Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước vào cuộc vụ: Giáo sư ngôn ngữ bị tố đạo văn… học trò

Trao đổi với PV Dân trí ngày 17/5, một lãnh đạo Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước cho biết, mặc dù Hội đồng chức danh giáo sư nhà nước chưa nhận được công văn của Hội đồng giáo sư ngành ngôn ngữ báo cáo về sự việc Giáo sư Nguyễn Đức Tồn, nguyên Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học Việt Nam, thành viên Hội đồng giáo ngành ngôn ngữ bị tố đạo văn mà mới chỉ biết qua thông tin báo chí.

Bên cạnh đó, Hội đồng CDGS NN cũng không nhận được đơn thư tố cáo về việc GS Tồn đạo văn. Tuy nhiên, với chức năng nhiệm vụ của mình, Hội đồng CDGSNN đã yêu cầu Hội đồng chức danh GS ngành ngôn ngữ báo cáo, có ý kiến vì Hội đồng ngành mới sâu sát và có quyết định quan trọng nhất về chuyên môn của GS Tồn và báo cáo Hội đồng CDGS NN xem xét.

“Vụ việc này phải làm đúng quy trình vì đây là danh dự của một con người. Hội đồng chức danh GSNN không bao che nhưng phải hết sức thận trọng” – lãnh đạo Hội đồng CDGSNN nhấn mạnh.

Theo báo VNN đăng, trong cuốn sách “Tìm hiểu đặc trưng văn hóa – dân tộc của ngôn ngữ và tư duy ở người Việt (trong sự so sánh với những dân tộc khác)” – NXB ĐHQG Hà Nội 2002 của GS Nguyễn Đức Tồn được cho là đã lấy gần như toàn bộ luận án phó tiến sĩ của bà Nguyễn Thúy Khanh có tên “Đặc điểm trường từ vựng ngữ nghĩa tên gọi động vật” được bảo vệ năm 1996 tại Viện Ngôn ngữ học. Bà Nguyễn Thúy Khanh cũng là nghiên cứu sinh do GS. Tồn hướng dẫn.

Cuốn sách này cũng được cho là đạo gần như toàn bộ 96 trang luận văn tốt nghiệp đại học của sinh viên Cao Thị Thu, chuyên ngành Ngôn ngữ học, khóa 1991-1995 của ĐH Tổng hợp Hà Nội. Luận văn của bà Cao Thị Thu do ông Nguyễn Thiện Giáp hướng dẫn và bảo vệ năm 1995 có tên “Đặc điểm định danh và ngữ nghĩa trường từ vựng tên gọi thực vật trong tiếng Việt”.

Cuốn sách thứ hai là “Những vấn đề dạy và học trong nhà trường, Phương pháp dạy và học tiếng Việt ở bậc THCS” – NXB ĐHQG Hà Nội của GS. Nguyễn Đức Tồn có đưa nguyên vẹn bài báo “Dạy từ láy cho học sinh THCS” của tác giả Nguyễn Thị Thanh Hà.

Bài báo này từng được in trên Tạp chí Ngôn ngữ, số 2 năm 2001. Đây cũng là tạp chí mà GS. Tồn chính là Tổng biên tập thời điểm đó. Tuy nhiên, khi đưa vào cuốn sách của mình, GS. Tồn chú thích “Bài viết có sự cộng tác của Nguyễn Thị Thanh Hà, nghiên cứu sinh Viện Ngôn ngữ học”. Trong khi đó, bài báo này khi in trên Tạp chí Ngôn ngữ không thấy ghi tên GS. Nguyễn Đức Tồn.

Lùm xùm trên đã được báo chí phản ánh, thời điểm đó, trả lời báo chí vào năm 2007, ông Tồn cho biết, ông là người hướng dẫn các bài viết cho nghiên cứu sinh và sinh viên theo tư tưởng khoa học, lý luận và phương pháp nghiên cứu được lấy từ luận án Phó tiến sĩ của ông được bảo vệ tại Viện Ngôn ngữ học, Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô năm 1988. Luận án của GS. Tồn có tên là “Đặc điểm trường từ vựng - ngữ nghĩa các tên gọi bộ phận cơ thể người”.

