Cần sớm minh bạch thị trường vàng, chấm dứt thế độc quyền

Vắng vẻ và giá vànggiảm

Sau nhiều năm tồn tại những bất cập, cuối cùng các hoạt động kinh doanh vàng tại Việt Nam cũng được đưa vào diện thanh tra và công bố kết quả công khai vào chiều 30/5. Đến trưa 31/5, các cửa hàng kinh doanh vàng tại nhiều địa phương như Hà Nội và TP Hồ Chí Minhđều ghi nhận cảnh vắng vẻ, khác hẳn với không khí nhộn nhạo, xếp hàng dài trong những đợt sốt giá trước đây.

Ghi nhận tại cửa hàng Bảo Tín Minh Châu (Hà Nội), nếu như trước kia mỗi người chỉ được mua tối đa một chỉ vàng thì nay có thể mua tới một cây.Tương tự, tại các doanh nghiệp lớn ở TP Hồ Chí Minhnhư: Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ), Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC), các cửa hàng vàng tư nhân xung quanhchợ Bến Thành, Quận 1...đều cho biết, lượng khách giao dịch đã giảm.

Ngoài ra,giá vàng sáng 31/5 giảm từ 300.000 đến 700.000 đồng/lượng. Cụ thể,giá vàng miếng SJC tại Công ty SJCniêm yết còn 115,7 -118,2 triệu đồng/lượng (mua vào -bán ra). Tương tự,giá vàng nhẫn tại các đơn vị như Bảo Tín Minh Châu, Phú Quý cũng giảm theo.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý hơn là phản ứng từ người dân và dư luận xã hội sau khi có công bố của NHNN về sai phạm của các đơn vị kinh doanh vàng. Chị Ngô Thanh Hoa, ngụ Quận 1, TP Hồ Chí Minhcho biết, kết luận thanh tra không gây sốc, bởi người dân đã nhìn thấy những mánh khóe và sự bất thường trên thị trường vàng từ lâu. Chỉ là bây giờ, người dân đã có thông tin rõ ràng hơn. Điều người dân mong mỏi là sau thanh tra, Nhà nước thực sự xử lý và cải cách thế nàođể thị trường vàng trở lại đúng nghĩa, phục vụ người tiêu dùng chứ không còn là nơi đầu cơ trục lợi.

Ngoài ra, có không ít chuyên gia và người dân cũng đặt câu hỏi về sự chậm trễ trong việc sửa đổi Nghị định 24/2012 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, dù Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo. Việc SJC là thương hiệu duy nhất được công nhận vàng miếng Nhà nước suốt nhiều năm qua đã gây ra độc quyền tuyệt đối,trở thành nguyên nhân chính khiến giá vàng trong nước nhiều lần vênh cao bất hợp lý so với giá thế giới.

Chị Đỗ Thị Hà Lộc, ngụ ở thành phố Thủ Đức cho biết: “Tôi không cần biết ai sản xuất vàng miếng, miễn sao sản phẩm nàyphải rõ ràng, công khai giá cả và bình đẳng. Trước giờ, chúng tôi mua bán vàng nhưng thấy cứ như đánh bạc, giá lên xuống bất thường mà không biết do đâu.Nếu chúng ta siết chặt quản lý thị trường sẽ công bằng hơn với những người tiêu dùng như tôi”.

Cải cách để chấm dứt độc quyền

Tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về quản lý thị trường vàng mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính đãnhấn mạnh mục tiêu quan trọng: Quản lý tốt thị trường vàng nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng. Thủ tướng yêu cầu sửa đổi Nghị định 24/2012 theo hướng rút gọn, phù hợp tình hình thực tế và hoàn thành trong tháng 6/2025. Song song đó là nhiệm vụ xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về thị trường vàng, phục vụ công tác giám sát và điều hành hiệu quả hơn.

Đặc biệt, chỉ đạo từ Tổng Bí thư Tô Lâm ngày 28/5 nhận được sự đồng thuận mạnh mẽ từ dư luận và các chuyên gia. Theo đó, Tổng Bí thư yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền của Nhà nước trong sản xuất vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện được tham gia, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, đa dạng nguồn cung và ổn định giá. Bởi chỉ có cạnh tranh thực sự mới tạo ra thị trường lành mạnh, giúp tránh tình trạng sốt giá, đầu cơ và bất ổn tâm lý xã hội như thời gian qua.

Chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho rằng, thị trường vàng chỉ ổn định khi không còn độc quyền và phải minh bạch từ gốc. Điều này đòi hỏi không chỉ cải tổ về chính sách, mà còn phải chuẩn hóa quy trình niêm yết giá, công khai biên độ lợi nhuậnvà có cơ chế kết nối dữ liệu giữa doanh nghiệp với cơ quan quản lý theo thời gian thực.

Vì vậy, chuyên gia Trí Hiếuđã kiến nghị 5pháp tổng thể gồm: Phá thế độc quyền vàng miếng SJC; phát triển đồng thời thị trường vàng vật chất và phái sinh; tăng cung vàng chính thức để giảm nhập lậu; nâng cao minh bạch và giám sát doanh nghiệp kinh doanh vàng; cuối cùng là truyền thông, giáo dục tài chính để người dân hiểu đúng về rủi ro đầu tư vàng.

Từ phía các doanh nghiệp và ngân hàng, nhiều đơn vị đã lên tiếng ủng hộ việc cải cách mạnh mẽ cơ chế quản lý thị trường vàng. Đại diện Công ty Vàng bạc đá quý Phú Nhuận cho biết, đơn vị mong muốn Nhà nước sớm hoàn thiện các quy định quản lý theo hướng tạo điều kiện cho thị trường vàng phát triển lành mạnh, ổn định và lâu dài. Đồng thời, đơn vị cũng cam kết tuân thủ pháp luật để có môi trường cạnh tranh minh bạch,phục vụ tốt hơn cho người tiêu dùng và đóng góp tích cực vào nền kinh tế.

Tương tự, đại diện Ngân hàng Eximbank khẳng định sẽ xử lý nghiêm túc các sai phạm trong quá trình thanh tra, đồng thời cam kết minh bạch hóa thông tin, đặt lợi ích khách hàng lên hàng đầu. Ngân hàng cũng đang triển khai các hoạt động nhằm tăng cường kiểm soát rủi ro, cải thiện năng lực kiểm toán nội bộ để đảm bảo hoạt động bền vững.

Theo các chuyên gia kinh tế, việc minh bạch hóa thị trường vàng không chỉ là câu chuyện của một ngành hàng mà còn là phép thử đối với năng lực điều hành của cơ quan quản lý nhà nước trong bối cảnh nền kinh tế đang cần sự ổn định để phục hồi và phát triển. Vì vậy, đã đến lúc thị trường vàng cần thoát khỏi “vòng kim cô” của độc quyền và tâm lý đầu cơđể trở thành kênh đầu tư lành mạnh và minh bạch, đúng như thông điệp mà Chính phủ và Tổng Bí thư đã phát đi vừa qua.