Cải thiện môi trường kinh doanh: Mục tiêu báo cáo thành tích hơn là cải cách thực chất cho DN

Ảnh minh họa.

Bộ này cho biết, đã rà soát, đề xuất cắt giảm Danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện, ban hành tại Phụ lục kèm theo Luật Đầu tư. Theo đó, đề xuất bãi bỏ 22 ngành nghề; sửa đổi 4 ngành nghề và bổ sung 3 ngành nghề (để thống nhất với Luật Thủy sản, Luật Lâm nghiệp và Luật Báo chí). Danh mục này ban hành kèm theo Luật Đầu tư (đang dự thảo sửa đổi), dự kiến thông qua vào kỳ họp Quốc hội tháng 10 năm 2019.

Đồng thời, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang thực hiện nghiên cứu, đánh giá mức độ thay đổi và tác động thực chất đối với doanh nghiệp của những cải cách, bãi bỏ đơn giản hóa các quy định về điều kiện kinh doanh do các bộ, ngành thực hiện năm 2018 (dự kiến báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 6 năm 2019).

Tuy nhiên, rà soát sơ bộ về chất lượng cắt giảm điều kiện kinh doanh cho thấy số điều kiện kinh doanh cắt giảm thực chất, thực sự tạo thuận lợi cho doanh nghiệp chưa đạt được kết quả như báo cáo của các Bộ. Một số Bộ đề xuất sửa đổi riêng từng Nghị định về điều kiện kinh doanh, nhưng vẫn còn Nghị định chưa được ban hành, ví dụ như Bộ Giao thông vận tải (03 dự thảo Nghị định); Bộ Tài chính (01); Bộ Tư pháp (01)…

Theo Kế hoạch rà soát, cắt giảm điều kiện kinh doanh, một số Bộđề xuất kế hoạch sửa các Luật liên quan (ví dụ như Bộ Công an). Nghị quyết số 02 cũng yêu cầu các Bộđẩy nhanh tiến độ soạn thảo Luật sửa đổi các luật có liên quan trình Chính phủđể trình Quốc hội bãi bỏ, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh được quy định tại các luật chuyên ngành theo phương án đãđược phê duyệt. Tuy nhiên, Bộ Kế hoạch vàĐầu tư chưa nhận được thông tin về nội dung cũng như tiến độ sửa đổi các luật nhưđề xuất của các Bộ.

Thủ tướng Chính phủ giao cho các Bộ thực thi đầy đủ, triệt để những cải cách vềđiều kiện kinh doanh đã thực hiện trong năm 2018. Tuy vậy, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, hiện mới chỉ một số ít Bộ đăng tải công khai các điều kiện kinh doanh sau khi cắt giảm.

Theo kết quả tìm kiếm trên mạng, có 03 Bộđăng tải nội dung này gồm: Y tế, Giáo dục Đào tạo và Xây dựng. Một số Bộđã ban hành văn bản vềdanh mục điều kiện kinh doanh và danh mục mặt hàng quản lý, kiểm tra chuyên ngành sau khi đã cắt giảm (như Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội…) nhưng chưa đăng tải công khai.

Bên cạnh đó, hầu hết các Bộ chưa có hướng dẫn, tập huấn cho các địa phương hoặc đơn vị thực thi và doanh nghiệp về những cải cách cắt giảm điều kiện kinh doanh; cũng như chưa có giám sát tình hình thực thi những cải cách này. Kết quả khảo sát PCI 2018 của VCCI cho thấy điều kiện kinh doanh vẫn còn là trở ngại lớn của doanh nghiệp.

Cũng theo Bộ Kế hoạch vàĐầu tư, nhìn chung, công tác quản lý, kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu đã có một vài chuyển biến tích cực trong thời gian qua, song không đều và trong một số trường hợp vẫn mang tính hình thức hơn là cải cách thực chất.

“Nghị quyết số 02 nhấn mạnh trước tháng 6 năm 2019, các bộ, ngành hoàn thành rà soát, cắt giảm thực chất 50% số mặt hàng thuộc danh mục hàng hóa kiểm tra chuyên ngành. Tuy nhiên, trong những tháng đầu năm 2019, nhiệm vụ này chưa có chuyển biến rõ ràng nào được ghi nhận”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.

