Đường sắt Cát Linh-Hà Đông: Chậm tiến độ vì thi công kiểu… “chắp vá”

Mới đây, Bộ Giao thông Vận tải đã “chốt” ngày hoàn thành Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông là 30/6/2016, sau nhiều lần gia hạn tiến độ. Nguyên nhân dẫn đến sự ì ạch của dự án là do vướng mắc trong quá trình thực hiện Hợp đồng EPC bị đi chệch hướng, khiến hàng loạt hạng mục thiết kế, thi công phải triển khai theo kiểu “chắp vá”.

Ông Triệu Khắc Dũng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng công trình giao thông (Bộ Giao thông Vận tải) cho hay, được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của lãnh đạo Bộ, đến nay Dự án đường sắt đô thị Hà Nội tuyến Cát Linh - Hà Đông đã có chuyển biến. 

Tuy nhiên, so với hợp đồng là chậm tiến độ 19 tháng và khả năng còn phải kéo dài hết năm 2016. Tính đến đầu tháng 8/2015, tiến độ dự án đã đạt 58%. Nói về nguyên nhân dẫn đến việc dự án bị chậm tiến độ so với hợp đồng, ông Triệu Khắc Dũng cho rằng, do năng lực của Tổng thầu EPC và Tư vấn giám sát không đáp ứng được yêu cầu.

Mặc dù vậy, nhưng Bộ Giao thông Vận tải không thể thay thế được vì bị ràng buộc bởi điều kiện của bên tài trợ vốn. Ngoài ra, việc lập hợp đồng EPC trước đây thiếu chặt chẽ, không xác định được khối lượng và giá trị.

“Khi ký kết Hợp đồng EPC thì Tổng thầu sẽ phải chịu trách nhiệm toàn bộ dự án, nhưng suốt những năm qua việc thực hiện hợp đồng EPC đã đi chệch hướng và mới chỉ dựa trên hợp đồng tạm tính, chưa có thiết kế kỹ thuật của dự án. 

Từ năm 2008 đến nay, thiết kế kỹ thuật chi tiết của nhiều hạng mục vẫn chưa thể phê duyệt do Luật Xây dựng của Việt Nam và Trung Quốc khác nhau” – ông Triệu Khắc Dũng nói.

Phân tích những bất cập, ông Triệu Khắc Dũng nói, hệ thống quy trình, quy phạm thiết kế xây dựng, quản lý khai thác, hệ thống định mức, đơn giá xây dựng và mua sắm thiết bị của Trung Quốc và Việt Nam chưa đồng nhất. 

Quy định sử dụng nhà thầu phụ trong nước tại các dự án đường sắt đô thị có tính chất đặc thù, yêu cầu kỹ thuật cao chưa đạt được hiệu quả do trình độ tay nghề, kinh nghiệm của lao động kém. Thiết kế kỹ thuật theo kiểu “chắp vá”, cái gì Việt Nam có thì đưa theo Việt Nam, cái gì nước ta chưa có thì lấy của Trung Quốc nên hai bên không thể duyệt được thiết kế chi tiết.

Một số nguyên nhân khác dẫn đến dự án bị chậm như Ban Quản lý dự án và Chủ đầu tư là Cục Đường sắt Việt Nam lại thiếu kinh nghiệm trong quản lý dự án theo hình thức hợp đồng EPC. Khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thậm chí có đoạn phải điều chỉnh thiết kế cơ sở cho phù hợp với thực tế tại hiện trường.

Chính những bất cập trên khiến kinh phí dự án tăng cao so với ước tính ban đầu, buộc phải điều chỉnh tổng mức đầu tư và phải ký bổ sung phụ lục hợp đồng. Bộ Giao thông Vận tải đã làm việc với Bộ Kế hoạch - Đầu tư thống nhất bổ sung chi phí dự án tăng thêm là 315 triệu USD, đồng thời điều chỉnh tổng mức đầu tư là 868 triệu USD, trong đó vốn vay Trung Quốc là 669,6 triệu USD và vốn đối ứng của Việt Nam là 198,42 triệu USD.

Về mốc tiến độ hoàn thành vào ngày 30/6/2016, ông Triệu Khắc Dũng cho biết: “Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo đến ngày 30/6/2016 phải hoàn thành. Còn thời điểm đưa vào khai thác thương mại thì chưa thể chốt được vì phải đưa đoàn tàu vào vận hành thử, kiểm tra an toàn, lái tàu, thẩm định an toàn”.

Để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho dự án, Bộ Giao thông Vận tải vừa có báo cáo trình Chính phủ xin đưa dự án về đúng bản chất của hợp đồng EPC là khoán trọn gói. Cụ thể, phía Việt Nam sẽ không can thiệp vào thiết kế kỹ thuật, dự toán chi tiết mà chỉ quản lý, giám sát chung toàn bộ tiến độ, chất lượng của dự án. 

Tổng thầu EPC tự thực hiện và tự chịu trách nhiệm về toàn bộ giá thành, chất lượng, tiến độ, an toàn khi đưa và khai thác và an toàn lao động trên công trường. Khi dự án hoàn thành sẽ thuê một đơn vị kiểm định độc lập của nước ngoài vào kiểm định, nếu chất lượng công trình đảm bảo mới cho nghiệm thu.

Đối với những hạng mục thi công đặc thù, yêu cầu kỹ thuật cao mà nhà thầu nước ta chưa đủ khả năng làm, thì không lấy thầu phụ trong nước thi công mà sẽ để nhân công Trung Quốc sang thực hiện như lao lắp dầm siêu trường, siêu trọng, hàn mối nối đường ray, vận hành hạng mục an toàn giao thông. 

Liên quan đến đoàn tàu, ông Triệu Khắc Dũng cho biết, đang được Tổng thầu và nhà sản xuất chế tạo, dự kiến tháng 10 sẽ có đoàn tàu mẫu về nước. Tháng 9/2015, Bộ Giao thông Vận tải sẽ cử 1 đoàn sang kiểm tra thiết kế cũng như tiến độ sản xuất đoàn tàu mẫu.