Cuộc cân não của Tổng thống Trump khi đối đầu "chảo lửa" Iran

Tổng thống Donald Trump đang vướng vào thế khó trong quan hệ căng thẳng với Iran (Ảnh minh họa: Yahoo News)

Tổng thống Donald Trump ngày 20/6 nói rằng ông không tin Iran cố tình bắn rơi máy bay không người lái của Mỹ và đây có lẽ chỉ là một “sơ suất”.

“Có thể là một vị tướng hoặc một ai đó đã mắc sơ suất khi bắn rơi máy bay không người lái”, Tổng thống Trump nói tại Phòng Bầu Dục khi ngồi bên cạnh Thủ tướng Canada Justin Trudeau.

Vụ bắn rơi máy bay không người lái dường như “trùng khớp” với viễn cảnh do một tướng cấp cao của Mỹ cảnh báo hồi đầu tuần về nguy cơ dẫn đến phản ứng quân sự của Washington, đồng thời lôi kéo Mỹ vào một cuộc xung đột quân sự mà chính quyền Trump từng tuyên bố không mong muốn.

“Chúng tôi đã thể hiện rất rõ trong thông điệp của mình rằng nếu họ muốn đối đầu trực tiếp với các lực lượng quân sự Mỹ, hoặc các lợi ích và công dân Mỹ trong khu vực, chúng tôi sẽ đáp trả”, Tướng không quân Paul Selva, phó Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ, nói với các phóng viên hôm 18/6, trước khi vụ bắn rơi máy bay diễn ra.

Đại tá Hải quân Bill Urban, người phát ngôn Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ - đơn vị chịu trách nhiệm các chiến dịch quân sự của Mỹ tại Trung Đông, khẳng định Iran đã bắn rơi máy bay không người lái RQ-4A Global Hawk vào sáng sớm ngày 20/6 tại eo biển Hormuz.

“Thông tin do Iran đưa ra rằng, máy bay này bay qua (không phận) Iran là không chính xác. Đây là cuộc tấn công vô cớ nhằm vào một khí tài trinh sát của Mỹ tại không phận quốc tế”, ông Urban nói.

Việc đại tá Urban sử dụng từ “khí tài” trong tuyên bố của mình cũng tương tự cảnh báo của tướng Selva trước đó.

“Nếu Iran tấn công các công dân Mỹ, khí tài Mỹ hoặc quân đội Mỹ, chúng tôi có quyền đáp trả bằng hành động quân sự. Họ cần phải biết điều đó”, ông Selva nói.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump hôm qua dường như xem nhẹ tầm quan trọng của việc máy bay Mỹ bị bắn rơi, trong khi nhiều người lo ngại vụ việc này có thể dẫn tới một cuộc xung đột quân sự mới tại Trung Đông.

“Chúng ta không có người bên trong máy bay. Nếu có, đó sẽ là một sự khác biệt rất lớn”, ông Trump nói.

Trong bối cảnh căng thẳng leo thang tại vùng Vịnh, Tổng thống Trump và các thành viên trong chính quyền của ông vẫn khẳng định họ không muốn gây chiến với Iran, ngay cả khi Mỹ đã tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực.

Tại sự kiện khởi động chiến dịch tái tranh cử vào tối 18/6, Tổng thống Trump đã nhắc lại lập trường được xem là nội dung then chốt trong nỗ lực tranh cử của ông đợt bầu cử năm 2016, đó là phản đối “các cuộc chiến bất tận” tại Trung Đông. Ông Trump cũng nói rằng ông sẽ là vị tổng thống chấm dứt các cuộc chiến này.

Bất chấp những tuyên bố phản chiến của Tổng thống Trump, căng thẳng vẫn liên tục leo thang giữa Mỹ và Iran. Chính quyền Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran, coi Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran là tổ chức khủng bố và triển khai hơn 1.000 quân bổ sung tới khu vực. Washington cũng đổ lỗi cho Iran gây ra hàng loạt vụ tấn công nhằm vào các tàu chở dầu thương mại.

Những tiếng nói "diều hâu"

Căng thẳng tại vùng Vịnh leo thang đúng vào thời điểm nhóm lãnh đạo an ninh quốc gia của chính quyền Trump gặp khủng hoảng. Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Patrick Shanahan tuần này thông báo kế hoạch từ chức.

