Chỉ số công khai ngân sách bộ và cơ quan TW 2018: Nhiều con số gây ngạc nhiên

Tại Hội thảo công bố: "Chỉ số công khai ngân sách Bộ, cơ quan Trung ương (MOBI) 2018" do Liên minh Minh bạch Ngân sách (BTAP) tổ chức sáng 30/7 tại Hà Nội, PGS.TS Vũ Sỹ Cường, đại diện nhóm nghiên cứu khảo sát MOBI 2018 đã nhiều lần dùng từ "ngạc nhiên" khi công bố kết quả chỉ số MOBI 2018.

Khảo sát MOBI 2018 được thực hiện bởi Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI), là khảo sát độc lập đầu tiên tại Việt Nam nhằm đánh giá mức độ công khai ngân sách của các bộ, cơ quan Trung ương. MOBI 2018 là khảo sát dựa trên bằng chứng về công khai các tài liệu ngân sách trên cổng thông tin điện tử của 37 bộ và cơ quan Trung ương. Trong 37 đơn vị được khảo sát có 31 Bộ, cơ quan Trung ương là đơn vị dự toán ngân sách và 6 cơ quan, tổ chức Trung ương được ngân sách nhà nước hỗ trợ.

Kết quả khảo sát cho thấy các bộ, cơ quan Trung ương tại Việt Nam chưa tuân thủ quy định về công khai ngân sách tại Luật Ngân sách Nhà nước 2015 và hướng dẫn tại Thông tư 61/2017/TT-BTC.

Cụ thể, có 37 bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát đạt mức ít công khai, không có đơn vị nào đạt mức độ công khai đầy đủ, tương đối và chưa đầy đủ trong khảo sát MOBI 2018.

"Trong số 37 Bộ, cơ quan Trung ương được khảo sát MOBI 2018, có 20 đơn vị không công khai bất cứ thông tin gì về ngân sách, 17 đơn vị có công khai ít nhất 1 tài liệu ngân sách hoặc có thư mục công khai ngân sách. Con số này khiến chúng tôi ngạc nhiên", ông Vũ Sỹ Cường nói.

Trong xếp hạng MOBI 2018, Đài Truyền hình Việt Nam có thứ hạng cao nhất với 21,91 điểm. Thứ hai là Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh với 19,76 điểm. Đây là đơn vị duy nhất trong số 6 đơn vị được ngân sách Nhà nước hỗ trợ có công khai thông tin về ngân sách.

Số liệu tiếp theo gây ngạc nhiên cho nhóm nghiên cứu, theo PGS.TS Cường, đó là một số bộ, cơ quan Trung ương thuộc nhóm đứng đầu trong chi ngân sách có số điểm MOBI 2018 rất thấp hoặc không có điểm nào.

Cụ thể, Bộ Giao thông vận tải là đơn vị có tổng số chi ngân sách nhà nước lớn nhất trong tổng số 37 đơn vị được khảo sát (năm 2019 là 58,56 nghìn tỷ đồng) trong khi điểm MOBI 2018 chỉ đạt 3,7 điểm, xếp thứ 13 trên tổng số 17 đơn vị có điểm MOBI 2018. Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Bộ Y tế và Bộ Giáo dục và Đào tạo lần lượt đứng các vị trí thứ 4, 5 và 6 trên bảng xếp hạng Dự toán chi ngân sách năm 2019 nhưng lại không có bất kỳ tài liệu ngân sách nào được công khai trên cổng thông tin điện tử của đơn vị tại thời điểm khảo sát.

Theo kết quả khảo sát MOBI 2018, các bộ, cơ quan Trung ương ít công khai các tài liệu ngân sách. Trong số 37 Bộ, cơ quan Trung ương tham gia khảo sát MOBI 2018, chỉ có 12 cơ quan, tổ chức có công khai ít nhất 1 trong 6 tài liệu ngân sách bắt buộc công khai (chiếm 32,43%).

Có 25 Bộ, cơ quan Trung ương không công khai bất kỳ một tài liệu nào tại thời điểm khảo sát (chiếm 67.57%).

Về mức độ công khai các loại tài liệu, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, chỉ có 10 đơn vị công khai dự toán năm 2019. Trong đó, Bộ Công Thương là đơn vị có điểm cho tài liệu dự toán cao nhất với 12,4 điểm.

"Thêm một điều gây ngạc nhiên của kết quả khảo sát đó là Bộ Công Thương là đơn vị duy nhất công bố tài liệu dự toán năm 2019 đúng thời hạn quy định", ông Cường cho biết.

Về quyết toán ngân sách, chỏ có 6/37 đơn vị công khai quyết toán năm 2017 và Bộ Nội vụ là đơn vị có điểm cho tài liệu quyết toán cao nhất với 11,7 điểm, trong khi đó Thanh tra Chính phủ đứng cuối bảng chỉ đạt 3,4 điểm. Trong số 6 đơn vị công khai Báo cáo Quyết toán năm 2017, có 4 đơn vị công bố đúng thời hạn quy định.

Cũng theo đại diện nhóm nghiên cứu, điều đáng chú ý của kết quả khảo sát là không có bất kỳ đơn vị nào công khai tài liệu về Báo cáo tình hình thực hiện ngân sách 3 tháng và 6 tháng đầu năm 2018.

Liên quan tới sự tương quan giữa điểm MOBI 2018 và phân bổ dự toán năm 2019, PGS.TS Vũ Sỹ Cường cho biết, Bộ Giao thông vận tải là đơn vị có tổng số chi ngân sách Nhà nước cao nhất trong tổng số 40 đơn vị (năm 2019 là 58,56 nghìn tỷ đồng) trong khi điểm MOBI 2018 của Bộ GTVT chỉ đạt 3,7 điểm.

Một số Bộ như Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế và Bộ Giáo dục & Đào tạo có dự toán chi ngân sách thuộc nhóm đầu nhưng không có bất kỳ tài liệu nào được công khai.

MOBI 2018 là khảo sát độc lập đầu tiên tại Việt Nam nhằm đánh giá mức độ công khai ngân sách của các Bộ và cơ quan Trung ương do BTAP thực hiện với sự chủ trì của Trung tâm Phát triển và Hội nhập (CDI). MOBI là công cụ giúp các Bộ và cơ quan Trung ương tham chiếu, đo đạc mức độ công khai minh bạch trong quản lý ngân sách nhà nước và mức độ thực thi Luật Ngân sách nhà nước năm 2015.

Với kết quả khảo sát trên, các đại biểu tham dự hội thảo kỳ vọng bức tranh chỉ số công khai ngân sách bộ và cơ quan Trung ương trong năm 2019 sẽ là màu hồng với nhiều chỉ số được cải thiện.

“Đây là một nỗ lực hết sức ý nghĩa của BTAP. MOBI sẽ thúc đẩy việc thực hiện đúng, đầy đủ Luật ngân sách nhà nước năm 2015, tăng cường công khai thu chi ngân sách nhà nước ở cấp trung ương, nhờ đó công chúng và các cơ quan tổ chức được tiếp cận thông tin thu chi ngân sách nhà nước, cùng tham gia đóng góp ý kiến, giám sát việc sử dụng ngân sách, tăng hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước, thực hiện cải cách hành chính và tài khoá tốt hơn, góp phần hoàn thành mục tiêu phát triển bền vững SDG 16 về minh bạch, giải trình có sự tham gia của người dân”, bà Nguyễn Thu Hương, quản lý Cấp cao chương trình Quản trị, Oxfam tại Việt Nam phát biểu.