CPTPP: Dư địa tăng trưởng lớn, không gian hợp tác rộng mở

Tăng trưởng ấn tượng

Thương mại của Việt Nam với khu vực châu Mỹ nói chung đã ghi nhận sự tăng trưởng tích cực sau 5 năm triển khai Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Tại hội thảo quốc tế với chủ đề "Hiệp định CPTPP: Tăng cường hợp tác kinh tế - thương mại với các đối tác châu Mỹ" ngày 2/10 tại Hà Nội, ông Ngô Chung Khanh – Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết, thực tế qua 5 năm triển khai CPTPP, những gì Việt Nam kỳ vọng đang mang lại kết quả rất tích cực.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2023 đạt 137,7 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu 114, 5 tỷ USD.

Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam sang các thị trường CPTPP khu vực châu Mỹ đã tăng 56,3%, từ 8,7 tỷ USD năm 2018 lên đến 13,6 tỷ USD năm 2023 mặc dù đây là giai đoạn có nhiều thách thức như suy thoái kinh tế toàn cầu và đại dịch COVID-19.

Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang các thị trường này tăng gần gấp đôi, từ 6,3 tỷ USD vào năm 2018 lên 11,7 tỷ USD năm 2023. Xuất siêu ở các thị trường này cũng tăng gần gấp 3 lần, từ 3,9 tỷ USD lên 11,01 tỷ USD.

Đặc biệt, trao đổi thương mại giữa Việt Nam với 3 nước châu Mỹ mà khi đàm phán CPTPP Việt Nam chưa có quan hệ FTA, đó là Canada, Mexico và Peru tăng trưởng khá tốt.

Ông Alejandro Negrin Munoz - Đại sứ Mexico tại Việt Nam chia sẻ, thương mại hai nước đã ghi nhận sự tăng trưởng ấn tượng, xuất khẩu tăng gấp 10 lần trong 5 năm qua. 97% thương mại song phương là hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Mexico, trong khi đó chỉ 3% hàng Mexico xuất khẩu sang Việt Nam. Còn nhiều không gian cho thương mại song phương giữa hai nước.

Bà Patricia Ráez Portocarrero - Đại sứ Cộng hoà Peru tại Việt Nam thông tin, kim ngạch thương mại 2 nước năm 2023 đạt 700 triệu USD, 7 tháng đầu năm 2024 đạt 434 triệu USD - tăng 5% so với cùng kỳ. Dù có sự tăng trưởng đáng kể nhưng vẫn còn nhiều dư địa cho tăng trưởng thương mại song phương hơn nữa.

Đánh giá tác động tích cực của CPTPP, ông Shawn Steil - Đại sứ Canada tại Việt Nam cho rằng, từ khi CPTPP được triển khai, thương mại 2 nước đã tăng lên đáng kể. Các nhà xuất khẩu của Việt Nam hưởng lợi khi giảm thuế quan. Xuất khẩu của Việt Nam chiếm 35% sang Canada. Canada là 1 trong 10 khách hàng tiềm năng cho sản phẩm của Việt Nam nhờ CPTPP.

Ngược lại, Canada cũng đạt được thành công đáng kể trong thương mại với các quốc gia thành viên khác, không chỉ với các đối tác khu vực châu Á mà còn với châu Mỹ.

Hiệp định cũng cho phép doanh nghiệp (DN) Canada khai thác những thị trường mới, hưởng lợi mức thuế thấp hơn, tiếp cận thị trường tốt hơn, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ mạnh mẽ hơn… Sản phẩm của Canada sang Việt Nam đã trở nên cạnh tranh hơn so với các thị trường khác. Nhập khẩu và đầu tư cũng được tăng cường từ các thành viên CPTPP, giúp đa dạng hoá nền kinh tế Canada.

Dư địa tăng trưởng còn lớn

Theo ông Khanh, trong thời gian tới, trao đổi thương mại giữa Việt Nam với các nước thành viên CPTPP, đặc biệt là 3 quốc gia trên, có nhiều cơ hội tăng trưởng tích cực khi các nước CPTPP tiến hành rà soát tổng thể tình hình thực thi CPTPP, tạo ra không gian hợp tác mới.

Sau 5 năm thực thi, các nước chủ yếu hợp tác với nhau trong khuôn khổ đa phương. Nhưng các bên cũng nhận ra rằng đã đến lúc phải có những kết nối, thảo luận song phương để thúc đẩy hợp tác song phương.

Trong khi đó, dư địa để tăng trưởng trao đổi thương mại còn lớn, tiềm năng giữa Việt Nam với các nước còn nhiều. Thị phần của Việt Nam tại các nước cũng như thị phần của các nước tại Việt Nam còn tương đối khiêm tốn. Tổng kim ngạch XNK của các nước so với tổng XNK của Việt Nam chỉ 2 – 3%, nếu chia lẻ từng nước thì chỉ hơn 1%.

Đặc biệt, CPTPP sẽ mở rộng từ 11 thành viên trước đây, hiện có thêm Vương quốc Anh - quốc gia có tiềm lực kinh tế lớn - gia nhập CPTPP. Nhiều nền kinh tế khác cũng đang xin gia nhâp, tạo thêm cơ hội phát triển khối thị trường này.

Ngoài ra, thương mại thế giới đang phục hồi sau những khó khăn của năm 2022, 2023, từ đó cơ hội trao đổi thương mại giữa Việt Nam với châu Mỹ sẽ tích cực.

Tuy vậy, theo ông Ngô Chung Khanh, bên cạnh thời cơ còn nhiều thách thức. Trong đó, lợi thế cạnh tranh từ CPTPP ngắn dần với các FTA đang đàm phán như ASEAN-Canada hay việc 1 số nước sẽ tham gia CPTPP (Indonesia).

Trong khi đó, nhận thức của DN còn hạn chế. Khoảng cách địa lý xa xôi khiến chi phí kinh doanh gia tăng cũng là rào cản đáng kể trong quyết định hợp tác của các doanh nghiệp...

Trước những thách thức này, theo ông Khanh, cần nghiên cứu xây dựng cơ chế hợp tác chuyên sâu thêo chủ đề giữa Việt Nam với các nước. Thúc đẩy hợp tác song phương trong CPTPP bằng cách xác định các chủ đề cùng quan tâm. Xây dựng kết nối DN Việt Nam với các nước, có thể mở rộng ý tưởng hệ sinh thái tận dụng FTA cho cả xuất khẩu và nhập khẩu. Tiếp tục tăng cường định hướng xuất khẩu sang các thị trường châu Mỹ, xác định lĩnh vực trọng tâm, doanh nghiệp trọng tâm, tránh dàn trải.

Đại sứ Canada tại Việt Nam cho rằng, cần nâng cao nhận thức về hiệp định hơn nữa để bảo đảm tất cả nhà nhập khẩu và xuất khẩu đều tận dụng được những lợi ích mà CPTPP mang lại. Cùng nhau tìm ra các giải pháp sáng tạo thúc đẩy quan hệ đối tác, phát triển mạnh mẽ, mở rộng các thị trường mới trên khắp châu Mỹ và châu Á. Đồng thời, hợp lý hoá các quy trình thương mại, tăng cường các dịch vụ hậu cần logistics và hỗ trợ các DN.