Làm thế nào để giải quyết hiệu quả tranh chấp từ các hợp đồng tổng thầu EPC?

Để giải quyết vấn đề nêu trên, Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) phối hợp với Toà Trọng tài quốc tế (ICA) thuộc Phòng Thương mại quốc tế ICC tổ chức hội thảo "Giải quyết hiệu quả tranh chấp từ Hợp đồng tổng thầu EPC – Khơi thông tắc nghẽn tại các dự án trọng điểm của Việt Nam" tại TP.HCM.

Ông Vũ Xuân Phong, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam cho biết, trong các hình thức quản lý dự án xây dựng hiện nay, cơ chế tổng thầu EPC (Thiết kế - Cung ứng vật tư thiết bị - Xây lắp) đang được ưa chuộng sử dụng tại Việt Nam bởi nhiều ưu điểm của hình thức này phù hợp với những dự án đặc thù với yêu cầu việc thiết kế và sản xuất thiết bị không thể thực hiện tách rời, luôn đòi hỏi tính đồng bộ cao.

Hội thảo giải quyết các tranh chấp hợp đồng tổng thầu EPC (Ảnh: AD)

Theo ông Phong, cơ chế tổng thầu EPC cũng được đánh giá là phù hợp để giúp chủ đầu tư là cơ quan quản lý nhà nước, các tổng công ty nhà nước tận dụng được trình độ kỹ thuật và kinh nghiệm quản lý của nhà thầu khi thực hiện dự án, gói thầu và trong quá trình thực hiện chủ đầu tư cũng cần đến ít nhân lực và chi phí cho công tác quản lý dự án hơn.

Hình thức tổng thầu EPC cũng được nhiều chuyên gia khuyên dùng khi chủ đầu tư thấy rằng chưa có đủ nhân lực chuyên môn có năng lực quản lý dự án khi chia thành nhiều gói thầu có tính chất khác nhau. Hoặc trường hợp dự án có yêu cầu thực hiện theo tiến độ gấp rút mà không thể chờ thực hiện xong thiết kế mới bắt tay vào xây dựng.

Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Duyên, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Xây dựng Việt Nam, Trọng tài viên VIAC, cho rằng thực tế hiện nay hầu hết các dự án quản lý theo cơ chế EPC của các ngành năng lượng điện hay hoá chất ở Việt Nam theo mẫu FIDIC Silver 1999.

Bà Nguyễn Thị Duyên, Chủ tịch Hiệp hội Tư vấn Xây dựng Việt Namphân tích những tranh chấp trong hợp đồng tổng thầu EPC. (Ảnh: NH)

 

Bà Duyên nhận định, dường như các Chủ đầu tư và cả các đơn vị Tổng thầu vẫn chưa thực sự nắm rõ các khuyến nghị của FIDIC đối với các mẫu FIDIC Silver và mẫu FIDIC Yellow khiến cho việc áp dụng mẫu hợp đồng đôi khi chưa phù hợp, gây khó khăn cho chính các bên khi hiểu và giải thích nghĩa vụ theo hợp đồng cũng như sự phân chia rủi ro giữa đơn vị Tổng thầu và Chủ đầu tư trong quá trình triển khai của dự án.

Ông Lưu Tiến Dũng, Luật sư thành viên Công ty TNHH Luật YKVN, Trọng tài viên VIAC đã thông tin về cơ chế giải quyết tranh chấp được khuyến nghị tại mẫu hợp đồng FIDIC thường được áp dụng cho các dự án lớn tại Việt Nam. Việc “tuỳ chỉnh” cơ chế mẫu này của các bên trên thực tế tại các dự án ở Việt Nam và một số những khó khăn gặp phải ở một số phương án sửa đổi cơ chế giải quyết tranh chấp theo mẫu hợp đồng FIDIC.

Theo ông Dũng, trong thực tiễn Việt Nam, khác với phần lớn các điều khoản về giải quyết tranh chấp ở các lĩnh vực khác thường bị bỏ quên, các điều khoản về giải quyết khiếu nại/tranh chấp trong mẫu hợp đồng FIDIC được các bên lưu tâm tới ngay từ thời điểm giao kết hợp đồng.

Tuy nhiên, các điều khoản này lại thường được các bên “tùy chỉnh”/ sửa chữa rất nhiều khiến cho nhiều trường hợp việc xử lý/giải quyết các khiếu nại, tranh chấp khi có xung đột phát sinh trên thực tế lại trở nên khó khăn, thậm chí, một số trường hợp rơi vào tình trạng không thể thực hiện được.

Đưa ra phương hướng giải quyết các tranh chấp liên quan đến hợp đồng tổng thầu EPC, ông Châu Việt Bắc, Phó Tổng thư ký VIAC cho biết, gần như toàn bộ các tranh chấp từ các hợp đồng theo mẫu FIDIC đều có điều khoản trọng tài, phương thức giải quyết tranh chấp thay thế khả thi cho các tranh chấp xây dựng lớn.

Hợp đồng tổng thầu EPC có tính phức tạp cao không chỉ đòi hỏi chuyên môn sâu về xây dựng và mẫu hợp đồng FIDCI của những người giải quyết tranh chấp mà còn cả năng lực quản lý chuyên nghiệp các thủ tục tố tụng trọng tài của tổ chức hỗ trợ giải quyết tranh chấp.

Để giải quyết các tranh chấp này, ông Bắc cho rằng phương thức hòa giải thương mại là một sự lựa chọn phù hợp. "Với các quy định tại chương 33 của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 cho phép một văn bản về kết quả hòa giải thành có thể được tòa công nhận để có hiệu lực cưỡng chế thi hành", Phó Tổng thư ký VIAC thông tin.