VCCI: Quy định doanh nghiệp được quyết định giá xăng dầu không thay đổi về bản chất quản lý giá

Bộ Công Thương đang lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Nghị định về kinh doanh xăng dầu (Dự thảo). Dự thảo đã có sự điều chỉnh, bổ sung một số nội dung mới, trong đó đáng chú ý là cơ chế giá bán xăng dầu.

Dự thảo đưa ra cơ chế mới để quản lý giá bán xăng dầu, theo đó, doanh nghiệp được quyết định giá xăng dầu nhưng không cao hơn mức trần tại Điều 34. Giá trần tại Điều 34 được tính nguyên tắc chi phí cộng tới, gồm chi phí tạo nguồn, chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức và thuế. Như vậy, theo cơ chế được đề xuất, cơ quan nhà nước sẽ công bố các chi phí thành phần, rồi doanh nghiệp tự tính ra giá trần, thay vì như hiện nay là cơ quan nhà nước công bố giá trần.

Dẫn đánh giá của các doanh nghiệp, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, cơ chế này chỉ thay đổi về hình thức, chứ không thay đổi về bản chất việc quản lý giá xăng dầu. Công thức tính giá và các chi phí thành phần cũng không có sự thay đổi đáng kể so với hiện hành.

Nếu thực hiện theo cơ chế này, giá trần sẽ rất sát với giá thành toàn bộ của việc cung ứng xăng dầu. Vì thế đa số doanh nghiệp vẫn sẽ phải bán theo giá trần, chứ khó có khả năng bán với giá thấp hơn để cạnh tranh với doanh nghiệp khác. Như vậy, cơ chế mới này không có khác biệt trên thực tế so với hiện hành.

Dự thảo bổ sung quy định doanh nghiệp phải thực hiện thủ tục kê khai giá bán xăng dầu với cơ quan nhà nước. Theo phân tích trên, trong trường hợp đại đa số các doanh nghiệp bán xăng dầu với giá trần, thủ tục kê khai giá này không mang lại ý nghĩa quản lý. Nhiều doanh nghiệp lo ngại cơ chế này sẽ tăng thêm thủ tục hành chính không cần thiết cho cả doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Mỗi doanh nghiệp sẽ phải kê khai giá từng tuần khi cơ quan nhà nước công bố chi phí tạo nguồn mới, dẫn đến số lượt làm thủ tục rất lớn.

Với các phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc hai phương án sau:

Phương án 1: cho phép doanh nghiệp tự quyết định giá bán (không có giá trần), đi kèm với các quy định về công khai, minh bạch giá để người tiêu dùng lựa chọn như: niêm yết giá ở vị trí cao, to rộng, rõ ràng để người đi đường có thể nhìn rõ mà chưa cần phải chuyển hướng rẽ vào cây xăng; kê khai giá trên một cổng thông tin chung và được công khai ngay lập tức để người tiêu dùng có thể so sánh giá giữa các cây xăng một cách trực tuyến.

Thêm vào đó, cơ quan nhà nước theo dõi diễn biến thị trường thường xuyên để phát hiện các trường hợp vi phạm Luật Cạnh tranh như lạm dụng vị trí độc quyền, vị trí thống lĩnh hoặc thoả thuận hạn chế cạnh tranh.

Phương án 2: bỏ thủ tục kê khai giá, hoặc miễn thủ tục này khi doanh nghiệp bán hàng đúng bằng giá trần theo quy định tại Điều 34 của Nghị định này.

Về điều kiện đầu tư kinh doanh, dự thảo quy định các hợp đồng thuê cảng, kho xăng dầu phải có thời hạn tối thiểu 5 năm là một trong những điều kiện kinh doanh xăng dầu.

Theo VCCI, việc quy định thời hạn của hợp đồng này không có nhiều ý nghĩa trên thực tế, vì các bên hoàn toàn có thể điều chỉnh hợp đồng sau khi được cấp phép. Nhiều lĩnh vực khác khi quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh, pháp luật yêu cầu doanh nghiệp phải có quyền sử dụng cơ sở vật chất và phải duy trì quyền sử dụng đó trong suốt thời gian kinh doanh. Đây là cách tiếp cận hợp lý, bảo đảm doanh nghiệp luôn có đủ năng lực để thực hiện các hoạt động kinh doanh an toàn.

Vì vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định theo hướng bãi bỏ quy định về thời hạn hợp đồng 5 năm; bổ sung quy định doanh nghiệp phải duy trì quyền sử dụng cảng và kho trong suốt thời gian kinh doanh.