Doanh nghiệp công nghệ cần hệ sinh thái thực sự cho đổi mới sáng tạo

Các kiến nghị trải dài từ lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech), công nghệ bất động sản (Proptech) đến nông nghiệp công nghệ cao, cho thấy một bức tranh toàn cảnh về những thách thức và khát vọng của cộng đồng doanh nghiệp khoa học và công nghệ Việt Nam.

"Cởi trói" hành lang pháp lý

Ông Hoàng Mai Chung - Chủ tịch Meey Group nhấn mạnh, để Việt Nam có những "kỳ lân" công nghệ vươn tầm thế giới, việc đầu tiên là phải bảo vệ họ về mặt pháp lý.

"Hiện nay, hành lang pháp lý cho các mô hình đổi mới sáng tạo còn chưa rõ ràng. Để được cấp phép, chúng tôi buộc phải điều chỉnh sản phẩm, từ bỏ tính mới mẻ, khác biệt để quay về mô hình truyền thống cho phù hợp với quy định. Một ý tưởng lớn có thể bị giết chết ngay từ khi còn trong trứng nước", ông Chung trăn trở.

Đồng tình với quan điểm này, ông Nguyễn Bá Diệp - Đồng sáng lập, Phó Chủ tịch Tập đoàn Tài chính Công nghệ MoMo chỉ ra sự bất cập trong thời gian cấp phép.

"Vòng đời công nghệ rất ngắn, nhưng thời gian để có một giấy phép theo mô hình nghị định, thông tư có thể mất từ 3 đến 5 năm. Khi đó, tính thời điểm và sự sáng tạo đã không còn nữa", ông Diệp nói và đề xuất Chính phủ cần mở rộng mô hình sandbox, rút ngắn thời gian cấp phép xuống còn 2-3 tháng.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng kiến nghị Chính phủ cần có cơ chế bảo vệ họ trước nạn "tin bẩn" và các hành vi lợi dụng truyền thông để tấn công, tống tiền, vốn đang là rào cản lớn khiến nhiều startup non trẻ không thể trụ vững.

Khơi thông dòng vốn, nâng tầm giá trị Việt

Để hiện thực hóa các ý tưởng đột phá, vốn là yếu tố sống còn. Các lãnh đạo doanh nghiệp đề xuất cần có những cơ chế cởi mở hơn trong việc huy động vốn. Ông Nguyễn Bá Diệp kiến nghị cho phép các công ty công nghệ được IPO, niêm yết trên sàn chứng khoán với các điều kiện đặc thù, chẳng hạn như không yêu cầu phải có lãi trong giai đoạn đầu tư. Ông Hoàng Mai Chung cũng đề xuất cho phép doanh nghiệp huy động vốn cộng đồng (crowdfunding), kể cả qua nền tảng blockchain.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, ông Phan Minh Thông - Tổng Giám đốc CTCP Phúc Sinh, đưa ra tầm nhìn nâng cao chuỗi giá trị. Ông đề xuất Chính phủ thúc đẩy đầu tư vào công nghệ chế biến sâu tại các vùng nguyên liệu để giải quyết bài toán mùa vụ và nâng cao giá trị nông sản Việt.

Việt Nam là quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới về nhiều mặt hàng nguyên liệu. Tại sao chúng ta không thành lập các sở giao dịch hàng hóa để trở thành trung tâm giao dịch của khu vực, thu hút nguồn vốn và tạo ra vô vàn việc làm?", ông Thông đặt câu hỏi.

Đặc biệt, ông Thông chỉ ra một "điểm nghẽn" cấp bách về chính sách thuế VAT 5% đối với hàng nguyên liệu xuất khẩu. Quy định này đang tạo ra gánh nặng thủ tục khổng lồ khi doanh nghiệp phải nộp thuế rồi lại làm thủ tục hoàn thuế, gây tốn kém thời gian và không tạo ra giá trị gia tăng. Ông kiến nghị miễn thuế VAT cho các doanh nghiệp có tỷ lệ xuất khẩu nguyên liệu trên 80%.

Tổng kết các ý kiến, bà Trương Lý Hoàng Phi - Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh, con đường duy nhất để Việt Nam trở thành trung tâm công nghệ khu vực là phải đầu tư mạnh mẽ và thực chất vào R&D, hình thành các quỹ khoa học công nghệ.

"Các sáng kiến này sẽ tạo ra một mô hình cộng sinh, nơi doanh nghiệp lớn giữ vai trò dẫn dắt, còn doanh nghiệp nhỏ và vừa, startup đồng hành để cùng nhau bứt phá. Đây chính là con đường để khu vực tư nhân thật sự trở thành động lực đổi mới sáng tạo của nền kinh tế", bà Phi khẳng định.

Phó Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ TP Hồ Chí Minh cũng cho rằng cộng đồng doanh nghiệp sẵn sàng gánh vác trách nhiệm trong quá trình thực thi. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi khu vực kinh tế tư nhân phải hình thành một thế hệ lãnh đạo mới có tư duy đổi mới, hội nhập toàn cầu, đủ sức đưa Việt Nam lên một nấc thang cạnh tranh mới và thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình.

Những kiến nghị thẳng thắn và tâm huyết tại diễn đàn cho thấy khát vọng lớn lao của cộng đồng doanh nghiệp tư nhân. Một hành lang pháp lý cởi mở, một cơ chế vốn thông thoáng và một tư duy "thúc đẩy" thay vì "kiểm soát" sẽ là chìa khóa để khơi thông động lực, đưa Việt Nam bứt phá trên bản đồ công nghệ và kinh tế toàn cầu.