Nhận diện chiêu thức lừa đảo tinh vi của tội phạm công nghệ cao

Thủ đoạn tinh vi, kết hợp nhiều hình thức để giăng bẫy

Số liệu từ Bộ Công an cho biết trong 6 tháng đầu năm 2020, công an tại 63 tỉnh, thành phố đã tiếp nhận 776 vụ lừa đảo do người dân trình báo với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng nghìn tỷ đồng. Thủ đoạn lừa đảo giả danh, mạo danh công an, viện kiểm sát, thanh tra, tòa án, bưu điện... để chiếm đoạt tài sản gia tăng mạnh, chiếm tỷ lệ trên 65% số vụ lừa đảo trên không gian mạng.

Thủ đoạn lừa đảo giả danh, mạo danh công an, viện kiểm sát, thanh tra, tòa án, bưu điện... để chiếm đoạt tài sản gia tăng mạnh, chiếm tỷ lệ trên 65% số vụ lừa đảo trên không gian mạng. (Ảnh minh họa: Internet)

Điểm chung của các vụ lửa đảo là đối tượng thường sử dụng công nghệ cao, ẩn danh dưới số điện thoại giống hệt số điện thoại công khai của cơ quan công an, viện kiểm sát để gọi điện cho bị hại, thông báo họ đang bị kiện vì nợ tiền hoặc có liên quan đến một vụ án, chuyên án mà công an đang điều tra, có lệnh bắt của Viện Kiểm sát nhân dân...

Những đối tượng này yêu cầu bị hại kê khai tài sản, số tiền mặt hiện có và số tiền gửi trong các tài khoản ngân hàng. Sau đó, dùng lời lẽ đe dọa sẽ bắt tạm giam nạn nhân để điều tra và yêu cầu họ chuyển tiền hay đọc mã OTP để thực hiện việc chuyển tiền vào các tài khoản của chúng với vỏ bọc để xác minh, điều tra. Đồng thời, yêu cầu bị hại không được kể câu chuyện "đang bị điều tra" vừa trao đổi cho bất kỳ ai.

Bộ Công an cho hay các đối tượng bị hại thường ít cập nhật thông tin xã hội, báo chí; thiếu ý thức cảnh giác với tội phạm; không có kiến thức về bảo mật thông tin cũng như hiểu biết về hoạt động tố tụng hình sự. Khi xảy ra vụ việc, nạn nhân không biết thông tin về đối tượng, không biết tại sao bị mất tiền trong tài khoản, hoặc lo sợ bị mất uy tín nên không trình báo với công an.

Ngoài ra, còn có loại tội phạm dùng chiêu thức "bẫy tình" qua mạng xã hội, đối tượng lừa đảo đóng giả thành người có nhiều tiền, địa vị trong xã hội, giới thiệu là thương gia đang sống tại nước ngoài hoặc quân nhân chiến đấu tại Afghanistan, Syria... ngỏ ý kết bạn qua các trang mạng xã hội. Sau thời gian “thả thính”, các đối tượng này hứa kết hôn, bảo lãnh đi nước ngoài, ngỏ ý tặng quà có giá trị lớn (tiền, vàng) để mua nhà tại Việt Nam hoặc làm từ thiện… rồi cho người giả làm nhân viên giao nhận, hải quan, thuế vụ... thông báo thùng quà biếu bị tạm giữ vì bên trong có nhiều ngoại tệ, hàng hóa giá trị và yêu cầu nạn nhân phải nộp thuế, lệ phí hoặc lo lót để nhận hàng. Các đối tượng giả danh này cung cấp số tài khoản ngân hàng cho nạn nhân nộp tiền rồi bọn chúng rút ra để chiếm đoạt.

