Nhanh chóng ổn định giá đầu vào để kiềm chế lạm phát năm 2022

Tại cuộc họp báo công bố số liệu thống kê kinh tế - xã hội quý IV và năm 2021 sáng 29/12, Tổng cục Thống kê cho biết, CPI cả năm 2021 tăng 1,84% so với năm 2020 - đánh dấu mức tăng bình quân thấp nhất kể từ năm 2016.

Trao đổi với báo chí, đại diện Vụ Thống kê giá (Tổng cục Thống kê) cho rằng, CPI năm 2021 có mức tăng thấp nhất trong 5 năm qua bắt nguồn từ 2 nguyên nhân chính.

Thứ nhất là do diễn biến phức tạp của dịch bệnh COVID-19 đã ảnh hưởng mạnh mẽ tới nhu cầu tiêu dùng của người dân. Theo đó, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng năm 2021 giảm 3,8% so với năm trước (nếu loại trừ yếu tố giá giảm 6,2%).

Nhu cầu tiêu dùng thấp đã làm cho giá nhóm thực phẩm - nhóm hàng chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa để tính CPI - giảm 0,54% so với năm 2020. Qua đó làm giảm CPI năm 2021 là 0,12 điểm %. Đặc biệt trong nhóm hàng này, mặt hàng thịt lợn trong năm 2021 có mức giảm khá sâu, bình quân năm giảm 10,52%.

Bên cạnh đó, nhu cầu của người dân đối với các dịch vụ như du lịch, vui chơi giải trí cũng giảm mạnh, từ đó kiềm chế tốc độ tăng của CPI. Do dịch bệnh nên đa số người dân chỉ chi tiêu cho hàng hóa thiết yếu hàng ngày. Việc hạn chế đi lại đã khiến giá vé máy bay năm 2021 thấp, giảm đến 21,15% so với năm trước. Hay giá du lịch trọn gói cũng giảm 2,52%.

Thứ hai, việc Chính phủ yêu cầu giảm giá điện, giá nước sinh hoạt, viễn thông nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp bị tác động bởi đại dịch. Bên cạnh việc không tăng học phí, viện phí theo đúng lộ trình, Chính phủ cũng yêu cầu các địa phương miễn, giảm học phí cho năm học 2021 - 2022 với những đối tượng khó khăn.

Cụ thể, từ năm 2020 đến nay, Chính phủ đã 5 lần giảm giá tiền điện cho người dân và doanh nghiệp chịu ảnh hưởng của dịch bệnh. Do đó, giá điện sinh hoạt bình quân năm 2021 giảm 0,9% so với 2020. Giá nước sinh hoạt cũng được điều chỉnh giảm 2 lần trong 2 năm.

Ngoài ra, gói giảm giá dịch vụ viễn thông đã được triển khai từ ngày 5/8 và được kéo dài trong 3 tháng nhằm chia sẻ khó khăn cho người dân bị ảnh hưởng bởi đại dịch.

"Nhu cầu vốn thấp bởi thực hiện giãn cách xã hội do dịch bệnh cùng với việc giảm giá các mặt hàng thiết yếu đã khiến CPI năm 2021 tăng thấp", đại diện Vụ Thống kê giá đánh giá.

Theo Vụ Thống kê giá, áp lực lạm phát năm 2022 sẽ phụ thuộc vào khả năng phục hồi phát triển kinh tế thế giới và Việt Nam. Khi dịch bệnh được kiểm soát, nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ, lúc đó áp lực lạm phát sẽ đến cả từ phía cung và cầu bởi vì kinh tế Việt Nam có độ mở lớn và hội nhập sâu rộng với kinh tế khu vực và thế giới.

Nguồn nguyên liệu sản xuất trong nước phần lớn do nhập khẩu. Do đó, khi giá nguyên vật liệu trên thế giới tăng cao sẽ tác động đến chi phí sản xuất của DN, tác động vào giá thành sản phẩm, từ đó đẩy giá hàng hóa tiêu dùng lên cao.

Thêm vào đó, đại dịch đã gây ra sự đứt gãy trong chuỗi sản xuất và lưu thông và hoạt động sản xuất của DN gặp khó khăn. DN chịu nhiều chi phí phát sinh, từ đó đẩy chi phí hoạt động của DN lên. Và khi nền kinh tế phục hồi thì DN chưa thể phục hồi ngay lập tức như trước đại dịch. Do đó, sẽ khiến nguồn cung phục vụ cho nền kinh tế sẽ bị thiếu hụt, từ đó đẩy giá hàng hóa lên cao.

Ngoài ra, vấn đề thiếu hụt lao động do ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19 cũng là áp lực cho lạm phát cho nền kinh tế trong năm tới. Để có lao động làm việc, DN phải trả lương cao hơn, tăng chi phí đào tạo, tuyển dụng lao động, từ đó tăng giá thành sản phẩm.

