Đi đúng hướng với AI: Lộ trình giúp doanh nghiệp tránh “lãng phí công nghệ”

Hiện nay, phần lớn các tổ chức doanh nghiệp đã ứng dụng AI, đặc biệt là AI tạo sinh (Generative AI), trong ít nhất một hoạt động nghiệp vụ. Tuy nhiên, chỉ khoảng một phần tư trong số đó thu được giá trị thật sự. Vấn đề không nằm ở công nghệ, mà ở năng lực tổ chức, văn hóa dữ liệu và khả năng triển khai ở quy mô lớn.

Từ công cụ hỗ trợ sang cấu trúc vận hành

AI đang chuyển sang giai đoạn Agentic AI - nơi các mô hình có thể phân tích, đề xuất, thậm chí hành động tự động dựa trên mục tiêu doanh nghiệp. Sự thay đổi này đưa AI tiến gần hơn đến vai trò của một “đồng nghiệp kỹ thuật số”, thay vì phần mềm hỗ trợ tách rời.

Dù tiềm năng lớn, rủi ro cũng xuất hiện: nhiều dự án AI quy mô lớn có khả năng thất bại nếu doanh nghiệp chưa có nền tảng dữ liệu thống nhất, quy trình chuẩn hóa và khung quản trị rủi ro phù hợp.

Ông Trần Huy Bảo Giang, Tổng Giám đốc FPT Digital- Tập đoàn FPT nhấn mạnh: “AI không phải là dự án công nghệ đơn lẻ; nó là chiến lược cốt lõi định hình mô hình kinh doanh trong vài năm tới. Doanh nghiệp nào coi AI là hạ tầng vận hành sẽ đi xa, còn doanh nghiệp chỉ dùng AI như công cụ sẽ nhanh chóng tụt lại.”

Doanh nghiệp Việt: nhu cầu cấp thiết nâng cấp nền tảng

Thực tế tại Việt Nam cho thấy phần lớn doanh nghiệp mới dừng ở mức số hóa và tự động hóa phân mảnh, dữ liệu rời rạc giữa các hệ thống. Điều này khiến AI khó phát huy giá trị, đặc biệt với các bài toán nâng cao như tối ưu vận hành, dự báo rủi ro hay tự động hóa chuỗi cung ứng.

Để AI thực sự trở thành hạ tầng vận hành mới, doanh nghiệp phải xây dựng một lộ trình triển khai có cấu trúc, bắt đầu từ việc chuẩn hóa dữ liệu để bảo đảm dữ liệu sạch, đầy đủ và kết nối; bởi nếu nền tảng dữ liệu không đồng nhất, AI sẽ không thể tạo ra thông tin đáng tin cậy. Song song với đó, hệ thống quy trình cần được tái thiết kế, vì AI không thể “vá vào” những quy trình cũ kỹ mà đòi hỏi tư duy lại cách tổ chức công việc ngay từ gốc. Yếu tố con người cũng đóng vai trò then chốt: lực lượng lao động phải được trang bị kỹ năng mới để làm việc cùng AI như một đối tác, thay vì lo lắng bị thay thế. Ông Trần Huy Bảo Giang nhấn mạnh rằng thách thức lớn nhất của doanh nghiệp Việt hiện nay không chỉ nằm ở việc đưa AI vào vận hành, mà là “định hình lại văn hóa vận hành dựa trên dữ liệu và thuật toán”. Đây chính là bước chuyển quan trọng để AI trở thành nền tảng vận hành xuyên suốt, thay đổi cách doanh nghiệp tạo ra giá trị trong giai đoạn mới.

Những doanh nghiệp tiên phong triển khai AI bài bản đã ghi nhận lợi ích: giảm thời gian xử lý tác vụ lặp lại, tăng độ chính xác trong kiểm soát vận hành, và giải phóng sức lao động để tập trung cho sáng tạo, bán hàng và chăm sóc khách hàng – những lĩnh vực cần yếu tố con người.

AI mang lại hiệu quả nhanh nhất trong các nhóm nghiệp vụ: dịch vụ khách hàng, tài chính kế toán, sản xuất bảo trì, nhân sự và marketing. Khi được triển khai ở quy mô lớn, AI có thể tạo ra loại năng suất mới mà các phương thức quản trị truyền thống không thể mang lại.

