Khách hàng trả nợ tăng nhưng vẫn lúng túng khi xử lý tài sản bảo đảm

Sáng 28/8, tại Hội nghị sơ kết 1 năm triển khai Nghị quyết số 42/2017/QH14 và Quyết định số 1058/QĐ- TTg về nợ xấu và Đề án Cơ cấu lại các tổ chức tín dụng (TCTD) giai đoạn 2016-2020, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Kim Anh cho biết, đến nay, Nghị quyết 42 và Quyết định 1058 đã triển khai được 1 năm nhưng đã đi vào cuộc sống. Hầu hết các phương án cơ cấu lại của các TCTD đã được NHNN phê duyệt; kết quả cơ cấu lại và xử lý nợ xấu của các TCTD bước đầu đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Ông Nguyễn Văn Du, Phó Chánh thanh tra giám sát ngân hàng (NHNN) cho biết: Tính đến 30/6, hệ thống TCTD đã xử lý được 138,29 nghìn tỷ đồng nợ xấu (không bao gồm 61,04 nghìn tỷ đồng dự phòng rủi ro để xử lý nợ xấu nội bảng). Trong đó, xử lý nợ xấu nội bảng là 70,23 nghìn tỷ đồng (chiếm 50,78%), xử lý các khoản nợ đang hạch toán ngoài bảng cân đối kế toán là 21,59 nghìn tỷ đồng (chiếm 15,61%) và xử lý các khoản nợ xấu đã bán cho VAMC được thanh toán bằng trái phiếu đặc biệt là 46,46 nghìn tỷ đồng (chiếm 33,59%).

Mặc dù việc cơ cấu lại hệ thống các TCTD gắn với xử lý nợ xấu trong thời gian qua đã đạt được kết quả đáng khích lệ tuy nhiên theo đại diện NHNN, do chưa có thị trường mua bán nợ thật sự chuyên nghiệp dẫn đến việc mua bán nợ xấu chưa thật sự sôi động, các thương vụ lớn chưa phát sinh nhiều.

Trong quá trình triển khai Nghị quyết 42 vẫn còn gặp nhiều bất cập liên quan đến: Xử lý việc hoàn trả tài sản đảm bảo là vật chứng trong vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ; xác định thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản đảm bảo và nghĩa vụ nộp thuế có ảnh hưởng đến việc thực hiện thủ tục sang tên cho người mua; đảm bảo an ninh trật tự và hỗ trợ các TCTD trong việc thu giữ tài sản đảm bảo của các khoản nợ xấu; xử lý tài sản đảm bảo là dự án bất động sản còn dở dang; trường hợp đăng ký giao dịch bảo đảm thiếu chữ ký của bên thế chấp...

Theo NHNN, các TCTD gặp khó khăn trong việc xác định tài sản bảo đảm nào đang tranh chấp, tài sản bảo đảm nào đang phải áp dụng biện pháp khẩn cấp. Cách hiểu về tài sản tranh chấp giữa các cơ quan tố tụng tại nhiều nơi, nhiều cấp khác nhau gây khó khăn khi áp dụng các biện pháp xử lý tài sản.

Liên quan tới kết quả cơ cấu lại hệ thống các TCTD, Phó Chánh thanh tra giám sát ngân hàng cho hay: Quy mô hệ thống các TCTD tiếp tục tăng. Theo số liệu giám sát, đến cuối tháng 6/2018, tổng tài sản đạt 10,42 triệu tỷ đồng, tăng 4,2% so với năm 2017 và tăng 22,6% so với năm 2016. Tổng dư nợ cho vay khách hàng đạt 6,67 triệu tỷ đồng, tăng 8,5% so với năm 2017 và tăng 29% so với năm 2016. Bên cạnh đó năng lực quản trị điều hành các TCTD từng bước được nâng cao để tiệm cận với thông lệ quốc tế; tính minh bạch trong hoạt động tín dụng của TCTD từng bước cải thiện.

Tỷ lệ an toàn vốn của hệ thống các TCTD tính đến ngày 30/6 đạt 12,27%, tỷ lệ dự trữ thanh khoản là 18,8%. “Về cơ bản, các TCTD đáp ứng các yêu cầu về tỷ lệ bảo đảm an toàn trong hoạt động ngân hàng theo quy định của NHNN”, ông Du nó.

Tuy nhiên đại diện NHNN cũng thừa nhận: Việc thực hiện cơ cấu lại đối với các ngân hàng thương mại có vốn Nhà nước gặp khó khăn về nguồn vốn, chưa tương xứng với tốc độ phát triển và quy mô hoạt động; việc thoái vốn đầu tư tại doanh nghiệp khác của các ngân hàng mua lại bắt buộc chưa được thực hiện do vướng mắc đến việc chuyển nhượng vốn của NHTM mua bắt buộc phải gắn với phương án cơ cấu lại doanh nghiệp được cấp có thẩm quyền phê duyệt và quy định về yêu cầu kết quả định giá doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, tiến độ xử lý cơ cấu lại đối với một số TCTD phi ngân hàng có chủ sở hữu/cổ đông lớn là các tập đoàn/tổng công ty nhà nước còn chậm; hiệu quả kinh doanh của một số TCTD nhìn chung còn chưa được cải thiện nhiều.

Vì vậy để nâng cao hiệu quả, thời gian tới, NHNN kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và các đơn vị, tổ chức có liên quan cần tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa quá trình phân loại, sắp xếp các doanh nghiệp, trọng tâm là các doanh nghiệp Nhà nước thực hiện tái cơ cấu, năng cao năng lực tài chính, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, tạo điều kiện để hệ thống các TCTD xử lý nợ xấu, lành mạnh hóa tài chính. NHNN đề xuất Thủ tướng Chính phủ có văn bản gửi Tòa án nhân dân tối cao xem xét, phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Công an, Bộ Tư pháp (Tổng cục Thi hành án dân sự) sớm có văn bản chỉ đạo về việc hoàn trả các TSBĐ là vật chứng của vụ án hình sự sau khi đã hoàn tất các thủ tục xác minh chứng cứ quy định tại Nghị quyết 42.

Phía Bộ Tài chính cần sớm triển khai giải pháp về xử lý các khoản nợ xấu liên quan đến nợ đọng xây dựng cơ bản có nguồn gốc từ ngân sách nhà nước trung ương địa phương và nợ xấu của doanh nghiệp nhà nước, nợ xấu cho vay theo các chương trình dự án, chỉ định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, nợ được Chính phủ bảo lãnh; tiếp tục có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cơ quan thuế rõ ràng và cụ thể hơn để thực hiện đúng Nghị quyết 42 về thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm và nghĩa vụ nộp thuế.

Bộ Công an xem xét ban hành văn bản chỉ đạo công an các cấp phối hợp với các cấp chính quyền địa phương tăng cường hơn nữa công tác giữ gìn, đảm bảo an ninh trật tự và hỗ trợ các TCTD trong trường hợp cần thiết khi thu giữ TSBĐ của các khoản nợ xấu; đặc biệt kiên quyết xử lý các cá nhân, tổ chức có hành vi chống đối, cản trở, đe dọa tính mạng, tinh thần của bên thu giữ tài sản để việc thu giữ TSBĐ được thành công.

Bộ Tài nguyên và môi trường sớm ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể để áp dụng thống nhất tại các địa phương về vấn đề xử lý TSBĐ là dự án bất động sản còn dở dang.