Nhật Bản và làn sóng sáp nhập ô tô toàn cầu

Theo tờ Wall Street Journal ngày 13/1, sự hợp tác của hai “ông lớn” ngành ô tô Nhật Bản, Honda và Nissan, đã thu hút sự quan tâm rộng rãi của các chuyên gia quốc tế. Kế hoạch này, dự kiến hoàn thành vào năm 2026, sẽ tạo ra nhà sản xuất ô tô lớn thứ ba toàn cầu. Tuy nhiên, điều này cũng cho thấy các hãng xe truyền thống đang phải đối mặt với những sức ép to lớn trong một ngành công nghiệp ô tô không ngừng biến đổi.

Dưới sự lãnh đạo của hai CEO Toshihiro Mibe và Makoto Uchida, cả Honda và Nissan đều phải đối đầu với hai thử thách lớn: sự cạnh tranh từ các hãng xe điện Trung Quốc và nguồn vốn khổng lồ cần thiết để sản xuất xe điện.

Trung Quốc, từng được xem là thị trường đầy tiềm năng cho các hãng xe ngoại, hiện đang chứng kiến sự sụt giảm nghiêm trọng về thị phần. Trong giai đoạn 6 tháng kết thúc vào tháng 9/2023, doanh số bán xe của Nissan tại Trung Quốc chỉ đạt 339.000 chiếc, giảm hơn 50% so với năm 2018. Volkswagen, một thương hiệu từng thống trị thị trường này, cũng ghi nhận mức giảm doanh số 25% trong cùng khoảng thời gian.

Nguyên nhân chính là do sự phát triển mạnh mẽ của các hãng xe điện nội địa, với đại diện tiêu biểu là BYD. Theo số liệu từ Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc, thị phần của các thương hiệu nước ngoài đã giảm từ hơn 50% xuống còn khoảng 30%. Hiện nay, xe năng lượng mới (bao gồm xe hybrid) đã chiếm hơn một nửa lượng xe chở khách bán ra tại đây.

Không chỉ các mẫu xe phổ thông, phân khúc xe hạng sang cũng bị ảnh hưởng. Porsche, biểu tượng của giới nhà giàu Trung Quốc, ghi nhận mức giảm 29% về lượng xe bán ra trong 9 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm trước. Sự suy giảm này chủ yếu do xe điện nội địa với công nghệ vượt trội ngày càng chiếm ưu thế.

Thị trường nội địa không phải là điểm dừng của các nhà sản xuất Trung Quốc. Theo Wall Street Journal, các nhà máy sản xuất ô tô tại nước này chỉ hoạt động khoảng 50% công suất, dẫn đến việc tăng cường xuất khẩu xe giá rẻ ra thị trường quốc tế.

Ngược lại, việc đầu tư vào xe điện đòi hỏi nguồn vốn lớn nhưng chưa mang lại kết quả chắc chắn, nhất là tại Mỹ. Ở thị trường này, doanh số xe điện đang có dấu hiệu chững lại và có thể tiếp tục giảm nếu các chính sách ưu đãi bị cắt giảm dưới thời chính quyền mới.

Trước bối cảnh đó, hợp tác và sáp nhập đang trở thành xu hướng tất yếu trong ngành công nghiệp ô tô. Volkswagen đã bắt tay với Rivian tại Mỹ và Xpeng tại Trung Quốc. Các chuyên gia dự đoán làn sóng sáp nhập sẽ còn lan rộng, nhất là khi các chính phủ thúc đẩy việc xây dựng những "nhà vô địch quốc gia" trong ngành công nghiệp này.

Nhìn chung, thương vụ giữa Honda và Nissan không chỉ báo hiệu một giai đoạn mới của ngành ô tô toàn cầu, mà còn khẳng định rằng các hãng xe truyền thống buộc phải hợp lực để đứng vững trước thách thức từ xe điện và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt từ các đối thủ đến từ Trung Quốc.