Với thủ đoạn lừa đảo hack mail thì nạn nhân là các doanh nghiệp có quan hệ mua bán với công ty nước ngoài, thường liên lạc giao dịch qua email nên các đối tượng lừa đảo xâm nhập email của doanh nghiệp để lấy thông tin về các hợp đồng mua bán hàng hóa, thanh toán tiền. Sau đó, bọn chúng tạo email giả mạo (giống với email thật của hai bên hoặc chỉ sai khác một ký tự) của đối tác thanh toán tiền hàng và gửi email yêu cầu thanh toán tiền vào một số tài khoản khác với lý do tài khoản thường giao dịch đang gặp trục trặc (do doanh nghiệp bị thanh tra hoặc tài khoản bị phong tỏa...).

Yêu cầu người dân không tiết lộ thông tin cá nhân, không làm việc qua điện thoại và mạng xã hội

Trước vấn nạn lừa đảo do tội phạm công nghệ cao vẫn hoành hành khắp nơi, Bộ Công an khẳng định cơ quan công an khi xác minh, điều tra với các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp sẽ có cán bộ đến làm việc trực tiếp hoặc có văn bản thông báo, triệu tập gửi đến chính quyền địa phương, địa chỉ công ty, gia đình... Tuyệt đối không làm việc thông qua điện thoại và mạng xã hội. Tuyệt đối không làm theo hướng dẫn như bấm phím số trên máy điện thoại, xác minh số điện thoại.

Đồng thời, Bộ Công an khuyến cáo, các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp cần đề cao cảnh giác khi nhận cuộc gọi điện thoại từ người lạ, tự xưng là cán bộ các cơ quan nhà nước và các cơ quan tư pháp, tiến hành tố tụng hình sự để thông báo, yêu cầu điều tra vụ án qua điện thoại; hoặc giả danh nhân viên ngân hàng, bưu điện, bảo hiểm, thanh tra, hải quan... yêu cầu nhận tiền, quà bưu phẩm có giá trị lớn hay đóng các khoản phí, trả nợ không xác định.

Bộ Công an khuyến nghị người dân tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân, số điện thoại, số chứng minh thư (căn cước công dân), địa chỉ nhà ở, số tài khoản ngân hàng, mã OTP trên điện thoại cá nhân... cho bất kỳ ai không quen biết hoặc khi chưa biết rõ nhân thân, lai lịch.

Khi gặp những tin nhắn thông qua các trang mạng xã hội để vay tiền, nhờ mua thẻ điện thoại, yêu cầu chuyển tiền để xác minh tài khoản; nhờ tài khoản ngân hàng để nhận tiền từ nước ngoài... thì tuyệt đối không làm theo và nhanh chóng liên hệ hoặc gọi điện thoại nói chuyện trực tiếp với người đó để kiểm tra thông tin.

Người dùng nên thường xuyên thay đổi mật khẩu hoặc tăng tính năng bảo mật quyền riêng tư trên tài khoản mạng xã hội; không chia sẻ quá nhiều thông tin cá nhân trên mạng. Không chia sẻ số tài khoản ngân hàng, nếu cần có tài khoản ngân hàng công khai để giao dịch mua bán trên mạng thì giữ tiền trong tài khoản ở mức thấp nhất để tránh rủi ro.

Để tránh sập “bẫy tình” qua mạng, người dân không nên làm quen với người nước ngoài hoặc người lạ qua mạng xã hội; không trao đổi hoặc làm theo yêu cầu của các đối tượng giả danh nhân viên giao nhận, hải quan, thuế... Đối với các doanh nghiệp, phải kiểm tra địa chỉ email của đối tác đảm bảo chính xác 100%. Trường hợp nhận được email yêu cầu thay đổi số tài khoản thụ hưởng thì tuyệt đối không được chuyển tiền mà phải trực tiếp liên lạc ngay với doanh nghiệp đối tác bằng điện thoại để tránh bị lừa đảo.

Lưu ý, nếu người dân trót chuyển tiền thì phải báo ngân hàng phong tỏa ngay số tiền đã chuyển và thông báo cho cơ quan công an gần nhất để xử lý.