Đáng chú ý, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, có văn bản được ban hành với mục tiêu báo cáo thành tích hơn là cải cách thực chất cho doanh nghiệp. Đơn cử như, ngày 29/3/2019, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 765/QĐ-BCT về việc công bố danh mục các mặt hàng (kèm theo mã HS) đã được cắt giảm kiểm tra chuyên ngành thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ Công Thương. Trong đó, hàng trăm mặt hàng sắt thép và sản phẩm dệt may được liệt kê trong danh mục. Tuy vậy, nội dung trong Quyết định này không phải là cắt giảm danh mục; chỉ là không kiểm tra trong giai đoạn thông quan, mà chuyển sang kiểm tra sau thông quan.

Bộ Kế hoạch vàĐầu tư kiến nghị các Bộ, cơ quan tiếp tục rà soát, trình Chính phủ bãi bỏ, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh không rõ ràng, không cụ thể, không khả thi; hoàn thành rà soát, cắt giảm thực chất 50% số mặt hàng thuộc danh mục mặt hàng quản lý, kiểm tra chuyên ngành.

Đăng tải công khai Danh mục điều kiện kinh doanh sau khi cắt giảm và Danh mục mặt hàng quản lý, kiểm tra chuyên ngành (hoàn thành trước ngày 15/6/2019); và hướng dẫn, tập huấn cho các địa phương, đơn vị liên quan và doanh nghiệp về những cải cách điều kiện kinh doanh (thực hiện trước tháng 8/2019).

Đồng thời, đề xuất và đẩy nhanh tiến độ soạn thảo Luật sửa đổi các luật có liên quan trình Chính phủ để trình Quốc hội bãi bỏ, đơn giản hóa các điều kiện kinh doanh được quy định tại các luật chuyên ngành theo phương án đã được phê duyệt.

Nhiều Bộ chưa ban hành tài liệu hướng dẫn

Nghị quyết số 02 giao cho 05 Bộ xây dựng tài liệu hướng dẫn về 07 bộ chỉ số. Cụ thể là: Kế hoạch và Đầu tư (2 bộ chỉ số); Khoa học và Công nghệ (2); Công Thương (1); Văn hóa, Thể thao và Du lịch (1); Thông tin và Truyền thông (1). Đến nay, 04/5 Bộ đã hoàn thành và đăng tải công khai các tài liệu này trên trang thông tin điện tử của các Bộ; riêng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chưa có thông tin về việc hoàn thành Tài liệu hướng dẫn về Năng lực cạnh tranh du lịch của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF).

Nghị quyết giao cho 15 Bộ, ngành nhiệm vụ chủ trì chịu trách nhiệm đối với 88 chỉ số trọng tâm. 07/15 Bộ (tỷ lệ 46,7%) đã hoàn thành tài liệu hướng dẫn đối với 47/88 chỉ số thành phần (đạt 53,4%), gồm: Kế hoạch và Đầu tư (2); Khoa học và Công nghệ (20); Thông tin và Truyền thông (15); Công Thương (2); Tài chính (2,5); Bảo hiểm xã hội Việt Nam (0,5)1; Giáo dục và Đào tạo (2); Tư pháp (1); Ngân hàng Nhà nước (1); Xây dựng (1).

Theo yêu cầu của Chính phủ, các Bộ phải hoàn thành Tài liệu hướng dẫn trong quý I năm 2019, tuy nhiên chỉ có một sốít Bộ ban hành đầy đủ Tài liệu hướng dẫn đúng hạn (gồm Kế hoạch vàĐầu tư, Xây dựng, Ngân hàng Nhà nước, Tư pháp); những Bộ khác ban hành chậm hơn hoặc thậm chí chưa ban hành (8/15 Bộ chưa ban hành tài liệu hướng dẫn đối với 41/88 chỉ số).

“Việc ban hành chậm hoặc chưa ban hành tài liệu hướng dẫn gây lúng túng và khó khăn cho các bộ, ngành, địa phương khi xây dựng Kế hoạch hành động. Điều đó dẫn tới thực tế là các địa phương vẫn phải ban hành Kế hoạch hành động để đảm bảo đúng hạn, nhưng nội dung không sát với yêu cầu; kế hoạch được ban hành mang tính hình thức hơn là đảm bảo tính hiệu quả và hiệu lực thực thi”, báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.