Hơn nữa, khi nền kinh tế phục hồi mạnh mẽ thì nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ trong dân sẽ tăng cao, thậm chí sự phục hồi đó còn nhanh hơn khả năng đáp ứng của doanh nghiệp. Như vậy sẽ đẩy giá hàng hóa lên cao, từ đó tạo áp lực lên lạm phát.

"Năm 2021 chúng ta đã giảm giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý cho người dân. Sang năm 2022 dự kiến những mặt hàng này sẽ tăng trở lại như giá dịch vụ giáo dục sẽ tăng khi các địa phương kết thúc thời gian miễn giảm học phí. Tương tự như vậy, giá điện, giá nước sinh hoạt sẽ rất khó để có thể tiếp tục hỗ trợ trong năm 2022 khi chi phí đầu vào vẫn tăng cao như hiện nay. Do đó, các dịch vụ này có thể tác động làm cho tăng CPI năm 2022.

Khi dịch bệnh được kiểm soát, thì nhu cầu ăn uống ngoài gia đình, dịch vụ du lịch, vui chơi giải trí sẽ tăng trở lại, sẽ tác động vào CPI chung. Vì vậy chúng tôi đánh giá áp lực lạm phát năm 2022 là rất lớn", đại diện Vụ Thống kê giá nhận định.

Để kiềm chế lạm phát tăng cao trong năm 2022, Tổng cục Thống kê đề xuất Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương theo dõi chặt chẽ diễn biến giá cả, lạm phát trên thế giới; kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến lạm phát giá cả tại Việt Nam. Đặc biệt cần đánh giá xem những mặt hàng, nguyên vật liệu nào sẽ thiếu hụt trong tạm thời cũng như dài hạn, từ đó có chính sách phù hợp.

Bộ Công Thương cần chủ động, sẵn sàng các điều kiện thúc đẩy sản xuất kinh doanh, bảo đảm nguồn cung và lưu thông hàng hóa, giảm áp lực cho lạm phát. Đặc biệt là thông tin kịp thời các chính sách, chỉ đạo điều hành của Chính phủ nhằm loại bỏ thông tin sai lệch về giá cả thị trường, không để xảy ra tình trạng lạm phát do tâm lý.

Đối với mặt hàng xăng dầu, cần phải tiếp tục theo dõi sát giá xăng dầu thế giới, đồng thời kết hợp với Quỹ Bình ổn giá xăng dầu linh hoạt để hạn chế mức tăng giá của mặt hàng này đối với CPI.

"Theo dự báo của chúng tôi, giá nguyên vật liệu trên thế giới có khả năng sẽ tăng cao, đặc biệt khi nền kinh tế thế giới và trong nước chính thức phục hồi. Do đó, việc nhanh chóng ổn định giá đầu vào sẽ thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh của các DN là rất cần thiết.

Chính phủ cần nỗ lực thực hiện các biện pháp ngoại giao để bảo đảm nguồn nguyên liệu thô cho sản xuất, hỗ trợ các DN ký hợp đồng nhập khẩu nguyên liệu dài hạn. Đồng thời, bảo đảm nguồn nguyên liệu đầu vào ổn định giá thành sản xuất để kiểm soát lạm phát. Với những nguyên liệu đầu vào quan trọng cho sản xuất, về dài hạn cần nghiên cứu để tăng năng lực sản xuất trong nước nhằm dần thay thế được nguồn nguyên liệu nhập khẩu", đại diện Vụ Thống kê giá kiến nghị.

Đánh giá về rủi ro lạm phát năm 2022 và những năm sau dưới tác động của các biện pháp kích thích kinh tế, Tổng cục Thống kê cho rằng, sự hỗ trợ của các gói kích thích kinh tế sẽ kích thích cho tăng trưởng là cần thiết. Tuy nhiên, đồng hành cùng với đó là gia tăng áp lực lên lạm phát từ năm 2022 cũng như các năm tiếp theo.

"Các gói kích thích kinh tế cần được triển khai đồng bộ với các gói về tài khóa, tiền tệ. Công tác quản lý cần phải được giám sát chặt chẽ. Chính sách hỗ trợ phải được công khai, minh bạch về điều kiện vay vốn của DN. Nếu như các nội dung này không được thực thi tốt thì áp lực lạm phát tăng cao là hiện hữu", đại diện Vụ Thống kê giá nói.

Ngoài ra, tín dụng của nền kinh tế phải bảo đảm vừa đáp ứng được vốn cho nền kinh tế tăng trưởng vừa tập trung vào các lĩnh vực sản xuất, kinh doanh, kiểm soát tốt các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro. Qua đó mới góp phần bảo đảm kiểm soát được lạm phát năm 2022.