Cổng Sáng kiến khoa học và công nghệ - Hạt nhân đổi mới sáng tạo

Trong bối cảnh Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025 xác định đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm của phát triển quốc gia, Việt Nam đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ từ tư duy quản lý truyền thống sang quản trị số dựa trên dữ liệu. Tại tâm điểm của công cuộc chuyển đổi này là sự ra đời và vận hành của Cổng Sáng kiến khoa học và công nghệ quốc gia (gọi tắt là Cổng Sáng kiến hay Cổng 57) - một nền tảng được kỳ vọng trở thành hạ tầng tri thức chung, kết nối nguồn lực trí tuệ người Việt trên toàn cầu.

Hạ tầng số cho "nguồn tài nguyên" trí tuệ

Được công bố chính thức vào ngày 29/8/2025 và vận hành dưới sự chủ trì của Quỹ NAFOSTED, Cổng Sáng kiến (truy cập tại sangkien.gov.vn) không đơn thuần là một website nộp hồ sơ trực tuyến. Đây là sự hiện thực hóa yêu cầu của Nghị quyết 57 về việc hình thành các nền tảng số quốc gia để huy động trí tuệ xã hội.

 

PGS.TS. Đào Ngọc Chiến, Giám đốc NAFOSTED đánh giá, Cổng Sáng kiến mang 3 giá trị cốt lõi: Môi trường mở, nơi mỗi người dân đều có thể chia sẻ sáng kiến, sáng tạo và được ghi nhận; Công cụ giúp chuẩn hóa và minh bạch hóa toàn bộ quy trình tiếp nhận, đánh giá, ghi nhận và khai thác sáng kiến; Nơi tiếp nhận sáng kiến, kết nối sáng kiến với chuyên gia, với doanh nghiệp, với nhu cầu thực tiễn, giúp sáng kiến không nằm yên trên giấy mà trở thành giá trị thực tế.

Như vậy, Cổng Sáng kiến tạo ra một môi trường mở nơi mọi chủ thể - từ lãnh đạo Bộ ngành, nhà khoa học, sinh viên, cho đến cộng đồng người dùng Internet - đều có thể tham gia chia sẻ và được ghi nhận sáng kiến. Tính đến tháng 12/2025, Cổng đã tiếp nhận 907 đề xuất tài trợ, trong đó 309 hồ sơ đã được phê duyệt tài trợ, cho thấy sức sống thực tế của nền tảng này.

Ngoài ra, Cổng còn cung cấp các dịch vụ liên quan đến tư vấn, hỗ trợ về pháp lý khoa học và công nghệ, sở hữu trí tuệ, tra cứu công nghệ, tìm kiếm thiết bị và giải pháp từ Sàn giao dịch công nghệ, cùng nhu cầu hợp tác quốc tế.

 

"Siêu đội ngũ" từ Mạng lưới chuyên gia AI toàn cầu

Một điểm nhấn chiến lược được tích hợp trong Cổng Sáng kiến là Mạng lưới chuyên gia AI Việt toàn cầu. Việt Nam hiện có hơn 500 chuyên gia AI đang làm việc tại các trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới.

Theo PGS.TS. Đào Ngọc Chiến, việc kết nối hiệu quả nguồn lực này sẽ tạo ra một "siêu đội ngũ tri thức". Quỹ cũng sẽ tiếp tục xây dựng mạng lưới chuyên gia AI Việt toàn cầu như một tài sản trí tuệ quốc gia và hình thành hệ sinh thái sáng kiến, nơi ý tưởng được phát hiện sớm, nuôi dưỡng đúng cách và lan tỏa rộng rãi.

Với vai trò cơ quan chủ trì quản lý và phát triển hệ thống, NAFOSTED đặt mục tiêu phát triển Cổng Sáng kiến trở thành một nền tảng số quốc gia vận hành chuyên nghiệp, minh bạch và hiện đại, kết nối sáng kiến với các chương trình tài trợ, hỗ trợ nghiên cứu và thương mại hóa.