AI sẽ là “chuẩn vận hành” trong thập kỷ tới

Từ xu hướng toàn cầu đến thực tiễn doanh nghiệp Việt, có thể thấy AI đang dịch chuyển vai trò từ “công cụ thông minh” sang “hệ điều hành vận hành”. Đây không chỉ là bước tiến công nghệ mà còn là sự chuyển đổi mô hình tư duy - nơi dữ liệu, con người và máy học cùng tạo ra sức cạnh tranh mới.

Điểm khởi đầu quan trọng nhất là xác định đúng bài toán cần giải, thay vì lao ngay vào việc lựa chọn công cụ. Nhiều tổ chức hiện nay áp dụng AI theo phong trào: phòng ban này tự thử nghiệm, phòng ban khác tự mua công cụ, dẫn đến chồng chéo và lãng phí. Khi AI được triển khai không dựa trên bài toán thực tế, kết quả thường mơ hồ, khó đánh giá hiệu quả và cũng khó thuyết phục lãnh đạo tiếp tục đầu tư.

Theo ông Vương Quân Ngọc, Giám đốc tư vấn FPT Digital - Tập đoàn FPT, doanh nghiệp chỉ nên bắt đầu với những điểm nghẽn có thể đo lường. Ông nhấn mạnh: “Muốn ứng dụng AI đúng hướng, doanh nghiệp cần bắt đầu từ những bài toán cho ra kết quả rõ ràng. Khi có những chiến thắng nhỏ, doanh nghiệp mới có dữ liệu và niềm tin để mở rộng sang những bài toán lớn hơn.” Đây là nguyên tắc quan trọng giúp doanh nghiệp tránh triển khai lan man và nhanh chóng chứng minh hiệu quả.

Những “điểm khởi đầu đúng hướng” thường nằm ở các tác vụ lặp lại, tiêu tốn nhiều thời gian. AI có thể tự động hóa bước đọc - phân loại - trích xuất thông tin từ văn bản, rút ngắn hàng giờ xử lý tài liệu; tổng hợp báo cáo nhanh hơn nhiều so với cách làm thủ công; hay hỗ trợ phân tích dữ liệu ở những phòng ban không có chuyên gia phân tích. Khi những tác vụ này được giải quyết, doanh nghiệp không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn nâng cao chất lượng công việc, giảm sai sót và tăng tốc độ ra quyết định.

Tuy nhiên, nếu chỉ dừng ở mức tác vụ, doanh nghiệp sẽ khó tạo ra lợi thế cạnh tranh. Vì vậy, sau khi đạt được hiệu quả ban đầu, doanh nghiệp cần chuyển sang mở rộng AI theo quy trình. Đây là giai đoạn các phòng ban bắt đầu liên kết với nhau để tạo ra luồng vận hành thống nhất, từ chăm sóc khách hàng, quản trị nội bộ đến dự báo nhu cầu thị trường. Khi AI được triển khai theo quy trình xuyên suốt, giá trị sẽ gia tăng rõ rệt: tốc độ phục vụ khách hàng nhanh hơn, số liệu chính xác hơn, quyết định kịp thời hơn và không gian sáng tạo của nhân sự cũng được mở rộng.

Giai đoạn cao nhất là đưa AI vào cấu trúc vận hành, nơi doanh nghiệp hình thành tiêu chuẩn, hệ thống đo lường, playbook triển khai và khung quản trị rủi ro. Khi đó, AI không còn là công cụ riêng lẻ mà trở thành nền tảng vận hành hỗ trợ doanh nghiệp thích ứng thị trường nhanh hơn. Đây cũng là điều kiện cần để doanh nghiệp tiến sang các bài toán có giá trị cao như dự báo thị trường, tối ưu chuỗi cung ứng hay xây dựng trợ lý số nội bộ.

Điều quan trọng là doanh nghiệp không cần phải đầu tư lớn ngay từ đầu. Cách đi đúng hướng là bắt đầu từ một bài toán nhỏ, chứng minh hiệu quả, rồi mở rộng có kiểm chứng. Khi mỗi bước đi đều dựa trên dữ liệu thật, doanh nghiệp sẽ tránh được tình trạng “lãng phí công nghệ” và biến AI thành động lực tăng trưởng chứ không phải gánh nặng chi phí.

Trong bối cảnh thị trường thay đổi nhanh, doanh nghiệp không chỉ cần AI, mà cần chiến lược AI đúng hướng. Khi đi đúng ngay từ điểm khởi đầu, doanh nghiệp không chỉ ứng dụng công nghệ hiệu quả hơn mà còn tạo nền tảng cho sức bật mới trong giai đoạn cạnh tranh số.