Tăng tốc hoàn thiện chính sách pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số

Đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật

Báo cáo tại Hội nghị,bà Hoàng Thị Phương Lựu, Chánh Văn phòng Bộ Khoahọc và Công nghệ cho biết, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ Khoa học và Công nghệ đã báo cáo, giải trình trước Quốc hội 5 dự án Luật, gồm: Dự án Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi); dự án Luật Công nghiệp công nghệ số. Các dự thảo Luật hiện đang được khẩn trương hoàn thiện, trình Quốc hội xem xét thông qua vào tháng 6/2025.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã quyết liệt chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng pháp luật, yêu cầu thành lập Tổ soạn thảo (nội bộ) khẩn trương hoàn thiện các dự thảo Nghị định hướng dẫn thi hành 5 Luật trên (16 Nghị định), hoàn thành trong tháng 6/2025 để sẵn sàng trình Chính phủ ngay khi có yêu cầu. Bên cạnh đó, Bộ đã tham mưu trình Chính phủ ban hành 1 Nghị định; 11 Nghị quyết; trình Thủ tướng Chính phủ ban hành 5 Quyết định, ban hành theo thẩm quyền 2 Thông tư liên quan đến ngành, lĩnh vực quản lý.

Trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ dự thảo Quyết định ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược; tập trung hoàn thiện để trình Thủ tướng Chính phủ Bộ chỉ số đánh giá hiệu quả của Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Về việc đăng ký bổ sung năm 2025 và đề xuất kế hoạch năm 2026 đối với các nhiệm vụ khoahọc và công nghệcấp bộ, Văn phòng Bộ lưu ý ưu tiên các đề xuất nhiệm vụ là các nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ: công nghệ chiến lược (ưu tiên các lĩnh vực năng lượng nguyên tử (trọng tâm là nghiên cứu về điện hạt nhân), bán dẫn, công nghệ lượng tử, robot và tự động hóa, công nghệ sinh học…), công nghệ số (ưu tiên công nghệ AI, IoT, dữ liệu lớn, chuỗi khối, thực tế ảo và thực tế tăng cường…).

Thông tin về một số kết quả nổi bật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN, ĐMST và CĐS) và tại địa phương, đại diện Văn phòng Bộ cho biết: Về nhiệm vụ trọng tâm triển khai Nghị quyết 57-NQ/TWcủa Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia, Văn phòng Bộ kiến nghị các Sở Khoahọc và Công nghệchủ động tham mưu Tỉnh ủy, Thành ủylãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra việc cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW; bố trí nguồn lực cho phát triển khoahọc công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi sốđầy đủ, kịp thời và thực chất;tham mưu bố trí tỉ lệ phù hợp cán bộ có chuyên môn, kinh nghiệm về khoa học kỹ thuật trong đội ngũ lãnh đạo từng cơ quan, đơn vị nhà nước;xây dựng kế hoạch và triển khai tổ chức thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, công chức, viên chức về kiến thức vềkhoa học công nghệ,đổi mới sáng tạokỹ năng số, công nghệ số cơ bản phục vụ chuyển đổi sốquốc gia…

CũngtheobàHoàng Thị Phương Lựu, trong quý II/2025, hệ thống tiếp nhận và xử lý kiến nghị của Bộ đã tiếp nhận và giải đáp 128 kiến nghị của 33 Sở Khoahọc và Công nghệ.

Giải đáp kiến nghị của các địa phương

Tại Hội nghị, các đơn vị thuộc Bộ đã trả lời nhiều giải đáp cho đại diện Sở Khoa học và Công nghệ các địa phương. Vềhướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan chuyên môn khoahọc công nghệthuộc UBND cấp tỉnh, xã sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, đại diệnVụ Tổ chức cán bộcủa Bộ cho biết, dự kiến hướng dẫn này sẽ được Bộ Khoahọc và Công nghệban hành trong nửa đầu tháng 6/2025.

