Vùng đất đá cổ xưa bí ẩn nằm dưới lớp băng Nam Cực có gì?

Đào sâu vào dưới lớp băng Nam Cực không phải là một công việc đơn giản. Theo Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ (NSF), lớp băng này có độ dày trung bình là 2.160m, đạt tới 4.776m ở điểm dày nhất. Trên tổng diện tích, châu Nam Cực chứa khoảng 27 triệu km3 nước đóng băng, và nếu tan chảy, mực nước biển có thể tăng cao tới khoảng 58m.

Lớp băng che phủ khoảng 98% diện tích lục địa Nam Cực, làm che khuất hầu hết các địa hình dưới đó khỏi tầm nhìn. Nhưng nhờ sự tiến bộ trong kỹ thuật hình ảnh, con người đã có thể hiểu rõ hơn về hình dạng của nơi này mà không cần nhìn thấy lớp băng.

Vào năm 2013, sử dụng các dữ liệu về độ cao bề mặt, độ dày băng và địa hình đá, thu thập từ vệ tinh, máy bay và khảo sát trên mặt đất, NASA và Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh (BAS) đã tạo ra bản đồ Bedmap2. Bản đồ này cho thấy rằng dưới lớp băng Nam Cực là một vùng đất gồ ghề với dãy núi, khe núi và địa hình đa dạng.

Vào năm 2019, một nhóm nghiên cứu từ BAS đã thực hiện khoan lỗ vào băng Nam Cực với độ sâu hơn 2.000m, nhưng vẫn còn rất nhiều điều chưa được biết về những gì nằm ở độ sâu lớn hơn. Năm 2022, một nhóm nhà khoa học, trong đó có nghiên cứu sinh Austin Carter tại Viện Hải dương học Scripps, đã chia sẻ một video ghi lại quá trình hạ camera vào một lỗ khoan băng có độ sâu 93m tại Đồi Allan, Đông Nam Cực.

Trong khi đó, lớp băng ở Bắc Cực cũng có những điều thú vị. Lớp băng này thường chỉ dày khoảng 3 - 4m, và ở một số khu vực, có thể dày tới 20m. Dưới lớp băng là một vùng nước thuộc Bắc Băng Dương, một trong năm đại dương lớn trên Trái Đất, với độ sâu trung bình chỉ khoảng 1.03m.

Nếu muốn khám phá sâu hơn về những gì nằm dưới lớp băng Bắc Cực, ta phải dựa vào việc khám phá đáy Bắc Băng Dương. Vào năm 2013, một nhóm nhà khoa học từ Đài quan sát Trái Đất Lamont-Doherty thuộc Đại học Columbia đã dành thời gian để khám phá và thu thập thông tin về thế giới dưới lớp băng Bắc Cực tại Barrow, Alaska. Họ đã sử dụng camera để thâm nhập qua lớp băng, xuống đáy Bắc Băng Dương và ghi lại hình ảnh của đáy biển.

Nghiên cứu cho thấy dưới đáy Bắc Băng Dương là một đáy biển đầy bùn với một lượng tảo khổng lồ phủ kín. Nhóm chuyên gia đã ghi lại cảnh các sinh vật thuộc bộ Chân đều (Isopoda) lang thang dưới đáy biển, mặc dù vẫn chưa xác định chính xác chúng là loài gì và sống như thế nào.

"Một trong những bài học từ việc nghiên cứu các vùng cực là chúng ta cần mở rộng khái niệm về nơi có thể tồn tại và phát triển sinh vật", ông Andy Juhl, nhà sinh thái học thủy sinh và nhà hải dương học của dự án, nói. "Ở Bắc Cực, sự sống phát triển dưới lớp băng, ở nhiệt độ dưới mức đóng băng. Điều này cho thấy chúng ta có thể tìm kiếm khoa học sự sống ở những nơi không thường xuyên. Điều này là một phần trong những điều thú vị mà chúng ta học được từ công việc này. Băng không nhất thiết phải là một môi trường không thể sống được và trên các hành tinh có băng, chúng ta cũng có thể tìm kiếm dấu hiệu về sự sống", ông nói thêm.