Chuyên gia trí tuệ nhân tạo: ‘Dùng AI để kích hoạt, không phải để thay thế trí óc’

Phát biểu tại hội thảo “Phát triển nhân lực - điều kiện tiên quyết cho kinh tế số và tăng trưởng xanh” ngày 11/8, ông Phong Anh - chuyên gia AI thuộc dự án đào tạo của Tập đoàn Meta và Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết một thực trạng đáng lo ngại là nhiều chủ doanh nghiệp “dọa” dùng AI để thay thế nhân sự, hoặc yêu cầu nhân viên tự tìm công cụ AI có thể làm thay công việc của họ.

“Chúng ta nên dùng AI để kích hoạt trí óc, không phải để thay thế trí óc”, ông nhấn mạnh, đồng thời cho rằng trí óc con người cần được đặt ở những vị trí cao cấp hơn như sáng tạo, khao khát khám phá và đồng cảm xã hội" - ông Phong Anh nói.

Theo ông Phong Anh, việc đe dọa nhân sự bằng AI không chỉ gây áp lực tâm lý mà còn làm giảm hiệu quả lao động. Trong khi đó, AI nếu được khai thác đúng cách sẽ là công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, giúp con người nâng cao chất lượng công việc và khả năng sáng tạo. Ông khuyến nghị các tổ chức nên trở thành “cỗ máy học tập tốc độ cao”, cho phép nhân viên rút kinh nghiệm từ cả thành công lẫn thất bại khi ứng dụng AI. Người kỹ sư, chẳng hạn, sau khi dùng AI cần hiểu rõ mình đã học được gì từ gợi ý của công cụ này, mức độ tối ưu của giải pháp, cũng như lợi ích và rủi ro đi kèm.

Thực tế, AI đang đặt ra nhiều thách thức cho thị trường lao động. Số liệu từ Layoffs.fyi cho thấy, riêng năm 2023, số nhân sự công nghệ bị sa thải cao hơn tổng cộng hai năm 2020 và 2021, với Amazon, Meta, Google và Microsoft nằm trong nhóm sa thải nhiều nhất. Tại Việt Nam, báo cáo của Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp cho thấy 70% việc làm ở các ngành thâm dụng lao động như dệt may, da giày, lắp ráp điện tử có nguy cơ bị thay thế bởi robot và AI trong vòng 10 năm tới.

Ông Phong Anh thừa nhận hiện tượng “phụ thuộc vào AI” nhưng cho rằng nó chưa phổ biến; đồng thời khuyến nghị doanh nghiệp nên xây dựng văn hóa phản biện, đối chiếu giữa ý kiến của máy móc và con người.

Theo ông, thách thức lớn nhất của doanh nghiệp không phải là cạnh tranh trong ngành, mà là nguy cơ lỗi thời. Với tốc độ phát triển công nghệ hiện nay, phần lớn lực lượng lao động sẽ cần tái đào tạo trong vòng hai năm tới, nếu không sẽ bị phân hóa thành ba tầng: nhóm thu nhập cao thành thạo AI, nhóm làm công việc tay chân không dùng công nghệ, và nhóm công việc bị AI thay thế.