Tháo gỡ rào cản, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp khoa học và công nghệ

Dự thảo Nghị định gồm 6 Chương, 32 Điều và 6 Phụ lục kèm theo với những điểm thay đổi căn bản cũng như những đề xuất cụ thể nhằm phù hợp với Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo vừa được Quốc hội khoá XV thông qua tại Kỳ họp thứ 9; đồng thời giúp tháo gỡ các rào cản và thúc đẩy doanh nghiệp khoa học công nghệ phát triển.

Số lượng doanh nghiệp khoa học công nghệ còn hạn chế

Dự thảo Nghị định đã nêu rõ những tồn tại hạn chế trong việc thực hiện Nghị định 13/2019/NĐ-CP.Theođó, số lượng doanh nghiệp khoahọc công nghệđược cấp chứngnhậncòn hạn chế so với tiềm năng, về cơ bản mới chỉ đáp ứng 30% mục tiêu đặt ra tại các chiến lược phát triển khoahọc và công nghệ; trong đó, các doanh nghiệp khoahọc và công nghệhình thành từ các viện, trường hoặc chuyển đổi từ các tổ chức khoahọc và công nghệcông lập rất hạn chế, chiếm tỷ lệ nhỏ trong số doanh nghiệp khoahọc và công nghệđược cấp Giấy chứng nhận. Số lượng doanh nghiệp khoahọc và công nghệđược thụ hưởng chính sách ưu đãi cònhạn chế.

Bêncạnh đó, cơ sở dữ liệu về doanh nghiệp khoahọc và công nghệkhông đầy đủ, thiếu thông tin, chưa được kiểm chứng. Mặc dù trách nhiệm báo cáo về kết quả hoạt động là một trong những nghĩa vụ được quy định của doanh nghiệp khoahọc và công nghệ(chế tài của việc không thực hiện báo cáo trong 3 năm là thu hồi Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoahọc và công nghệ), tuy nhiên số lượng doanh nghiệp tuân thủ chế độ báo cáo chỉ chiếm 30-40% tổng số doanh nghiệp.

Hệ thống quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp khoahọc và công nghệđã hình thành từTrung ương đến địa phương (cấp tỉnh). Tuy nhiên, ngoài một số thành phố lớn, nhìn chung,yêu cầu đối với hệ thống quản lý ở các tỉnh vẫn chưa đáp ứng yêu cầu do thiếu sự quan tâm của lãnh đạo, thiếu cán bộ, năng lực thực hiện chính sách chưa đáp ứng. Đây là một trong những nguyên nhân chính khiến chính sách phát triển doanh nghiệp khoahọc và công nghệchưa đạt được kết quả tương xứng với tiềm năng.

Doanh nghiệp được miễn thuế tối đa 4 năm

Trước những bất cập, hạn chế trên, Ban soạn thảo đã xây dựng dự thảo Nghị định với một số thay đổi cơ bản.Về khái niệm doanh nghiệp khoahọc và công nghệ, dự thảo Nghịđịnhquy định: Doanh nghiệp khoahọc và công nghệlà doanh nghiệp thực hiện hoạt động nghiên cứu, phát triển, chuyển giao, đổi mới công nghệ, có năng lực hấp thụ, làm chủ công nghệ và mang lại hiệu quả về kinh tế, xã hội, môi trường (theoKhoản 1 Điều 39 Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo

Vềđiều kiện chứng nhận doanh nghiệp khoahọc và công nghệ,dự thảo Nghị định đềxuất, doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoahọc và công nghệkhi đáp ứng đầy đủ các điều kiện:Được thành lập và đang hoạt động theo Luật doanh nghiệp;tạo ra sản phẩm khoahọc và công nghệquy định tại Khoản 5 Điều 2 Nghị định này từ một trong các kết quả khoahọc và công nghệđược sở hữu hoặc sử dụng hợp pháp, bao gồm: Sáng chế, giải pháp hữu ích, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫnđược cấp văn bằng bảo hộ tại Việt Nam;chương trình máy tính đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký quyền tác giả; giống vật nuôi mới, giống cây trồng mới, giống thủy sản mới, giống cây lâm nghiệp mới, tiến bộ kỹ thuật đã được công nhận;kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ,đổi mới sáng tạođã được công nhận, nghiệm thu cấp Nhà nước, cấp Bộ hoặc cấp tỉnh;hợp đồng chuyển giao công nghệ đã được đăng ký theo quy định pháp luật về chuyển giao công nghệ.