Thực tế, dữ liệu từ Cổng cho thấy đã có sự kết nối của cộng đồng 8.571 chuyên gia thuộc 11 lĩnh vực công nghệ chiến lược. Đây là tài sản trí tuệ quốc gia vô giá, giúp các trường đại học và doanh nghiệp trong nước dễ dàng tìm kiếm đối tác, chuyên gia phản biện và hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh liên ngành.

 

Ông Đào Ngọc Chiến kỳ vọng các trường đại học, Sở Khoa học và Công nghệ, doanh nghiệp và giới chuyên gia sẽ tiếp tục đồng hành, chia sẻ góp ý và đề xuất mô hình triển khai hiệu quả để Cổng Sáng kiến thực sự trở thành hạ tầng tri thức chung của quốc gia, góp phần tạo động lực mạnh mẽ cho đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Giải pháp cho "điểm nghẽn" tại trường đại học và địa phương

Cổng Sáng kiến đang chứng minh vai trò là công cụ đắc lực giải quyết các "điểm nghẽn" trong quản lý khoa học tại cơ sở.

 

Tại các trường đại học, PGS.TS. Huỳnh Thị Thu Sương (Trường ĐH Tài chính - Marketing) nhận định, Cổng Sáng kiến giúp khắc phục tình trạng dữ liệu nghiên cứu bị phân tán, quy trình xét duyệt thủ công và thiếu sự liên thông.

Để khai thác hiệu quả, PGS.TS. Huỳnh Thị Thu Sương đề xuất Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng chuẩn giao tiếp dữ liệu (API) cho các trường; hoàn thiện khung pháp lý về bảo mật và sở hữu trí tuệ trong môi trường số; hỗ trợ kinh phí triển khai liên thông dữ liệu và mở rộng năng lực AI phục vụ phân tích chiến lược nghiên cứu.

Đối với các trường đại học, cần sớm hình thành trung tâm dữ liệu khoa học và công nghệ, chuẩn hóa quy trình đăng ký sáng kiến và bảo hộ sở hữu trí tuệ, khuyến khích giảng viên nộp sáng kiến sớm để "đóng dấu ưu tiên", đồng thời tăng cường đào tạo về chuyển đổi số và khai thác Cổng 57.

Riêng với giảng viên và nhà nghiên cứu, việc chủ động đăng ký sáng kiến, bảo hộ sở hữu trí tuệ, tìm chuyên gia - đối tác - tài trợ qua Cổng, cùng nâng cao ý thức liêm chính khoa học và bảo mật dữ liệu là những yếu tố then chốt.

 

Tại địa phương, tỉnh Đồng Tháp là một ví dụ điển hình về nhu cầu chuyển đổi số trong quản lý sáng kiến. Với khối lượng 1.000 - 1.300 sáng kiến mỗi năm, phương pháp quản lý thủ công đã bộc lộ nhiều hạn chế như tốn thời gian và khó kiểm soát trùng lặp. Việc tỉnh này tiên phong vận hành Phần mềm Quản lý sáng kiến và đề xuất nhân rộng mô hình này thành nền tảng chuẩn hóa toàn quốc cho thấy tính cấp thiết của việc liên thông dữ liệu sáng kiến từ địa phương lên trung ương.

Cổng Sáng kiến không dừng lại ở chức năng quản lý hành chính. Định hướng dài hạn của hệ thống là trở thành cơ sở tri thức quốc gia, nơi ứng dụng AI để phân tích xu hướng công nghệ, gợi ý tài liệu và kiểm tra độ trùng lặp ý tưởng.

Các dữ liệu từ Cổng sẽ phục vụ cho việc hoạch định chính sách, phát triển các sản phẩm công nghệ chiến lược (đã có 62 sáng kiến công nghệ chiến lược được ghi nhận) và hỗ trợ pháp lý về sở hữu trí tuệ cho cộng đồng. Sự tham gia của các "hub" đào tạo như Đại học Bách Khoa ĐHQG TP Hồ Chí Minh trong việc thu hút nhân lực AI cũng cộng hưởng để biến nền tảng này thành động lực tăng trưởng thực sự.

 

Cổng Sáng kiến đang từng bước khẳng định vai trò hạt nhân trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam, phá vỡ các rào cản địa lý và hành chính để khơi thông dòng chảy tri thức.