Biến hàng rong thành điểm nhấn du lịch

Vấn đề là cần giải quyết làm sao để hàng rong trở thành “điểm nhấn” cho du lịch thay vì các cơ quan quản lý phải đau đầu tìm cách cấm.

Giáo sư Annette Kim, thuộc khoa Nghiên cứu và Quy hoạch đô thị của Đại học MIT (Massachusetts Institute of Technology - Mỹ), từng có một nghiên cứu về sử dụng không gian vỉa hè tại TP.HCM. Nghiên cứu này cho thấy cuộc sống vỉa hè sôi động chính là một phần cuộc sống của thành phố và hàng rong cung cấp những tiện nghi mà nhiều người phương Tây muốn có.

Đặc sắc từ hàng rong vỉa hè

Nghiên cứu của Giáo sư Annette Kim chỉ ra rằng hàng rong vỉa hè cung cấp 30% thức ăn, hàng hóa, dịch vụ cho người dân thành phố và 30% công ăn việc làm. Người dân trong khu vực xem hàng rong vỉa hè như là một phần lâu đời của nền văn hóa. Người dân cũng đánh giá cao thực phẩm, hàng hóa có giá rẻ, hợp lý, gần bên cạnh và tiện lợi.

Không chỉ cung cấp hàng hóa, dịch vụ giá rẻ, tiện lợi, hàng rong trở thành một điểm đặc sắc trong nghiên cứu của bà Kim với các kiểu “biểu tượng”.

Đầu tiên là biểu tượng không cần ngôn ngữ. Ví dụ, một tờ giấy cuộn lại, đặt bên trên một viên gạch, nghĩa là có ai đó gần đó có thể cung cấp xăng. Một cái vỏ xe cũ đặt hoặc treo trên một đoạn gỗ, nghĩa là ở đó có dịch vụ sửa chữa xe.

Thậm chí các “biểu tượng” cũng không cần hình ảnh. Một người vừa đi vừa lắc xâu kêu lạch xạch, từ xa bạn đã nghe thấy, nghĩa là họ có thể xoa bóp, massage cho bạn.

Khách ngồi trong nhà, nghe ai đó đi qua và gõ đũa lập bập vào một cái tô sành, nghĩa là họ bán hủ tíu mì. Đặc sắc hơn, các “biểu tượng” này có thể thay đổi qua từng năm và người ta truyền miệng, tán gẫu với nhau để khám phá ra những điều thú vị từ nó.

Nghiên cứu của Giáo sư Annette Kim cũng chỉ ra một phát hiện đáng ngạc nhiên rằng người dân rất đồng cảm với những người bán hàng rong, bán hàng trên vỉa hè. “Người thì giúp cất, giấu hàng hóa khi người bán rong bị truy đuổi, người thì cho sử dụng điện nước miễn phí, người thì cho một chỗ trong nhà để người bán rong trữ hàng hóa, tủ ghế qua đêm”…

Sử dụng vỉa hè có… thời gian biểu

Nghiên cứu của Giáo sư Annette Kim đã sử dụng cụm từ “sử dụng hỗn hợp” và “hỗn hợp sử dụng” vỉa hè. Nghiên cứu này đã thực hiện gần 300 cuộc phỏng vấn những người bán dạo trên vỉa hè ở sáu phường tại TP.HCM.

Trong đó, phỏng vấn xem tại sao người bán rong lại chọn vị trí này, họ hoạt động như thế nào, buôn bán ra sao, tránh các đợt “truy đuổi” như thế nào…

Nghiên cứu này cũng cho thấy từng góc phố, từng khoảnh nhỏ trên vỉa hè đều có “thời gian biểu” của nó, từ sớm tinh mơ thì người bán điểm tâm sử dụng, buổi trưa đến ai sử dụng, ngồi bao lâu, buổi tối sẽ là ai sử dụng, vào đêm khuya sẽ đến lượt ai sử dụng. Người ta thay phiên nhau sử dụng khoảng “tài sản chung” đó một cách nhịp nhàng, linh hoạt, qua từng ngày, từng tuần.

Trong khi đời sống ở vỉa hè rất sôi động thì nghiên cứu này chỉ ra rằng các quy định về giao thông xem bất cứ thứ gì có mặt trên vỉa hè đều là trở ngại cho giao thông.

Các nhà quy hoạch thì muốn đường phố sạch đẹp và cho rằng du khách không thích các vỉa hè đông đúc. Do đó mà trong nhiều chính sách của TP.HCM thể hiện nỗ lực của chính quyền nhằm xóa bỏ hàng rong vỉa hè để hiện đại hóa thành phố và để thu hút khách du lịch.

Trao đổi với phóng viên, một cán bộ quản lý về đăng ký kinh doanh cho rằng thật khó đánh giá đóng góp về mặt kinh tế của hàng rong vỉa hè đối với nền kinh tế, bởi vì họ không có đăng ký kinh doanh, không nộp thuế.

Thế nhưng họ bán thực phẩm, bán nước uống, sách báo, các thứ cần thiết khác mà người dân có thể mua một cách tiện lợi, giá rẻ, vì vậy mà họ tồn tại được, họ tự giải quyết công ăn việc làm cho chính họ và thêm vài người phụ việc khác, như một doanh nghiệp nhỏ. Vấn đề là họ bán ở đâu, bán hàng như thế nào.

Theo PL TPHCM