Thông tư 02/2023/TT-NHNN: Giảm áp lực vay, gỡ khó cho sản xuất, kinh doanh

Doanh nghiệp rất cần đến nguồn vốn vay để sản xuất, kinh doanh. Ảnh: Phạm Hùng

Những khoản nợ nào được gia hạn và giữ nguyên nhóm nợ?

Thông tư này áp dụng với những khách hàng gặp khó khăn trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và khách hàng gặp khó khăn trả nợ vay phục vụ nhu cầu đời sống, tiêu dùng. Điều kiện giãn nợ:

Thứ nhất, dư nợ gốc phát sinh trước ngày Thông tư 02/2023/TT-NHHH có hiệu lực (24/4/2023) và từ hoạt động cho vay, cho thuê tài chính.

Thứ hai, phát sinh nghĩa vụ trả nợ gốc và/hoặc lãi trong khoảng thời gian từ ngày Thông tư này có hiệu lực đến hết ngày 30/6/2024.

Thứ ba, số dư nợ của khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ phải còn trong hạn hoặc quá hạn đến 10 ngày kể từ ngày đến hạn thanh toán, thời hạn trả nợ theo hợp đồng, thỏa thuận.

Thứ tư, được tổ chức tín dụng (TCTD) đánh giá khách hàng không có khả năng trả nợ đúng hạn nợ gốc hoặc lãi theo hợp đồng, thỏa thuận do doanh thu, thu nhập sụt giảm so với doanh thu, thu nhập tại phương án trả nợ gốc/lãi theo hợp đồng, thỏa thuận.

Thứ năm, khách hàng được tổ chức tín dụng (TCTD) đánh giá có khả năng trả nợ đầy đủ gốc, lãi theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại.

Thứ sáu, TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài không thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ đối với khoản nợ vi phạm quy định pháp luật.

Thứ bảy, thời gian cơ cấu lại thời hạn trả nợ (kể cả trường hợp gia hạn nợ) được xác định phù hợp với mức độ khó khăn của khách hàng và không vượt quá 12 tháng kể từ ngày đến hạn của số dư nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Với quy định giữ nguyên nhóm nợ: thông tư quy định khoản nợ được cơ cấu lại thời hạn trả nợ như nhóm nợ đã được phân loại theo quy định của Thống đốc NHNN về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro tại thời điểm gần nhất trước khi cơ cấu lại. Khoản nợ sau khi tái cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ còn trong hạn theo thời hạn cơ cấu lại không phải áp dụng nguyên tắc điều chỉnh, phân loại vào nhóm nợ có mức độ rủi ro cao hơn.

Việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ cho khách hàng được thực hiện kể từ 24/4/2023 có hiệu lực đến hết ngày 30/6/2024.

Giảm áp lực cho người đi vay

Sau cuộc họp với Thủ tướng Chính phủ một ngày về việc cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ, NHNN đã ngay lập tức ban hành Thông tư về vấn đề này.

Theo NHNN, cùng với các chính sách tháo gỡ khó khăn cho người dân, DN đã và đang triển khai, chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023 của ngành ngân hàng sẽ góp phần trực tiếp tháo gỡ khó khăn cho người dân, DN, kéo dài thời gian vay và trả nợ ngân hàng, tạo điều kiện tiếp tục quay vòng vốn và tiếp cận vốn vay mới phục vụ sản xuất, kinh doanh, phục vụ đời sống, tiêu dùng qua đó góp phần phát triển sản xuất, thúc đẩy phát triển kinh tế theo các mục tiêu đề ra của năm 2023 và cả giai đoạn 2021 - 2025.

Tăng trưởng tín dụng 3 tháng đầu năm chậm do DN gặp khó khăn, đơn hàng giảm, tình trạng tồn kho… Không chỉ xuất khẩu gặp khó mà nhu cầu tiêu thụ nội địa cũng giảm mạnh khiến hàng loạt DN rơi vào tình cảnh khó khăn, thiếu đơn hàng nên phải thu hẹp sản xuất, thậm chí đóng cửa, hàng ngàn lao động mất việc. Trong khi đó, các DN đang đối diện với các khoản vay nợ cũ đã đến hạn.

