Báo động tình trạng hỏa hoạn gia tăng do điện mặt trời

Một vụ hỏa hoạn có liên quan tới hệ thống năng lượng mặt trời. Ảnh: Pixarbay.

Theo dữ liệu mới nhất, số vụ cháy liên quan đến tấm pin năng lượng mặt trời tại Vương quốc Anh đã tăng vọt. Phân tích từ công ty bảo hiểm QBE cho thấy số vụ hỏa hoạn đã tăng 60% từ năm 2022 đến năm 2024. Cụ thể, lực lượng cứu hỏa đã phải xử lý 171 vụ việc trong năm 2024, so với 107 vụ vào năm 2022.

Mặc dù việc lắp đặt điện mặt trời tăng 29,6% từ năm 2022 đến năm 2024, nhưng tốc độ gia tăng các vụ cháy lại nhanh hơn nhiều, khiến các chuyên gia cảnh báo rằng tỷ lệ sự cố đang vượt xa tốc độ tăng trưởng của ngành. London hiện là khu vực ghi nhận nhiều sự cố nhất, chiếm 24% tổng số vụ cháy trong năm 2024.

Nguyên nhân từ đâu?

Các chuyên gia chỉ ra rằng nguyên nhân phổ biến nhất gây ra lỗi là bộ biến tần (inverter) - thiết bị chuyển đổi dòng điện một chiều (DC) từ tấm pin thành dòng điện xoay chiều (AC). Quá trình này sinh ra nhiệt lớn; nếu lắp đặt ở nơi kém thông thoáng hoặc sử dụng thiết bị kém chất lượng, nguy cơ hỏa hoạn là rất cao. Dữ liệu năm 2024 cho thấy 21 vụ cháy bắt nguồn từ biến tần, trong khi 20 vụ từ tấm pin và 16 vụ từ cáp kết nối.

Một yếu tố kỹ thuật quan trọng khác là điện áp cao. Hệ thống truyền thống tạo ra điện áp lên tới 600V DC, mức điện áp rất dễ gây ra hiện tượng phóng điện hồ quang nếu hệ thống dây dẫn bị lỗi hoặc xuống cấp. Ngoài ra, việc kết nối thêm pin lưu trữ lithium-ion cũng làm gia tăng rủi ro cháy nổ.

Bên cạnh đó, sự xuống cấp của linh kiện theo thời gian là yếu tố khó tránh. Dưới tác động của nắng nóng, mưa gió và rung lắc, tấm pin có thể nứt, cong vênh hoặc mất độ kín. Nước mưa xâm nhập vào các điểm hở có thể gây đoản mạch. Dây điện bị sờn hoặc sử dụng thiết bị giá rẻ không đạt chuẩn đều làm tăng khả năng xảy ra sự cố.

Thiết kế và bố trí hệ thống cũng ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ an toàn. Các tấm pin lắp quá sát nhau khiến nhiệt khó thoát, làm nhiệt độ tích tụ dưới mái nhà. Không gian thông gió kém gây áp lực lớn lên dây dẫn và linh kiện điện. Việc lắp pin trên mái nhà cũ, đặc biệt là mái gỗ, càng làm tăng nguy cơ khi xuất hiện tia lửa điện. Nguy hiểm nhất là khi các tấm pin được lắp đặt gần giếng trời hoặc cửa sổ mái, khiến ngọn lửa dễ dàng lan xuống phần chính của ngôi nhà. Một khi hỏa hoạn xảy ra, việc chữa cháy trở nên phức tạp do các tấm pin vẫn tiếp tục sinh điện khi có ánh sáng.

Một sai lầm phổ biến của người sử dụng là tư duy "lắp đặt một lần rồi quên đi". Thực tế, các tấm pin cần được bảo trì định kỳ. Bụi bẩn, lá cây tích tụ có thể gây ra các điểm nóng (hotspots), dây điện lỏng lẻo hoặc bị sờn theo thời gian đều là mầm mống của hỏa hoạn.

Giải pháp đảm bảo an toàn

Để giảm thiểu rủi ro, các chuyên gia khuyến nghị một số giải pháp cấp thiết:

Sử dụng công nghệ an toàn hơn: Chuyển đổi sang sử dụng bộ biến tần siêu nhỏ (micro-inverters) giúp chuyển đổi điện áp ngay tại tấm pin, giảm thiểu rủi ro điện áp cao DC chạy khắp mái nhà.

Lựa chọn nhà thầu uy tín: Người tiêu dùng nên chọn các nhà lắp đặt được chứng nhận (như chứng nhận MCS tại Anh) và sử dụng các sản phẩm đã qua kiểm định an toàn nghiêm ngặt.

Bảo trì định kỳ: Hệ thống điện mặt trời cần được coi như bất kỳ thiết bị điện nào khác trong nhà, cần kiểm tra và vệ sinh thường xuyên bởi thợ có chuyên môn.

Công nghệ giám sát thông minh: Sử dụng các cảm biến để theo dõi nhiệt độ và dòng điện, giúp phát hiện sớm các bất thường và tự động ngắt hệ thống khi có nguy cơ.

Năng lượng mặt trời là một phần thiết yếu của quá trình chuyển đổi năng lượng sạch, nhưng sự gia tăng các vụ hỏa hoạn là lời cảnh tỉnh không thể phớt lờ. Giám sát việc lắp đặt, thường xuyên bảo trì là điều kiện tiên quyết để bảo vệ tài sản và tính mạng bản thân.