Việt Nam nhắm vào top 3 ASEAN về AI: Cần ưu tiên đào tạo sau đại học

Các chuyên gia và trường đại học đều đồng ý rằng nâng cao năng lực nghiên cứu, hạ tầng học thuật và liên kết doanh nghiệp - học viện là chìa khóa để phát triển AI bền vững.

Mới đây, tại một tọa đàm về AI và đào tạo đại học, PGS.TS Nguyễn Văn Vũ -Phó Trưởng khoa Công nghệ thông tin, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQG‑TP.HCM - cho rằng Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để vươn lên dẫn đầu khu vực nếu biết cách xây dựng lực lượng nhân lực chất lượng cao: “Việt Nam có lợi thế về dân số trẻ, lực lượng kỹ sư phần mềm đông đảo và có nền tảng STEM ổn định.”

Theo ông Vũ, yêu cầu đầu tiên để đạt được mục tiêu là các cơ sở đào tạo đại học phải đổi mới chương trình, đặc biệt với các ngành liên quan đến AI, dữ liệu lớn, khoa học máy tính; đồng thời phát triển mạnh khối đào tạo sau đại học, nghiên cứu, và thực hành thực tiễn. Những sinh viên và nghiên cứu sinh sau đại học được đào tạo bài bản sẽ là nền tảng cốt lõi giúp Việt Nam thực sự bứt phá về AI.

Hiện nay, nhiều trường đại học trong nước đã mở thêm ngành hoặc chuyên ngành AI, đồng thời đầu tư nâng cấp hạ tầng phòng thí nghiệm, máy móc, máy chủ GPU - để phục vụ nghiên cứu và thực hành. Tuy nhiên, theo lãnh đạo các trường, chỉ có “hạ tầng + chương trình” thôi chưa đủ. Cần có môi trường nghiên cứu thực sự, gắn kết với doanh nghiệp, có chính sách khuyến khích phát minh - sáng tạo, và có cơ chế đãi ngộ đối với các nhà khoa học, nghiên cứu sinh để phát triển dài hạn.

Một bất cập hiện nay được chỉ ra là thiếu liên kết đồng bộ giữa các bên tham gia -trường học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp và nhà nước. Vì vậy, nhiều ý tưởng dù được hình thành ở môi trường học thuật vẫn khó đi đến ứng dụng thực tế. Đó cũng là lý do để nhiều chuyên gia đề xuất xây dựng một hệ sinh thái AI toàn diện, từ đào tạo, nghiên cứu, đến phát triển ứng dụng, thương mại hóa và hỗ trợ chính sách.

 

Bên cạnh nguồn lực con người, nhà nước cũng cần quan tâm đến khung pháp lý, cơ chế hỗ trợ nghiên cứu - đặc biệt là bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, hỗ trợ đầu tư và khuyến khích doanh nghiệp chung tay phát triển AI. Đây là nền tảng quan trọng để các sản phẩm nghiên cứu AI có thể đi vào thực tiễn, phục vụ doanh nghiệp, xã hội và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nhận định chung từ các chuyên gia cho thấy: nếu Việt Nam đầu tư toàn diện - từ con người, chương trình đào tạo, hạ tầng, đến môi trường nghiên cứu và chính sách - mục tiêu gia nhập top 3 quốc gia ASEAN về AI không phải là viển vông. Tuy nhiên, điều đó đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ và quyết tâm dài hơi từ nhà nước, giáo dục và doanh nghiệp.