Các nhà khoa học Việt Nam có nhiều đóng góp trong lĩnh vực vật lý thiên văn

Diễn ra trong 5 ngày (26-30/5) tại Trung tâm quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE, Quy Nhơn - Bình Định), hội thảo Vật lý thiên văn SAGI 2025 thu hút gần 60 đại biểu là các nhà khoa học, nghiên cứu sinh, sinh viên đến từ 10 quốc gia và vùng lãnh thổ (tham dự trực tiếp và trực tuyến), thảo luận chuyên sâu về sự hình thành sao và vật lý bụi vũ trụ – hai lĩnh vực có mối liên hệ sâu sắc với nhau.

PGS.TS Phạm Ngọc Điệp - Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC), chia sẻ tại hội thảo.

Theo PGS.TS Phạm Ngọc Điệp - Trung tâm Vũ trụ Việt Nam (VNSC) nội dung chủ đạo của hội thảo là tập trung bàn về quá trình các đám mây khí và bụi trong môi trường liên sao suy sụp để hình thành nên các ngôi sao mới, các hệ hành tinh và sự lớn lên của siêu hố đen.

Các chủ đề chính của hội thảo bao gồm: các cơ chế vật lý gây ra hiện tượng định hướng của bụi vũ trụ và bức xạ phân cực; các phương pháp đo từ trường dùng bức xạ phân cực và các kỹ thuật bổ trợ khác.

Quá trình hình thành và tiến hoá của sao, các ngoại hành tinh và hệ mặt trời, sự lớn lên của siêu hố đen, và sự tiến hoá của thiên hà; các dự án phát triển phương tiện quan sát mới trên thế giới.

Trong đó có các bài tham luận quan trọng, như: “Những tính chất mới của rối động học từ (Sub-Alfvenic Turbulence) và ứng dụng để đo từ trường” được trình bày bởi GS.TS Alex Lazarian (Đại học Wisconsin-Madison, Mỹ); “Lý thuyết thống nhất về quá trình định hướng của bụi vũ trụ” được trình bày bởi GS.TS Hoàng Chí Thiêm (Viện Khoa học Vũ trụ và Thiên văn Hàn Quốc - KASI); “Tổng quan về dự án BALLLAD-POL do nhóm nhà Thiên văn người Việt khởi xướng và dẫn dắt” của PGS.TS Phạm Ngọc Điệp (Trung tâm Vũ trụ Việt Nam)…

GS.TS Hoàng Chí Thiêm (Viện Khoa học Vũ trụ và Thiên văn Hàn Quốc - KASI), trình bày tham luận.

Chia sẻ tại hội thảo, GS.TS Hoàng Chí Thiêm (KASI, Hàn Quốc) đánh giá, những năm gần đây, lĩnh vực vật lý thiên văn có những kết quả nghiên cứu đột phá. Điển hình như hiện tượng định hướng của bụi vũ trụ được phát hiện khắp mọi nơi trong vũ trụ, từ thang thiên hà đến vùng hình thành các ngôi sao và hành tinh mới, nhờ hệ thống kính thiên văn tiên tiến có trang bị máy đo phân cực, như đài quan sát ALMA.

Từ trường đóng một vai trong quan trọng trong quá trình hình thành và tiến hoá của các ngôi sao, hệ hành tinh và của thiên hà. Sự khám phá ra các siêu hố đen ở thời kỳ sớm của vũ trụ bị che khuất bởi bụi nhờ đài quan sát không gian JWST.

“Như những hội thảo SAGI lần trước, hội thảo lần này mang đến cơ hội cho các bạn sinh viên và nhà nghiên cứu trẻ trong lĩnh vực vật lý thiên văn có điều kiện học hỏi và giao lưu với các nhà thiên văn chuyên nghiệp người Việt ở trong và ngoài nước. Đồng thời giúp họ có cơ hội được làm quen và học hỏi từ các chuyên gia nước ngoài về lĩnh vực này”, GS.TS Hoàng Chí Thiêm chia sẻ.

Trong khi đó, GS Alex Lazarian - Đại học Wisconsin – Madison (Mỹ), cho biết, rất ấn tượng trước sự tiến bộ trong nghiên cứu vật lý thiên văn tại Việt Nam. Đồng thời tự hào khi cựu nghiên cứu sinh tiến sĩ xuất sắc của ông – GS Hoàng Chí Thiêm - hiện là một trong những nhà nghiên cứu hàng đầu đóng góp cho sự phát triển của lĩnh vực nghiên cứu từ trường thiên văn tại Việt Nam.

GS Alex Lazarian - Đại học Wisconsin – Madison (Mỹ), chia sẻ trực tuyến.

“Các nhà khoa học Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy lý thuyết giải thích sự tiến hóa và sự liên kết của bụi giữa các vì sao trong môi trường thiên văn. Ngoài ra, còn mở ra một hướng nghiên cứu mới trong thiên văn học, đó là hiện tượng phá hủy quay của các hạt bụi khi chịu tác động của bức xạ mạnh”, GS Alex Lazarian đánh giá.

Đồng thời giáo sư cũng khẳng định đây là một lĩnh vực nổi bật thể hiện rõ thế mạnh của Việt Nam, góp phần thúc đẩy sự phát triển trong nhiều hướng nghiên cứu thiên văn khác. Thông qua các hội nghị gần đây cho thấy các nhà khoa học Việt Nam đã trở thành những người tiên phong trong nhiều nhánh quan trọng của nghiên cứu vật lý thiên văn.