Theo các chuyên gia, với chính sách giữ nguyên nhóm nợ, đây là tin vui cho những người vay đang gặp khó khăn về dòng tiền. Thông qua chính sách này, DN khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, chưa có khả năng trả nợ cho ngân hàng đúng thời hạn đã thỏa thuận, có thể được kéo dài thời gian trả nợ mà không phải chuyển nhóm nợ xấu.

Do không bị chuyển nợ xấu, khách hàng có điều kiện để tiếp cận nguồn vốn tín dụng, duy trì sản xuất, kinh doanh, vượt qua giai đoạn khó khăn. Nhờ đó, khách hàng có cơ hội trả nợ ngân hàng, tạo công ăn việc làm cũng như tiếp tục đóng góp cho ngân sách Nhà nước.

Lãnh đạo một ngân hàng thương mại tại Hà Nội cho rằng, chính sách hoãn, giãn nợ là điều mà DN và ngân hàng cũng rất mong chờ. Hỗ trợ DN cũng là gỡ cho ngân hàng. Nếu không được giãn nợ, giữ nguyên nhóm nợ, không chỉ DN mà cả các ngân hàng cũng gặp khó vì một khi DN đã vướng nợ xấu ở một ngân hàng, tất cả dư nợ ở các ngân hàng khác của DN này cũng bị chuyển nhóm nợ theo. Với việc hoãn, giãn nợ, các ngân hàng cũng có thể tiếp tục cho vay với DN, giúp đẩy nhanh tăng trưởng tín dụng vốn chỉ tăng hơn 2% trong 3 tháng đầu năm nay, góp phần phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Cần mở rộng thời hạn và đơn giản hóa thủ tục

Dù cho rằng, chính sách giãn, hoãn nợ sẽ giúp DN có đồng vốn giữ lại để chi trả lương cho người lao động, cầm cự trong giai đoạn khó khăn và phục hồi khi kinh tế ấm lên nhưng nhiều DN băn khoăn về khả năng thực thi của các ngân hàng, đơn giản hóa các thủ tục để dễ triển khai.

Ngoài ra, cần phải có chính sách giãn theo quy tắc "tịnh tiến đều" để hỗ trợ DN. "Với các DN vay vốn thời hạn từ 5-7 năm, có thể kéo dài thành 6 - 8 năm, tránh tình trạng giãn nợ trong năm nay nhưng lại dồn lại để năm 2024 trả một lúc cả lãi vay lẫn nợ gốc cho cả 2 năm cũng khiến DN "chết" - Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại Lê Thành Lê Hữu Nghĩa kiến nghị.

Đại diện Tập đoàn Novaland cũng mong muốn NHNN sớm cho phép các DN bất động sản và xây dựng được phép tái cơ cấu, gia hạn, ân hạn các khoản nợ đến hạn trong 24 - 36 tháng thay vì chỉ 1 năm như Thông tư quy định, nhờ đó các DN bất động sản mới tăng sức chịu đựng, có thời gian tháo gỡ được pháp lý dự án và tiếp tục phát triển.

Trong Thông tư 02, NHNN định hướng các ngân hàng phải có các quy định đảm bảo rõ ràng, thống nhất, không đặt thêm điều kiện, thủ tục phức tạp gây khó khăn khi triển khai việc cơ cấu thời hạn trả nợ cho người vay vốn.
NHNN cũng yêu cầu các ngân hàng phải gửi 1 bản quy định nội bộ về việc triển khai cơ cấu thời gian trả nợ cho cơ quan ngân hàng trung ương. Việc này vừa nhằm kiểm soát chặt chẽ hơn về các tiêu chí tái cơ cấu của ngân hàng thương mại, vừa hạn chế rủi ro hệ thống tiềm ẩn của ngân hàng.