Bài toán gia tăng giá trị xuất khẩu nông sản Việt

Dù xuất khẩu (XK) nông sản liên tục gặt hái được nhiều kết quả khả quan trong thời gian qua. Tuy nhiên sản phẩm chủ yếu xuất thô nên giá trị gia tăng chưa cao; vẫn tồn tại tình trạng khó tiêu thụ, dư nguồn cung do quy trình sản xuất còn nhỏ lẻ.

Kỹ thuật của thị trường nội địa và cả XK còn nhiều hạn chế về vấn đề truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là ứng dụng công nghệ trong sản xuất, truy xuất, xác thực nguồn gốc.

Tại Hội nghị Thúc đẩy DN đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp do Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì vào cuối tháng 7/2018 tại tỉnh Lâm Đồng, Thủ tướng đã đặt hàng cho ngành nông nghiệp trong 10 năm tới phải đứng vào top 15 các nước phát triển nhất thế giới. Trong đó lĩnh vực chế biến nông sản đứng vào top 10 thế giới. Nông nghiệp Việt Nam là một trung tâm chế biến sâu của nông nghiệp thế giới, là một trung tâm logistics của thương mại nông sản toàn cầu.

Nhiều chuyên gia và doanh nghiệp (DN) cho rằng, cần phải có sự liên kết giữa người nông dân và DN. Các DN tìm hiểu nhu cầu thị trường sau đó đặt hàng người nông dân sản xuất. Mối liên kết phải đảm bảo hai bên cùng có lợi, DN không được bỏ rơi người nông dân, không giành việc của họ, giúp họ làm giàu và tăng thêm thu nhập. Việt Nam cần phải có nhiều hơn nữa các nhà máy chế biến nông sản với công nghệ hiện đại để tăng giá trị.

Ông Phạm Thái Bình, Tổng giám đốc Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, cho rằng: Điểm yếu lớn nhất hiện nay của ngành lúa gạo là vùng nguyên liệu. Mặc dù từ chủ trương của Chính phủ, quy hoạch của Bộ NN&PTNT, liên kết của nhiều DN đều đang đi đúng hướng song hiệu quả vẫn chưa cao. Nguyên nhân là do các DN còn thiếu vốn để đầu tư sản xuất, còn người nông dân chưa thực sự tin tưởng vào liên kết này, đôi khi còn phá vỡ hợp đồng để bán cho thương lái với giá cao.

“Để có thể XK được 130 ngàn tấn gạo/năm cần 260 ngàn tấn lúa, tương đương với diện tích khoảng 25.000 ha lúa canh tác, nhưng Trung An mới chỉ quy hoạch được 7.000 ha, số còn lại buộc phải thu mua từ các hộ nông dân trong vùng, dẫn tới những lo lắng về chất lượng không đồng nhất” – ông Bình chỉ rõ.

Theo các chuyên gia, khó khăn lớn nhất trong phát triển chuỗi giá trị nông sản là khó lựa chọn, tìm kiếm được DN dám đồng hành cùng nông dân, đặc biệt là nông dân nghèo, sản xuất nhỏ, vùng sâu, vùng xa.