Các Sở Khoahọc và Công nghệcũng nêumột số vấn đềvềgiải quyết phủ sóng vùng lõm sóng, hướng dẫn việc tuyển chọn nhiệm vụ khoahọc công nghệ; đánh giá, xếp hạng tổ chức khoahọc và công nghệ; chỉ số năng suất nhân tố tổng hợp (TFP) cấp tỉnh; tỷ lệ doanh nghiệpsử dụng kết quả nghiên cứu từ các viện trường…

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã trực tiếp trao đổi, giải đáp các kiến nghị và trực tiếp giải quyết ngay một số công việc.Bộ trưởng chỉ đạo Quỹ Dịch vụ Viễn thông công ích nhanh chóng làm việc với các địa phương, nhà mạng về các nội dung về khảo sát, đấu thầu, ký hợp đồng… triển khai phủ sóng vùng lõm sóng.

Theo Bộ trưởng, người dân không có sóng điện thoại thì không thể triển khai các hoạt động trên môi trường số, trong đó có việc tiếp cận dịch vụ công trực tuyến. Dođó, các đơn vị triển khai việc này phải chú ý quan tâm đến người dân. Về đánh giá tổ chức khoahọc và công nghệ,Bộ trưởng lưu ý đây là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất của Bộbởi tiêuchí nàygiúp cho Bộ và các địa phương phát triển.

Vềtỷ lệ doanhnghiệpcó sử dụng kết quả nghiên cứu, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng, đâycũng là một chỉ tiêu quan trọng, trong đó lưu ý 4 tỷ lệ, gồm: Doanhnghiệpcó đổi mới công nghệ, doanhnghiệpcó ứng dụng công nghệ mới,doanh nghiệpcó ứng dụng kết quả nghiên cứu của Việt Nam, doanhnghiệpứng dụng kết quả nghiên cứu của năm trước đó. “Bốn tỷ lệ này rất cần thiết và cần phải hướng dẫn các Sở để theo dõi doanhnghiệpcó đổi mới, sử dụng kết quả khoahọc công nghệ”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết,chủ trương của Nhà nước và Bộ Khoahọc và Công nghệsẽ "hậu kiểm" nhiều hơn để đất nước phát triển. Cụ thể,các Sở phải đưa mọi hoạt động lên môi trường số để hậu kiểm.Cùng với đó, việcthực hiện mô hình chính quyền hai cấp, số xã sẽ tăng lên. Do đó, các Sở Khoahọc và Công nghệ cầntập trung cung cấp công cụ số và côngnghệ thông tin, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để giảm bớt khối lượng việc của cán bộ ở cấp xã.

“Cải cách bộ máy tổ chức phải đi cùng với việc đổi mới quản trị và sử dụng công nghệ. Quản trị kiểu mới là có những việc được chuyển lên cấp trên làm tập trung, có những việc đưa về cấp dưới và có những việc phải xã hội hóa”, Bộ trưởng cho biết.

Bộ trưởng lưu ý việc sắp xếp bộ máy ở địa phương sẽ ảnh hưởng đến cán bộ các Sở nên phải có chính sách tốt cho các cán bộ. Lãnh đạo các Sở cầnchú ý,thay vì đào tạo huấn luyện, thúc ép đổi mới thì phảidùng công nghệ, công cụ, ứng dụngmới như AI để đổi mới, làm cho công việc của cán bộ dễ đi, để cán bộ đỡ vất vả.

Bộ trưởng NguyễnMạnh Hùng cho rằng, công nghệ số, trong đó công nghệ AI đã tác động vào tất cả mọi việc, làm tăng năng suất, giảm tải công việc cho cán bộ. Trước đây, xây dựng một Nghị định phải mất ít nhất 6 tháng và có khi tới 1 năm nhưng nay,với sự hỗ trợ của AI,việc này có khi được thực hiện chỉ trong 1 tuần. Cáccán bộ ở địa phương được giao viết đề án, chiến lược, chương trình hành động, các loại văn bản khác nhau hãy tận dụng, tăng cường sử dụng AI phục vụ công việc.Những kiến thức nền của AI khá tốt, chỉ cần bổ sung thêm mục tiêu, yêu cầu, hoàn cảnh địa phương... Bộ Khoahọc và Công nghệ đã ban hành hướng dẫn sử dụng AI trong cơ quan nhà nước. “Công việc của cán bộ ở các Sở tăng lên nhưng sử dụng AI thì giảm tải được nhiều. Cán bộ cấp Sở có thể dành thời gian cho việc hướng dẫn các đơn vị bên dưới triển khai công việc”, Bộ trưởng đềnghị.