Chấm dứt "thống kê trùng, tăng trưởng ảo"

Phải chấp nhận tính lại một cách khoa học

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đề nghị phải bàn lại cách tính GDP của các tỉnh thành.

“Cách tính GDP ở các địa phương hiện nay đã có từ lâu và kéo dài đến hôm nay khi chúng ta chuyển đổi từ bao cấp sang cơ chế thị trường. Tuy nhiên, cách tính này giờ không còn phù hợp nữa và không sát với thực tế. So với quốc tế thì ta không giống ai, trong khi đất nước chúng ta đã ngày càng hội nhập” - Thủ tướng nói.

Thủ tướng chỉ đạo các địa phương phải có kế hoạch sớm tính GDP lại để sát với thực tế hiện nay, đồng thời đúng với thông lệ quốc tế. Các địa phương phải chấp nhận tính lại một cách khoa học cho chính xác. Việc tính lại GDP giao cho Tổng cục Thống kê bàn cách triển khai thực hiện.

Tăng trưởng kinh tế mức 6,5-7%/năm

Liên quan đến vấn đề đầu tư công trung hạn trong năm năm tới, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho rằng cái khó là làm sao xác định được nguồn lực trong năm năm tới, vì chúng ta chưa bao giờ xác định nguồn lực năm năm được. "Và đây là vấn đề rào cản mà trước đây chúng ta không dám làm".

Trong dự thảo nghị quyết về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020, Chính phủ đề xuất tốc độ tăng trưởng bình quân trong năm năm tới là 6,5-7%/năm. Tuy nhiên dự kiến về vốn đầu tư trung hạn thì thấp hơn rất nhiều (chỉ tăng 10% của nguồn vốn so với năm trước).

“Kế hoạch này đã được kiểm nghiệm trong suốt thời gian từ năm 2011 đến nay. Ngay như năm nay sự kiện biển Đông đã ảnh hưởng đến kinh tế đất nước nhưng tổng vốn vẫn được bảo đảm” - ông Vinh nói.

Cũng theo ông Vinh, một trong những khó khăn với kế hoạch trung hạn đó là vấn đề trượt giá. Và để làm tốt được điều này, theo ông Vinh, phải làm cho được ba điều, đó là dự báo tăng trưởng tốt; phải giữ vững được ổn định vĩ mô để không có lạm phát bất thường như thời gian vừa qua, nếu lạm phát tăng thì các dự báo đó sẽ đổ bể; và cuối cùng là vấn đề nhận thức.

“Mấy chục năm nay, từ trung ương đến địa phương đã quen với cách làm phân bổ hằng năm rồi. Bây giờ chuyển qua làm trung hạn là phải biết dự báo, phải từ bỏ các lợi ích xin cho của nhiều cá nhân. Phải xác định đây là lợi ích của đất nước buộc phải làm chứ không phải là lợi ích của một nhóm nào nữa mà không làm” - ông Vinh nói.

Ông Vinh cho biết mục tiêu tổng quát của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2016-2020 là tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, đi đôi với đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng, bảo đảm cho nền kinh tế phát triển bền vững...

* Ông NGUYỄN TRÍ DŨNG (nhóm tư vấn chính sách kinh tế vĩ mô của Ủy ban Kinh tế Quốc hội):

Cần xã hội hóa hoạt động thống kê

Trao đổi với Tuổi Trẻ xung quanh việc tính GDP, ông Nguyễn Trí Dũng cho biết tại VN, mặc dù trước đây Tổng cục Thống kê  không đồng ý để các tỉnh tính chỉ số này, nhưng nhiều tỉnh cứ tự tính, sau đó thành phong trào. Và kết quả GDP tỉnh nào cũng cao, thường vượt kế hoạch.

* Theo ông, số liệu thống kê chính xác sẽ có lợi gì?

- Chất lượng và độ tin cậy của thông tin kinh tế có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng và sự hợp lý của các chính sách kinh tế vĩ mô được Quốc hội và Chính phủ đưa ra.

Nếu nó không chính xác thì việc theo dõi, giám sát, kiểm tra, đánh giá, dự báo tình hình, yêu cầu hoạch định chiến lược... cũng sẽ khó bám sát thực tế, giải quyết được tốt nhất tình hình.

Chúng ta cần có con số trung thực, phản ánh đúng thực trạng của nền kinh tế để không chỉ các cơ quan chức năng đề ra chính sách đúng, mà doanh nghiệp cũng có biện pháp, chiến lược phù hợp, giảm được thiệt hại.

* Để nâng cao chất lượng thống kê, theo ông, việc Tổng cục Thống kê đứng ra tính toán và công bố GDP của các địa phương liệu có đủ?

- Để nâng cao chất lượng công tác thống kê phải bắt đầu từ việc tuân thủ chặt chẽ 5 tiêu chí là tính bao quát, kịp thời, nhất quán, minh bạch và chính xác. Cơ quan thống kê cần có tính độc lập tương đối với Chính phủ.

Cần thành lập một hội đồng chuyên môn độc lập, bao gồm các chuyên gia từ các cơ quan và cơ sở nghiên cứu, trường đại học, thậm chí có mời cả chuyên gia nước ngoài. Đặc biệt, cần luật hóa việc xã hội hóa hoạt động thống kê. Theo đó, việc thu thập, xử lý và công bố số liệu thống kê không còn là lĩnh vực độc quyền của Tổng cục Thống kê như hiện nay.

* Ông TRẦN DU LỊCH (ủy viên Ủy ban Kinh tế Quốc hội):

Không thể so sánh GDP địa phương với GDP cả nước

Có nhiều sản phẩm hàng hóa, dịch vụ có giá trị tạo ra ở một thành phố này nhưng lại được thực hiện ở nơi khác, vì thực tế nhiều doanh nghiệp đăng ký kinh doanh ở một địa phương nhưng lại hoạt động trải rộng ở nhiều địa phương khác nhau.

Trong quá trình đó giá trị hàng hóa nằm ở nhiều địa phương khác nhau, nếu tính GDP địa phương thì sẽ bị trùng lắp. Ví dụ gạo được sản xuất ở ĐBSCL nhưng lại đem lên TP.HCM để bán cho người dân thành phố, dưới tỉnh gạo cũng được tính vào GDP, lên TP.HCM cũng vậy, như vậy là trùng lắp rồi.

Hay như dầu khí, xét về công nghiệp thì tính vào GDP ở Vũng Tàu, nhưng khi đem đi xuất khẩu lại tính ở TP.HCM trong khi GDP là giá trị mới tạo ra trong một năm, sản phẩm hàng hóa dịch vụ cuối cùng.

Theo tôi, địa phương có thể có thống kê GDP nhưng chỉ nên lấy đó làm số tham chiếu, so sánh năm trước với năm sau, chứ nếu lấy GDP địa phương để so sánh tăng mấy lần GDP cả nước là không chính xác.

 Trước nay Tổng cục Thống kê vẫn có hướng dẫn cách tính giá trị mới trên địa bàn, nhưng quan điểm của tôi để giải quyết vấn đề tận gốc chênh lệch giữa GDP địa phương với cả nước, chúng ta không nên có quan niệm cơ cấu kinh tế địa phương. Nếu còn thì vẫn tồn tại nhiều bất cập chứ không chỉ là con số thống kê.

Các nền kinh tế địa phương cũng cần có những chỉ tiêu để phát triển nhưng không nên đi vào chỉ tiêu GDP, còn có rất nhiều cái khác để thể hiện nỗ lực phát triển kinh tế của địa phương.