PTT Hoàng Trung Hải: Chưa có báo cáo hồ nào xả lũ sai quy trình

 

Qua đánh giá như vậy cho thấy các địa phương đối phó với lũ rất tốt. Lãnh đạo các địa phương đã bố trí đi các huyện, xuống các xã để kiểm tra, nắm tình hình. Miền Trung rất có kinh nghiệm trong lĩnh vực chống bão lũ, bởi nếu không bố trí trước lực lượng, thì mưa về không có cách gì để ứng cứu vì bị chia cắt.

 

Khi kiểm tra, tôi thấy các địa phương cũng như Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đều nắm vững về lượng xả lũ và điều hành của các hồ chứa. 

 

Theo tôi biết, đến nay chưa có báo cáo nào nói rằng có hồ nào đó xả lũ sai quy trình và các địa phương có hồ chứa đều khẳng định như vậy.

 

Các hồ chứa xả lũ đúng quy trình và có tham gia cắt được lũ trong thời gian vừa qua là tốt. Ở đây có vai trò tích cực của các địa phương. Ban chỉ đạo phòng chống lụt bão ở các địa phương thường xuyên phải nằm tại địa bàn. Nếu quản lý hồ chứa không khoa học, để lũ quá một tý là hồ vỡ. Nhưng điều hành theo cực đoan khác, sẽ không có nước dùng. Do vậy, đây là vấn đề cần phải khoa học và cần thiết phải hoàn chỉnh dần nó.

 

Qua cơn bão số 15 cho thấy, miền Trung có đặc thù địa hình dốc, ngắn, nên mưa lũ xuống tạo dòng nước chảy rất siết và nhanh. Đặc thù là ngập nhanh và rút nhanh. Chính vì thế, các hồ chứa không thể thiết kế được diện tích phòng lũ lớn như các hồ ở miền Bắc và miền Nam, chưa nói các hồ chứa này lại kết hợp với thủy điện, bắt buộc phải tính toán theo hiệu quả kinh tế, nên dung tích phòng lũ không lớn.

 

Vấn đề là phải xả đúng, nếu xả lũ sai quy trình chỉ làm nghiêm trọng hơn cho tình hình hạ du. Khi xả sai thì lũ chồng lũ bởi không điều tiết chính xác mức nước hồ chứa để xả cao hơn cả đỉnh lũ để đảm bảo an toàn hồ chứa. Đây chính là vấn đề cần phải kiểm soát chặt.

 

Chính phủ yêu cầu các Bộ Công thương và Nông nghiệp – Phát triển nông thôn cùng các địa phương phải theo dõi chặt chẽ bởi nếu các hồ không thực hiện đúng quy trình xả lũ, chủ quan, không phân công trực khi mưa lũ và không có những mệnh lệnh chính xác thì có thể xảy ra tại họa khôn lường.

 

 

Khi phân tích các trường hợp chết trong mưa lũ, tôi yêu cầu các địa phương làm rõ và biết khi lũ về siết vào ban đêm là ít nhất. Những vùng ngập sâu, lũ nặng số người chết lại không nhiều bằng những vùng ngập ít hơn, lũ nhẹ hơn. Người chết sau lũ lại nhiều hơn vì khi lũ xuống, người dân đi làm đồng… nhặt cá, tôm, giúp đỡ nhau như mẹ dắt con nhỏ sang giúp bố qua cánh đồng bị nước siết cuốn đi. Có nhiều trường hợp chết rất đáng tiếc. Từ đó phải tăng cường tuyên truyền chống bão lũ và tăng cường công tác cộng đồng, đầu tư vào các hệ thống cơ sở hạ tầng. Vì rất nhiều đường cấp huyện, quốc lộ chưa bảo đảm yêu cầu chống lũ. Đồng bào sơ tán chậm là không kịp đi vì ngập.

 

Phải đầu tư những con đường cứu nạn, cứu hộ chống bão lũ. Cần điều chỉnh việc xây dựng cơ sở hạ tầng, tránh tạo thành vật cản dòng lũ vì như vậy dòng lũ sẽ tìm đường mới để đi  và đánh vào các vùng dân cư đang ổn định, trước đây chưa từng bị lũ. Tại Quảng Ngãi và Bình Định đã xảy ra vấn đề này. 

 

Chúng ta đang ở thời kỳ biến đổi khí hậu, nên những tính toán thoát lũ trước đây không còn phù hợp nữa, cần thay đổi. Phải đánh giá đúng tình hình mưa lũ để sơ tán dân cho phù hợp.

 

 

Một là: rút kinh nghiệm ở hệ thống quan trắc. Để điều tiết chính xác hồ chứ và phát huy hết năng lực chống lũ, thì số liệu dự báo phải rất chính xác và chỉ được sai số thấp nhất. Trong điều kiện biến đổi khí hậu hiện nay, Chính phủ đã chỉ đạo đầu tư tăng thêm những trạm quan trắc. Sau vụ mưa lũ ở huyện Đồng Xuân, tỉnh Phú Yên (2009), mới thấy hệ thống quan trắc không phát huy hết tác dụng. Khi đó dự báo mưa rải rác không lớn, nhưng thực tế ở huyện miền núi Đồng Xuân nước ngập lên tận nóc nhà. Chứng tỏ mưa cục bộ lúc đó cỡ 1.000 ly, chứ không thấp như ở số liệu quan trắc. Chính vì vậy, tiếp tục đầu tư hệ thống quan trắc là điều kiện quan trọng, để đảm bảo phát huy hết năng lực chống lũ của các hồ chứa.

 

Qua kiểm tra ở các địa phương đều có sơ đồ quá trình lũ của từng hồ, từ lúc lũ về cho đến mức nước ra sao và xả lũ như thế nào… đều được vẽ biểu đồ quá trình lũ và trên cơ sở đó đánh giá được hiệu quả của việc cắt lũ. Các hồ mặc dù vận hành đúng quy trình, nhưng hiệu quả cắt lũ chưa cao. Do đặc điểm địa hình dung tích cắt lũ không lớn, nên không cắt lũ nhiều được. Khi cắt lũ thì quan trọng nhất là dự báo chính xác đỉnh lũ về lúc nào vì quan trọng phải cắt lũ đúng đỉnh, nếu không hiệu quả sẽ thấp mặc dù không làm trần trọng thêm hạ du, nhưng không phát huy được hết năng lực lũ.

 

Hai là: Tiếp tục theo dõi việc thực hiện các hồ chứa để thấy những bất hợp lý và điều chỉnh. Vì không có quy trình nào được coi là bất di bất dịch và phải xây dựng trên cơ sở các tính toán về kỹ thuật và có thể ra thực tiễn chưa phản ánh hết được cần tính toán lại.

 

Ba là: Vấn đề thông tin mưa lũ rất quan trọng. Tôi đi kiểm tra xuống tận xã và biết người dân được thông báo đã đi sơ tán bởi khi lũ về chỉ một lúc là nước dâng trên cả đầu người. Người dân sau khi có thông báo đã tự giác sơ tán. Miền Trung người dân tự giác tránh lũ hơn và họ sơ tán ngay. Tuy vậy, vẫn có nơi người dân nói không biết có lũ.

 

Tôi đã giao cho các Bộ chức năng và các địa phương kiểm tra xem thông tin có vấn đề gì không? Hiện nay Chính phủ giao cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phải kiểm soát được luồng thông tin từ lãnh đạo, Ban chỉ huy phòng chống lụt bão và từ các hồ đập. Phải hoàn thiện hệ thống thông tin về mưa bão lũ để tránh thiệt hại cho người dân.