Theodự thảo Nghị định, điều kiện theo quy mô doanh nghiệplớn là phải có mức chi chonghiên cứu và phát triển (R&D)tối thiểu 1% tổng doanh thu 3 năm gần nhất; có bộ phận R&D với ít nhất 10 nhân lực (trong đó có 5 người Việt Nam).Sản phẩm khoahọc và công nghệchiếm hơn20% tổng doanh thu.Sản phẩm cần đạt hiệu quả như:Xuất khẩu, chất lượng tương đương sản phẩm nhập khẩu từ các thị trường lớn (EU, Mỹ, Nhật Bản), đạt giải thưởng hoặc có tăng trưởng doanh thu hơn10%/năm trong 3 năm gần nhất. Đốivới doanh nghiệp vừa, mức chichoR&D lớnhơn0,5% doanh thu; bộ phận R&D có ít nhất 5 người; sản phẩm khoahọc và công nghệchiếm hơn15% doanh thu. Vớidoanh nghiệp nhỏ, mức chi choR&D lớnhơn0,3% doanh thu; có ít nhất 2 người làm R&D, hoặc thuê từ 2 chuyên gia; có ít nhất 1 sản phẩm khoahọc và công nghệđang được thương mại hóa.Về các chính sách ưu đãi và hỗ trợ

Về chính sách ưu đãi và hỗ trợ, hiện tại, doanh nghiệp khoahọc và công nghệđược miễn thuế tối đa 4 năm, giảm 50% trong tối đa 9 năm tiếp theo. Dự thảo Nghị địnhđề xuấtáp dụng thuế suất ưu đãi 10% theo Luật Thuế thunhập doanh nghiệp2025; được trừ 200% chi phí R&D khi tính thuế, theo Nghị quyết 68của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.Sản phẩm mới được thêm vào Giấy chứng nhận sẽ tiếp tục được hưởng ưu đãi theo thời hạn mới.

Dựthảo Nghị định cũng quy định miễn thuế thu nhập cá nhân cho chuyên gia, nhà khoa học, nhân lực tham gia nghiên cứu trong doanh nghiệp khoahọc và công nghệtheo Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội: Về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Điều 71:“Sửa đổi – Bổ sung – Bãi bỏ các quy định liên quan” củaLuật Khoahọc, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Cũngtheo dự thảo Nghị định, đất dùng cho nghiên cứu khoa học được miễn tiền thuê suốt thời hạn thuê.Đất sản xuất, kinh doanh sản phẩm khoahọc và công nghệáp dụng theo Luật Đầu tư và Nghị định số 103/2024/NĐ-CP. Vềưu đãi đấu thầu, doanh nghiệp khoahọc và công nghệđược hưởng ưu đãi khi tham gia lựa chọn nhà thầu theo Điều 10 Luật Đấu thầu và Nghị định 24/2024/NĐ-CP.

Ngoài ra, Dự thảo Nghị định đã bổ sung quy định về thủ tục đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ khoahọc và công nghệkhông sử dụng ngân sách nhà nước.Việc đưa nội dung này vào Nghị định sẽ nâng tầm hiệu lực pháp lý, bảo đảm sự nhất quán và thống nhất trong hệ thống pháp luật, phù hợp với yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trong bối cảnh đổi mới mô hình tăng trưởng, việc tăng chi tiêu R&D từ khu vực tư nhân là mục tiêu trung tâm, việc quy định cơ chế công nhận kết quả khoahọc và công nghệkhông dùng ngân sách nhà nước sẽ tạo động lực cho doanh nghiệp đầu tư nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới. Đồng thời, đây cũng là chính sách thúc đẩy thương mại hóa công nghệ, tăng tỷ trọng sản phẩm khoahọc và công nghệtrong doanh thu doanh nghiệp.