Bộ Giao thông đề xuất phí giao thông để thu tiền?

 Đề án phát triển hợp lý các phương thức vận tải tại các thành phố lớn do Viện chiến lược và phát triển GTVT nghiên cứu dựa trên hiện trạng giao thông tại 5 TP lớn là Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ. 

 

Bộ GTVT bổ sung, chỉnh sửa trình Thủ tướng Dự thảo đưa ra giải pháp hạn chế xe cá nhân (ôtô con, xe máy) lưu thông trong khu vực trung tâm các thành phố, trong một vành đai đô thị hoặc trong một khu vực cụ thể (tổ chức phân luồng giao thông, tổ chức khu phố đi bộ...). 

 

Đồng thời, Bộ GTVT đề xuất bổ sung phí xe cộ trong khu vực trung tâm thành phố vào danh mục phí và lệ phí ban hành kèm theo pháp lệnh phí và lệ phí nhằm phục vụ nghiên cứu, xây dựng đề án “Thu phí phương tiện lưu thông trong khu vực trung tâm thành phố nhằm hạn chế ùn tắc giao thông”. 

 

Ngoài ra, để khuyến khích người dân sử dụng các phương tiện công cộng, Bộ GTVT cũng đề xuất phát triển các tuyến xe buýt chuyên dụng (chở hành khách đồng thời có khoang chở hàng hóa) kết nối với cảng hàng không, bến xe khách, ga đường sắt, bến cảng...; bố trí các điểm đỗ xe miễn phí tại các điểm trung chuyển, điểm phát sinh thu hút lớn... cho hành khách gửi phương tiện cá nhân khi tham gia sử dụng phương tiện vận tải hành khách công cộng.

 

Phát triển hệ thống đường sắt đô thị theo quy hoạch đã được phê duyệt, đẩy nhanh tiến độ đưa vào khai thác các tuyến đường sắt trên cao, đầu tư tàu điện ngầm. Mục tiêu, đến năm 2020, vận tải hành khách công cộng ở Hà Nội chiếm từ  18-23%, vận tải cá nhân chiếm 77-82%; tại TP.HCM vận tải hành khách công cộng chiếm 20-25%, vận tải cá nhân chiếm 75-80%. 

 

Đối với các tòa nhà văn phòng, cao ốc, trung tâm thương mại khi xây dựng trong khu vực trung tâm thành phố bắt buộc phải dành 25-30% diện tích phục vụ nhu cầu đỗ xe công cộng, tiếp tục triển khai thay đổi giờ làm việc, học tập, kinh doanh đảm bảo khoa học, hợp lý, đầu tư, lắp đặt hệ thống giám sát giao thông, cưỡng chế và xử phạt vi phạm bằng hình ảnh trên một số trục giao thông chính.

 

 

Tuy nhiên, đây không phải là lần đầu tiên Bộ GTVT đưa ra đề án hạn chế xe cá nhân bằng cách thu phí vào nội đô thế này.

 

Ngày 30/12/2011, Bộ trưởng Giao thông Vận tải Đinh La Thăng đã có tờ trình gửi Thủ tướng đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết bổ sung phí lưu hành phương tiện giao thông cá nhân và phí ôtô đi vào trung tâm thành phố giờ cao điểm.

 

Theo đó, cả ôtô và xe máy đều phải đóng thêm một loại phí gọi là "phí lưu hành phương tiện giao thông cá nhân đường bộ". Ôtô tùy theo dung tích xilanh sẽ phải đóng thấp nhất 20 triệu đồng và cao nhất 50 triệu đồng mỗi năm. Với môtô, xe máy tại 5 thành phố lớn (Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ và Hải Phòng) phải đóng 500.000 đồng cho xe có dung tích dưới 175 cm3 và 1 triệu đồng cho xe có dung tích lớn hơn.

 

Ngoài thu phí lưu hành, Bộ cũng đề xuất thu phí ôtô đi vào trung tâm thành phố trong giờ cao điểm (buổi sáng là từ 6h đến 8h30, buổi chiều từ 16h đến 19h hằng ngày, trừ ngày nghỉ, ngày lễ), trong đó miễn thu phí với xe công và xe buýt. Việc thu phí áp dụng tại khu vực nội đô thành phố, thu qua các trạm thu phí ở chiều vào với mức dự kiến là 30.000 đồng một lượt xe ôtô đến 7 chỗ và 50.000 đồng với các loại ôtô còn lại. Khu vực thu và mức thu cụ thể sẽ do UBND cấp tỉnh, thành phố quy định.

 

Tuy nhiên, đề án trên đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều của dư luận. Đến cuối tháng 11/2012, Bộ trưởng Bộ GTVT Đinh La Thăng đã ký quyết định dừng nghiên cứu xây dựng đề án "Hạn chế phương tiện cá nhân tham gia giao thông tại các đô thị lớn".

