Vốn FDI đăng ký tăng mạnh nhưng thực hiện chỉ tăng 3,5%

Phát biểu tại Lễ công bố Báo cáo thường niên FDI năm 2023, sáng ngày 26/3, TS Nguyễn Anh Tuấn - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư nước ngoài (VAFIE), Tổ trưởng Tổ biên tập báo cáo cho biết, từ năm 2021, VAFIE đã nghiên cứu và công bố Báo cáo thường niên về FDI nhằm cập nhật thông tin về FDI trên thế giới và khu vực.

Đồng thời, cung cấp cho các nhà đầu tư và các cơ quan nghiên cứu, hoạch định chính sách bức tranh toàn cảnh và đánh giá khách quan về hoạt động FDI cũng như môi trường đầu tư Việt Nam. Khuyến nghị giải pháp hoàn thiện cơ chế chính sách và cải thiện, nâng cao năng lực cạnh tranh của môi trường đầu tư.

"Tiếp nối thành công của Báo cáo thường niên FDI năm 2021 và 2022, năm nay, VAFIE tiếp tục nghiên cứu và xuất bản Báo cáo thường niên FDI năm 2023 với chủ đề “Trước thách thức và cơ hội mới – Thu hút FDI chất lượng hơn, hiệu quả hơn”.

Chúng tôi tin tưởng, cùng với các báo cáo về FDI của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Báo cáo thường niên FDI năm 2023 do VAFIE xây dựng và công bố sẽ là tài liệu hữu ích cho các nhà đầu tư, các cơ quan nghiên cứu, hoạch định chính sách, các cơ sở đào tạo trong và ngoài nước", ông Tuấn nói.

Theo GS, TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch VAFIE, chủ biên báo cáo, báo cáo năm nay ra đời trong bối cảnh nhiều nước phát triển thực hiện chính sách sàng lọc, hạn chế FDI vào một số ngành, lĩnh vực có liên quan đến an ninh quốc gia. Khuyến khích chuyển nhà máy từ Trung Quốc về nước, về quốc gia lân cận hoặc sang nước thứ ba.

Các FTA thế hệ mới đòi hỏi sản xuất và xuất khẩu sản phẩm xanh, sử dụng năng lượng mặt trời, điện gió, điện tái tạo, bảo đảm quyền lợi của người lao động về tiền lương tương ứng với năng suất lao động của mỗi người. Không sử dụng lao động trẻ em, không cưỡng bức lao động, có trách nhiệm xã hội đối với cộng đồng dân cư.

Cùng với đó là giảm thiểu khí phát thải nhà kính, đóng góp vào việc thực hiện mục tiêu không tăng nhiệt độ trái đất vượt quá 1,5 °C vào năm 2050.

Đáng chú ý, trong quá trình soạn thảo báo cáo lần này, Tổ biên tập của VAFIE đã tiến hành khảo sát, lấy ý kiến từ nhiều hiệp hội doanh nghiệp trong và ngoài nước để có được những kiến đánh giá khách quan về môi trường đầu tư Việt Nam. Đưa ra các vấn đề liên quan đến thành quả, cơ hội và thách thức đối với nước ta trong quá trình thu hút FDI chất lượng cao.

Báo cáo thường niên FDI năm 2023 được chia làm 3 chương, dày 162 trang, xuất bản cả bằng tiếng Việt và tiếng Anh. Báo cáo nhấn mạnh, dòng vốn FDI toàn cầu sau khi giảm 12% vào năm 2022 đã tăng 3% trong năm 2023 đạt mức 1.370 tỷ USD. FDI vào các nước đang phát triển tăng nhẹ, đáng lưu ý là FDI vào lĩnh vực tăng trưởng xanh tại các nước đang phát triển tăng tới 37% so với năm 2022.

Trên thị trường vốn toàn cầu, tài chính xanh tăng trưởng mạnh, trái phiếu bền vững tăng 5 lần trong 5 năm từ 2018 - 2023. Dòng vốn FDI của Mỹ có sự chuyển dịch đáng kể, nhiều doanh nghiệp Mỹ giảm hoạt động tại Trung Quốc.

Năm 2023, Trung Quốc chỉ chiếm 1,8% các dự án đầu tư ra nước ngoài của Mỹ so với con số 5,2% năm 2019. Dòng vốn FDI từ các nước đang phát triển tiếp tục tăng nhanh hơn FDI từ các nước phát triển, hiện chiến 6% tổng FDI toàn cầu.

Riêng tại Việt Nam, năm 2023, vốn FDI đăng ký tại Việt Nam tăng mạnh, đạt 36,61 tỷ USD, tăng 32,1% so với năm 2022. Tuy nhiên, vốn FDI thực hiện chỉ tăng 3,5%, đạt mức 23,18 tỷ USD.

Đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp chế biến, chế tạo tiếp tục tăng mạnh. Vốn FDI đăng ký vào lĩnh vực này năm 2023 đạt 23,5 tỷ USD, chiếm tới 64,2% tổng vốn đăng ký cấp mới so với các con số tương ứng của năm 2022 là 16,8 tỷ USD và 60,6%.

Về môi trường đầu tư, các tổ chức quốc tế và nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục đánh giá cao môi trường đầu tư của Việt Nam. Tuy nhiên, các tổ chức này cũng chỉ ra những hạn chế về môi trường đầu tư mà Việt Nam cần sớm khắc phục.

Đó là thủ tục hành chính chưa minh bạch, thời gian thực hiện các thủ tục đầu tư vẫn còn dài làm tăng chi phí đầu tư kinh doanh. Cơ sở hạ tầng vẫn còn những bất cập, nhất là việc ổn định cung cấp điện. Việt Nam còn thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, tiến trình chuyển đổi xanh vẫn còn chậm.

Báo cáo khuyến nghị Việt Nam cần đổi mới tư duy và hành động để thu hút FDI một cách chọn lọc. Không những coi trọng quy mô mà quan trọng hơn là chất lượng và hiệu quả.

Cần tiếp tục hoàn thiện thể chế, luật pháp, sớm ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành các luật và nghị quyết đã được Quốc hội thông qua. Hướng mạnh FDI vào các ngành công nghệ cao, trong đó có công nghiệp bán dẫn.

Đồng thời, tăng cường kết nối chuỗi cung ứng của doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp FDI, nhất là các tập đoàn xuyên quốc gia. Đẩy nhanh tiến trình hiện đại hóa kết cấu hạ tầng, nhất là năng lượng, hạ tầng số, giao thông vận tải. Thúc đẩy cải cách nền hành chính quốc gia và tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.