Nghị định 264 - 'Cú hích' lịch sử cho thị trường đầu tư mạo hiểm của Việt Nam

Việt Nam đang có một thị trường đầu tư mạo hiểm sôi động. Báo cáo “Vietnam Innovation and Tech Investment Report 2024” do Do Ventures công bố, cho thấy tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào startup Việt Nam năm 2023 đạt 677 triệu USD, tăng 35% so với năm 2022. Việt Nam nằm trong Top 3 hệ sinh thái khởi nghiệp hấp dẫn nhất Đông Nam Á, chỉ sau Singapore và Indonesia. Còn theo báo cáo của Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia, năm 2024, tổng vốn đầu tư mạo hiểm đạt 398 triệu USD với 118 thương vụ.

Trong bức tranh này, các quỹ đầu tư mạo hiểm đóng vai trò vô cùng quan trọng. Họ không chỉ cung cấp nguồn vốn quý báu cho các công ty khởi nghiệp (start-up) và nhóm nghiên cứu trong giai đoạn đầu khi còn rủi ro cao và chưa thể tiếp cận nguồn vốn ngân hàng mà còn giúp startup nghiên cứu thị trưởng, tăng khả năng thành công khi biến ý tưởng thành sản phẩm thực tế và thương mại hóa. Ngoài ra, quỹ đầu tư còn hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp về mặt chiến lược, quản lý, mở rộng thị trường, tuyển dụng nhân sự và hoàn thiện mô hình kinh doanh.

Tuy nhiên, Việt Nam phải đối mặt với khoảng trống thể chế trong thị trường đầu tư mạo hiểm khi chưa có luật riêng cho hoạt động đầu tư mạo hiểm, dẫn tới các quỹ phải linh hoạt áp dụng nhiều quy định, có khi là trái chiều nhau, trong quá trình hoạt động.

Những vấn đề này đã được giải quyết với sự ra đời của Nghị định 264/2025/NĐ-CP (Nghị định 264) ngày 14/10 của Chính phủ.

Nhận định đây là “cú hích lịch sử cho thị trường đầu tư mạo hiểm của Việt Nam”, ông Trần Xuân Đích – Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, Nghị định này đã lấp đầy khoảng trống thể chế. “Nếu như trước đây hoạt động đầu tư mạo hiểm diễn ra tự phát, thiếu khung pháp lý, thì nay Nhà nước đã có quy định bài bản về thành lập và vận hành quỹ đầu tư mạo hiểm ở cả cấp quốc gia và địa phương. Điều này tạo niềm tin và sự yên tâm cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia lĩnh vực vốn mạo hiểm, bởi quyền lợi và trách nhiệm của họ đã được pháp luật bảo vệ” - ông Đích nhấn mạnh.

 

Cùng với đó, Nghị định 264 đề ra mô hình đầu tư tiên tiến mà nhiều nước phát triển đã áp dụng. Nhà nước khởi xướng, khu vực tư đồng hành, thị trường dẫn dắt. Cụ thể, Nhà nước đóng vai trò vốn mồi và ban hành chính sách, còn việc quản lý, lựa chọn đầu tư do các tổ chức tư nhân chuyên nghiệp đảm nhiệm, đảm bảo tính hiệu quả và linh hoạt. “Mô hình công tư kết hợp này giúp huy động nhanh nguồn lực xã hội vào các ngành công nghệ cao, giảm bớt rủi ro cho tư nhân trong giai đoạn khởi nghiệp” - ông Đích kết luận.

Đáng chú ý, Nghị định 264 còn đưa ra những quy định tiến bộ về quản trị rủi ro. Chẳng hạn như việc miễn trừ trách nhiệm về dân sự và hành chính đối với người quản lý quỹ khi đầu tư thất bại nếu đã tuân thủ quy định. Ông Đích cho rằng: “Quy định này tháo gỡ tâm lý e ngại cho cả phía cơ quan nhà nước và nhà đầu tư khi tham gia quỹ, bởi đầu tư mạo hiểm luôn tiềm ẩn rủi ro cao”.

Sau khi Nghị định 264 ban hành, hàng loạt động thái tích cực đã diễn ra: nhiều địa phương thông qua đề án lập quỹ mạo hiểm với ngân sách hàng trăm tỷ đồng; số lượng quỹ nội địa tăng lên, kết nối thành mạng lưới rộng khắp. Thị trường vốn startup vì thế được dự báo tăng trưởng mạnh. Thậm chí, Bộ Khoa học và Công nghệ kỳ vọng Việt Nam có thể đạt 3 tỷ USD vốn đầu tư mạo hiểm vào năm 2030 (so với ~400 triệu USD năm 2024) và thăng hạng trong bảng xếp hạng hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo toàn cầu.

Như vậy, Nghị định 264 đã đặt nền móng thể chế cho thị trường đầu tư mạo hiểm, kích hoạt dòng vốn mới chảy vào khởi nghiệp sáng tạo, đồng thời gắn kết chính sách quốc gia với tiềm lực địa phương và tinh thần khởi nghiệp của doanh nghiệp. Đây là bước ngoặt giúp thị trường đầu tư mạo hiểm Việt Nam chuyển mình sang giai đoạn phát triển chuyên nghiệp, bền vững, tạo động lực mạnh mẽ cho thế hệ doanh nghiệp công nghệ tiếp theo.

- Video có thể bạn quan tâm. Cần khung pháp lý riêng cho đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Nguồn: Báo Nhân dân.