 

Tuy nhiên, đến khoảng đầu tháng 3/2013, Chính phủ tiếp tục giao Bộ GTVT chủ trì xây dựng trình Chính phủ Đề án hạn chế phương tiện cá nhân tham gia giao thông ở các đô thị lớn.

 

Theo đó, Chính phủ giao Bộ GTVT chỉ đạo các Sở GTVT tăng cường giám sát các doanh nghiệp, hợp tác xã vận tải thực hiện việc lắp đặt thiết bị giám sát hành trình cho ô tô, sử dụng dữ liệu thông tin của thiết bị giám sát hành trình để phục vụ công tác quản lý Nhà nước về hoạt động vận tải.

 

Chính phủ cũng giao Bộ Tài chính nghiên cứu, trình Chính phủ sửa đổi quy định về lệ phí trước bạ đối với các trường hợp sang tên, di chuyển phương tiện đã đăng ký phù hợp với tình hình thực tế khi sang tên, di chuyển để chủ phương tiện thực hiện nghiêm túc việc sang tên, đổi chủ phương tiện.

 

 

Vào thời điểm cuối năm 2011, đầu năm 2012, sau khi dự thảo của Bộ GTVT được đưa ra, Hiệp hội Vận tải Hà Nội đã có văn bản góp ý đề án cho rằng đây là đề xuất thu tiền của người dân là chính. 

 

Đồng quan điểm này, nhiều ý kiến cho rằng với đề xuất của Đề án này một phương tiện cá nhân đã phải chịu quá nhiều loại thuế phí. Cụ thể, một chiếc xe phải chịu 3 loại thuế và 7 loại phí, nếu cộng thêm 3 phí khác nữa lên đến 3 loại thuế và 10 phí. 

 

Theo Tiến sĩ Nguyễn Bách Phúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Khoa học Công nghệ và Quản lý TP.HCM, trước hết phải đặt câu hỏi đề xuất thu phí "lưu hành phương tiện giao thông đường bộ" với mục đích gì? Nếu để hạn chế xe cá nhân và giảm ùn tắc giao thông thì không thực tiễn bởi hiện nay tình trạng kẹt xe do rất nhiều nguyên nhân chứ không chỉ vì gia tăng các loại phương tiện.  

 

Theo ông Phúc, nếu chỉ để hạn chế xe cá nhân thì không hiệu quả. "Đa số người dân có thói quen thích đi xe riêng hơn xe công cộng. Nếu thu 1 triệu đồng mỗi năm, tức là mỗi tháng khoảng 80.000 đồng thì tôi nghĩ 99,9% người dân sẵn sàng đóng để được đi xe của mình", ông Phúc nhận định.

 

Còn việc chỉ thu phí ôtô cá nhân vào nội đô mà không thu tiền xe công là sai luật và bất bình đẳng. Hơn nữa, người sử dụng ôtô là người giàu nên vào trung tâm phải đóng 30.000-50.000 đồng không là gì đối với họ. Họ sẽ vẫn đi xe ôtô chứ không sử dụng phương tiện công cộng. "Như thế Nhà nước chỉ thu được nhiều tiền nhưng không thể đạt được mục tiêu hạn chế xe cá nhân", ông Phúc phân tích

 

Cùng quan điểm, luật sư Lê Hiếu Đằng, nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận tổ quốc TP.HCM cho rằng, việc thu phí để hạn chế phương tiện cá nhân và giảm kẹt xe trong thời điểm này là không hợp lý vì tình trạng kẹt xe còn do đường sá chật hẹp, ý thức người tham gia giao thông... 

 

"Người dân đã phải chịu quá nhiều loại phí trong khi giá cả mọi thứ đều tăng cao. Giờ phải đóng thêm phí lưu hành thì chẳng khác nào tăng gánh nặng cho họ", ông Đằng bức xúc.

 

Cũng theo ông Đằng, giao thông công cộng hiện chưa đáp ứng được nhu cầu của người dân mà cứ muốn hạn chế phương tiện cá nhân là không đúng.

 

"Bộ GTVT thu phí như vậy chẳng khác nào đẩy khó khăn của ngành sang cho người dân gánh hộ. Đó không phải là một giải pháp hay, không thể giảm phương tiện cá nhân và kẹt xe", ông Đằng đánh giá.

 

Còn tiến sĩ Nguyễn Hữu Nguyên, Trung tâm nghiên cứu kinh tế miền Nam (SVEC) cho rằng, với đặc thù của các đô thị Việt Nam hiện nay nếu chỉ đơn thuần đánh thêm phí lưu hành và phí lưu thông giờ cao điểm thì không thể giảm được xe cá nhân. 

 

Đó là loại phương tiện đi lại và làm ăn hiệu quả nhất của người dân. Do vậy có thu phí cũng không cản trở nhu cầu này, mà chỉ là một điều kiện để người dân lựa chọn phương tiện đi lại.