Kiểm soát tốt sẽ giúp HTX mạnh hơn

Về hoạt động kiểm soát trong HTX hiện nay ở địa phương, ông Lê Quang Cường, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đồng Tháp, cho biết qua thu thập số liệu thực trạng về ban kiểm soát/kiểm soát viên HTX cho thấy có gần 32% HTX trong tỉnh có ban kiểm soát và 68% số HTX có kiểm soát viên.

Còn hạn chế về năng lực

Theo ông Cường, các ban kiểm soát/kiểm soát viên thời gian qua có nhiều cố gắng trong hoạt động nhằm giúp các HTX hoạt động có hiệu quả cao, đúng theo quy định trong Luật HTX năm 2012, nhất là thực hiện tốt việc công khai, minh bạch kết quả hoạt động và dân chủ trong HTX.

Hội thảo bàn về vai trò công tác kiểm soát trong HTX

Tuy nhiên, vẫn còn một số ban kiểm soát/kiểm soát viên HTX hoạt động chưa hiệu quả, chưa thực hiện tốt các quyền hạn và nhiệm vụ được quy định, đặc biệt là chưa thực hiện tốt nhiệm vụ kiểm tra, giám sát hoạt động của HTX theo quy định của pháp luật và điều lệ.

Chia sẻ tại hội thảo chuyên đề năm 2020 về “nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát HTX” do Trường Trung cấp Nghề & Đào tạo cán bộ HTX miền Nam kết hợp với Dự án DGRV tổ chức ở tỉnh Long An mới đây, ông Cường chỉ rõ năng lực, trình độ của đội ngũ kiểm soát viên còn yếu.

Theo số liệu thống kê về trình độ của những người làm công tác kiểm soát trong HTX ở Đồng Tháp có 3% tốt nghiệp tiểu học, 35% tốt nghiệp THCS; 49,7% tốt nghiệp THPT và 12,3% tốt nghiệp đại học (chủ yếu là ở Quỹ tín dụng nhân dân).

Với tỉnh Cà Mau, ông Trần Văn Mân, Phó Chủ tịch Liên minh HTX, cho rằng hoạt động kiểm soát tốt thì các thành viên mới tin tưởng, mạnh dạn góp vốn điều lệ, yên tâm vào các hoạt động của HTX.

Qua khảo sát các HTX đang hoạt động hiệu quả của Cà Mau cho thấy, một trong những yếu tố quan trọng là những HTX này tổ chức tốt công tác kiểm soát, giám sát hoạt động của HTX.

Mặc dù vậy, khi nhìn vào một số khó khăn trong hoạt động kiểm soát HTX, ông Mân nhấn mạnh thể chế của ban kiểm soát không đủ mạnh. Theo quy định, ban kiểm soát có quyền hạn rất lớn, nhưng trên thực tế lại rất khó có thể “kiểm soát” được các hoạt động của các thành viên HĐQT.

“Có vẻ như phần lớn các HTX không xem trọng vai trò của ban kiểm soát, mà chỉ thành lập ban kiểm soát để tuân thủ pháp luật. Hoạt động của ban kiểm soát phần lớn mang tính hình thức và chưa có thực chất”, ông Mân nói.

Hơn thế nữa, việc thiếu nhân lực cho hoạt động kiểm soát trong HTX cũng là một thách thức lớn. Mặt khác, hiện nay theo quy định mỗi HTX chỉ có 1 - 3 cán bộ làm công tác kiểm soát. So với yêu cầu, chức năng và nhiệm vụ của hoạt động kiểm soát thì chưa đáp ứng, cần phải có cán bộ chuyên trách kiểm soát chuyên trách các khâu công việc, các lĩnh vực hoạt động đảm bảo hoạt động kiểm soát theo sát được các hoạt động diễn ra trong HTX.

Cần thêm tính hiệu quả

Còn khi nói về thực trạng hoạt động kiểm soát trong HTX ở tỉnh Đồng Nai, ông Tô Thành Buông, Phó Chủ tịch Liên minh HTX, cho biết đa số ban kiểm soát HTX phát huy tốt vai trò, trách nhiệm, cũng như triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý các thắc mắc, khiếu nại, hoà giải trong nội bộ HTX kịp thời, đạt kết quả.

Kiểm soát tốt giúp nâng cao hiệu quả hoạt động HTX

Mặc dù vậy, hoạt động kiểm soát của các HTX trong tỉnh Đồng Nai cũng có những hạn chế. Đơn cử như việc cán bộ kiểm soát chưa thực sự chủ động kiểm tra, kiểm soát các hoạt động của HTX; nghiệp vụ chuyên môn kiểm soát hạn chế, nhất là việc kiểm tra về quản lý tài chính của HTX. Số lượng thành viên ban kiểm soát thiếu nhưng không kịp thời củng cố, bổ sung.

Bên cạnh đó, theo lưu ý của ông Buông, cán bộ kiểm soát HTX thường thay đổi nên thiếu sự chuyên sâu. Không ít cán bộ kiểm soát HTX có trình độ chuyên môn thấp nên hoạt động kiểm soát trong các HTX đạt hiệu quả không cao. Có nơi hoạt động mang tính hình thức, thụ động, phụ thuộc vào HĐQT của HTX.

Dẫn kinh nghiệm từ hoạt động kiểm soát trong các HTX ở CHLB Đức, đại diện dự án DGRV tại Việt Nam nhấn mạnh đến việc kiểm toán nội bộ trong HTX. Đây được xem là một thành phần của hệ thống kiểm soát nội bộ và cung cấp cho ban kiểm soát, HĐQT, ban giám đốc HTX thông tin về hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ, quản lý rủi ro.

Thời gian qua, DGRV đã có những hoạt động hỗ trợ đối với kiểm toán HTX ở Việt Nam. Điển hình như việc đào tạo, tập huấn nghiệp vụ kiểm toán HTX, triển khai thí điểm kiểm toán HTX, hỗ trợ tư vấn thành lập Trung tâm kiểm toán HTX thuộc Liên minh HTX Việt Nam, tập huấn nghiệp vụ kiểm soát và kiểm toán nội bộ cho quỹ tín dụng nhân dân.

Ông Huỳnh Lam Phương, Trưởng cơ quan thường trực phía Nam của Liên minh HTX Việt Nam, kiêm Hiệu trưởng Trường Trung cấp Nghề & Đào tạo cán bộ HTX miền Nam, nhấn mạnh hoạt động kiểm soát trong HTX là phương tiện giảm thiểu những yếu tố gây tác động xấu tới các hoạt động của một công việc, một đối tượng nào đó, góp phần vào việc sử dụng tiết kiệm các nguồn lực sản xuất, ngăn ngừa lãng phí, nâng cao hiệu quả hoạt động của HTX.

Vì vậy, với việc tiến hành tốt các hoạt động kiểm soát, theo ông Phương, sẽ góp phần tăng niềm tin của thành viên với HTX, với HĐQT và giữa thành viên với nhau, từ đó nâng cao tinh thần đoàn kết, ý thức làm chủ, tạo thêm sức mạnh và uy tín của HTX.