Ông Tồn cũng cho biết, khi sử dụng các công trình của NCS và sinh viên, ông đã chú nguồn và tác giả rõ ràng, vì thế không thể quy kết ông “đạo văn”.

GS. Tồn cũng cho biết, trường hợp Cao Thị Thu là cháu ruột ông, còn Nguyễn Thúy Khanh là học trò của ông, nên không bao giờ ông lại đi lấy trộm sản phẩm mà ông hướng dẫn cho cháu ông và học trò.

Ông Tồn cũng đưa ra lý do: sự việc này đã được Hội đồng chức danh giáo sư ngành Ngôn ngữ học xem xét và kết luận từ năm 2006-2007. Ông hoàn toàn trong sạch nên mới được công nhận giáo sư.

Nên giao cho Thanh tra Bộ GD&ĐT rà soát

Trả lời trên báo VNN, GS Trần Ngọc Thêm, Chủ tịch Hội đồng Chức danh Giáo sư ngành Ngôn ngữ học khẳng định, việc ông Nguyễn Đức Tồn đạo văn của học trò là có thật.

Việc đạo văn đã khiến ông Tồn trải qua 7 năm hồ sơ xét giáo sư không được thông qua, tuy nhiên cuối cùng đến năm 2009 vẫn được thông qua vì tinh thần nhân văn và lòng vị tha.

“Các ý kiến Hội đồng phát biểu đều nhận định rằng ông Tồn đã có lỗi và đã trả giá trong 7 năm qua, 2 lần hồ sơ không được thông qua; không nên bắt một người phải trả giá cho một sai lầm cũ suốt đời” – GS Thêm cho hay.

Cũng theo GS Thêm, vào năm trước đó (năm 2008), ông Tồn đã vừa mới được Viện KHXH Việt Nam bổ nhiệm làm Viện trưởng Viện Ngôn ngữ học. Để bổ nhiệm, Viện KHXH chắc chắn cũng đã cân nhắc chuyện này. Với tinh thần nhân đạo và nhân văn của truyền thống văn hóa Việt Nam, vì sự đoàn kết và phát triển chung của ngành, các thành viên Hội đồng đã đồng ý đưa ông Tồn vào danh sách bỏ phiếu kín. Kết quả là ông Tồn đã được thông qua với số phiếu 10/10.

Đến năm 2011, GS Nguyễn Đức Tồn với tư cách là Viện trưởng, Tổng biên tập tạp chí Ngôn ngữ (cùng hai vị nữa) được đề nghị bổ sung vào làm thành viên Hội đồng CDGS Ngành ngôn ngữ học.

Trả lời PV báo VNN, Hội đồng chức danh giáo sư Nhà nước cần phải làm gì về việc của GS Tồn? GS Trần Ngọc Thêm cho rằng, để cho công bằng, việc này trước hết là cần phải làm sáng tỏ mọi điều để ông Tồn tâm phục, khẩu phục và không thể kêu là bị người khác vu cáo.

Theo kinh nghiệm đợt rà soát phong GS/PGS vừa qua, Chủ tịch Hội đồng CDGS Nhà nước kiêm Bộ trưởng Bộ GD-ĐT nên giao cho Văn phòng Hội đồng CDGS Nhà nước phối hợp với Thanh tra Bộ Giáo dục cử một tổ công tác xem xét đối chiếu lại tất cả mọi thứ có liên quan đến nghi án đạo văn của ông Tồn một cách khách quan và công bằng.

Trong thời gian xem xét, thiết nghĩ cần phải tạm thời đình chỉ tư cách thành viên Hội đồng CDGS Ngành của ông Tồn.

Sau khi mọi việc sáng tỏ, nếu chứng minh được là ông Tồn bị vu cáo thì sẽ khôi phục tư cách thành viên Hội đồng CDGS Ngành của ông và xử lý những người vu cáo. Còn nếu quả là ông Tồn đạo văn, vi phạm Luật Sở hữu trí tuệ, vi phạm Luật giáo dục, vi phạm Quy chế đào tạo tiến sĩ, không đáp ứng các tiêu chuẩn của chức danh giáo sư và phó giáo sư thì tôi nghĩ các bộ phận hữu trách của Bộ Giáo dục, Hội đồng CDGS Nhà nước và Viện HLKHXH Việt Nam sẽ biết rõ cần phải làm gì.

Nên đọc