lời nói của ông Vũ Hồng Chuân, Trưởng ban Tuyên giáo huyện Tiên Lãng là không phù hợp. 

 

GS.Đặng Hùng Võ: Lý giải này hoàn toàn không đúng, vì pháp luật đất đai không có quy định về việc thu hồi đất rồi mới chuyển sang cho thuê. Việc chuyển từ đất được giao sang đất thuê chỉ cần làm thủ tục mà không được thực hiện thu hồi đất. Việc chuyển từ đất được giao sang đất thuê hoàn toàn là những thủ tục địa chính thông thường.  Như vậy, cách giải thích của chánh văn phòng UBND huyện Tiên Lãng hoàn toàn mang tính bao biện và không đúng pháp luật. 

 

GS.Đặng Hùng Võ: Thứ nhất, việc cưỡng chế thu hồi đất ở Tiên Lãng là không đúng quy định của pháp luật về đất đai. Theo quy  định của Nghị định 181, không có việc thu hồi đất nông nghiệp đã được giao mà hết thời hạn sử dụng. 

 

Nhưng một mặt khác, nhìn tổng quát hơn thì hiện nay, pháp luật đất đai của chúng ta đang cho phép các cơ quan Nhà nước có quyền quá lớn về việc thu hồi đất. Đây là một cơ chế hành chính thu hồi đất của người này và lại giao cho người khác, nếu áp dụng không đúng sẽ dễ dẫn tới tình trạng lạm quyền và dễ gắn với tư lợi. Tôi cho rằng trong luật đất đai sắp tới được Quốc hội thông qua sẽ có những đổi mới hơn nữa đối với các quy định về cơ chế nhà nước thu hồi đất và việc thực hiện cơ chế đó trên thực tế. 

 

GS.Đặng Hùng Võ: Bộ TN – MT có chức năng quản lý đất đai, vì vậy, trách nhiệm đầu tiên là xem xét tính pháp lý của các quyết định về giao đất, thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất do UBND huyện Tiên Lãng ban hành. Và đây chính là các áp dụng pháp luật có liên quan trực tiếp tới vụ việc vừa xảy ra tại huyện Tiên Lãng.

 

Theo Giáo dục Việt Nam