Giặt khô: hiểm hoạ từ PERC

Cụ José-Anne Bernard sống kế cận một cơ sở giặt khô có sử dụng chất PERC. Theo con trai bà cụ, khám nghiệm tử thi cho thấy cụ bị nhiễm PERC trong tất cả các bộ phận cơ thể, ngoại trừ dạ dày. Tức là nạn nhân chết vì bị nhiễm hoá chất này, chứ không phải uống nhầm.

PERC là gì?

Trong ngành giặt ủi quần áo, có hai cách giặt. Một là giặt thông thường tức dùng xà phòng, chất tẩy rửa và làm sạch với nước. Hai là giặt “khô”, còn được gọi hấp, dùng dung môi và làm cho bốc hơi dung môi đó để làm sạch đồ bằng len hay nỉ.

Khám phá ra phương pháp giặt khô là chuyện tình cờ của ông thợ nhuộm người Pháp tên là Jean Baptiste Jolly vào năm 1855. Số là cô gái giúp việc vô ý làm đổ dầu hôi lên tấm khăn phủ bàn ăn, khi mang đi giặt ông chủ thấy chiếc khăn sạch sẽ hơn vì chất dầu đã tẩy sạch vết mỡ trên khăn.

Từ đó ông ta nghiên cứu thêm và đề ra phương pháp giặt khô bằng hoá chất là dung môi hoà tan mỡ béo. Ngày nay, 90% các tiệm giặt khô đều dùng dung môi là PERC.

PERC là perchlorethylene hay có tên khác là tetrachlorethylene. Dưới nhiệt độ thường, PERC ở trạng thái lỏng không bắt lửa nhưng rất dễ bay hơi và hoà lẫn trong không khí. Khi tẩm vào quần áo len, nỉ và hấp ở nhiệt độ cao thích hợp, PERC bốc hơi và mang theo chất béo mà nó hoà tan.

Vào năm 1991, có khoảng 300 triệu cân Anh PERC được sản xuất ở Mỹ. Hàng năm, khoảng 200 triệu cân Anh PERC được gần 35.000 tiệm giặt ủi ở nước Mỹ dùng làm dung môi. Khi được sử dụng, PERC bay hơi hoà lẫn trong không khí cũng như xâm nhập vùng đất, nước chung quanh nơi nó được phóng thích.

Có thể gây ung thư!

Tác dụng không tốt thường thấy mà PERC gây ra là nhức đầu, chóng mặt, buồn nôn; làm suy nhược hệ thần kinh trung ương; tổn thương cho gan, thận; giảm trí nhớ thoảng qua, mất định hướng; dị ứng gây ngứa mắt, mũi, hầu họng; da khô, viêm…

Tác giả Rotilio đã nêu ra trường hợp một nữ công nhân giặt ủi bị giảm thị giác vì hít phải hơi PERC khi bà ta ủi quần áo giặt bằng chất này. Tác giả Vaughn ghi nhận bước đầu PERC có mối liên hệ với ung thư miệng, hầu họng.

Một số nghiên cứu cho thấy PERC có thể là chất gây ung thư cho súc vật; viện Quốc gia Hoa Kỳ về an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp đang nghiên cứu thêm về ảnh hưởng gây ung thư của PERC. Ngoài ảnh hưởng không tốt cho sức khoẻ nhân viên làm trong nhà giặt ủi, PERC còn mang rủi ro cho dân chúng sống gần tiệm giặt.

Do đó nhiều quốc gia đã ban hành biện pháp để giảm thiểu các rủi ro này.

Cách phòng rủi ro

Một số người cho rằng PERC không gây nhiều rủi ro cho sức khoẻ nếu theo đúng chỉ dẫn của nhà sản xuất. Cũng có ý kiến cho rằng cải tiến các máy giặt ủi có thể giảm thiểu rủi ro, nhưng sự cải tiến lại tốn kém và các tiệm giặt khô nhỏ không đủ khả năng tài chính.

Vấn đề mà các tổ chức bảo vệ môi trường ở các nước đang đấu tranh đòi hỏi là phải nghiêm cấm hoàn toàn việc sử dụng PERC. Một số nước tìm cách nghiên cứu và ban hành các quy định hạn chế việc lan toả dung môi độc hại này, đồng thời cấm đặt các cơ sở giặt ủi mới sát cạnh khu dân cư.

Để tránh các rủi do nghề nghiệp trong việc giặt khô, cơ quan An toàn và sức khoẻ nghề nghiệp Hoa Kỳ đề ra các các quy định sau: hàm lượng PERC trong không khí và nước nơi giặt ủi không được vượt quá mức cho phép.

Tiệm giặt cần trang bị máy thanh lọc không khí và điều hoà nhiệt độ nơi làm việc để nhân viên không phải hít thở không khí ô nhiễm PERC. Nhân viên làm theo ca và có thời gian nghỉ để tránh tiếp xúc PERC quá lâu. Có thiết bị nâng đỡ bàn ủi để công nhân khỏi phải trực tiếp cầm nhấc bàn ủi liên tục và hít phải PERC quá lâu.

Người tiêu dùng có thể tránh rủi ro do PERC bằng cách: mua sử dụng quần áo có đính nhãn “chỉ giặt khô” (dry clean only) một cách vừa phải hoặc càng ít càng tốt. Sau khi lấy quần áo giặt khô về nhà thì vứt bỏ bọc nylon, treo quần áo nơi thoáng khí để hơi PERC bay hết trước khi mặc.

Ở Mỹ, người tiêu dùng còn được khuyên nên thảo luận với tiệm giặt khô, đề nghị họ thay đổi cách giặt để tránh rủi ro cho sức khoẻ.

Theo SGTT