Trong khi đó, hai trong số các thành viên cứng rắn nhất trong chính quyền Trump, gồm Ngoại trưởng Mike Pompeo và Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, đã công khai cảnh báo Iran không khiêu khích Mỹ. Tuy vậy, Nhà Trắng và các quan chức khác vẫn cho rằng lập trường của Tổng thống Trump đối với Iran đã rõ ràng, và tầm nhìn của ông chủ Nhà Trắng đang dẫn dắt thái độ của ông đối với Tehran.

“Chiến lược đối với Iran của tổng thống (Trump) là sử dụng sức ép kinh tế tối đa, đồng thời ngăn chặn các hành động xấu của Iran. Mỹ không tìm kiếm xung đột quân sự với Iran, mà đang nỗ lực để ngăn chặn các mối đe dọa từ Iran. Chúng tôi cũng nói rõ rằng Mỹ có năng lực và sự sẵn sàng để bảo vệ các lợi ích và lực lượng Mỹ tại khu vực”, một quan chức cấp cao của chính quyền Trump cho biết.

Một cựu quan chức Mỹ nhận định Tổng thống Trump miễn cưỡng trong việc động binh với Iran, song ông sẵn sàng làm vậy nếu đó là điều cần thiết.

“Tổng thống không muốn chiến tranh, nhưng ông ấy sẽ sử dụng vũ lực để bảo vệ các lợi ích của Mỹ”, cựu quan chức giải thích.

Trong bức thư gửi trang tin Yahoo News hôm 19/6, người phát ngôn Lầu Năm Góc, Chỉ huy Hải quân Rebecca Rebarich, cho biết: “Chúng tôi không tìm kiếm xung đột với Iran và muốn giải quyết bất đồng thông qua đàm phán”.

Trong khi lập trường của Tổng thống Trump đối với Iran vẫn chưa rõ ràng, chính quyền của ông ngày càng xuất hiện nhiều tiếng nói cứng rắn. Khi chiếc ghế bộ trưởng quốc phòng chính thức vẫn chưa có chủ, Cố vấn An ninh Quốc gia John Bolton, một người vẫn luôn cứng rắn với Iran, đang mở rộng tầm ảnh hưởng của mình trong chính sách của Mỹ với Tehran.

Những bình luận gần đây của cố vấn Bolton và Ngoại trưởng Pompeo về Iran thậm chí còn cứng rắn hơn cả Tổng thống Trump. Ngay cả trong vụ hai tàu chở dầu bị tấn công trên vịnh Oman hôm 13/6, Tổng thống Trump cũng chỉ nhận định đây là các vụ việc “rất nhỏ”.

Là cố vấn an ninh quốc gia của Tổng thống Trump, ông Bolton có nhiệm vụ hỗ trợ chương trình làm việc của ông chủ Nhà Trắng và dẫn dắt sự phối hợp của các cơ quan chính phủ nhằm đảm bảo các cơ quan này thực hiện theo đúng chương trình của tổng thống. Theo Fred Fleitz, tham mưu trưởng của ông Bolton tại Hội đồng An ninh Quốc gia năm ngoái, cả ông Bolton và ông Pompeo đều làm việc chặt chẽ với tổng thống và đi theo sự chỉ đạo của ông Trump.

Tổng thống Trump dường như muốn tránh chiến tranh với Iran. Ngoại trưởng Pompeo cho biết ông Trump thậm chí cử Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo tới Iran để làm “sứ giả”.

“Tổng thống Trump đã cử Thủ tướng Abe để đưa thông điệp của ông ấy tới lãnh đạo Iran”, ông Pompeo nói trong chuyến thăm tới căn cứ không quân MacDill ở Tampa, nơi đặt Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ và Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt Mỹ.

Chuyến đi của Thủ tướng Abe dường như càng nhấn mạnh thêm cách tiếp cận của chính quyền Trump trong việc lôi kéo đồng minh. Tướng Selva từng nói Mỹ sẽ không đáp trả quân sự Iran sau vụ hai tàu chở dầu bị tấn công nếu không có sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế.

Cho đến ngày hôm qua, Tổng thống Trump vẫn chưa cho thấy sự rõ ràng về hành động của Mỹ để đáp trả Iran sau vụ máy bay không người lái bị bắn rơi. Khi được hỏi liệu Mỹ có động binh với Iran hay không, ông Trump chỉ nói “hãy chờ xem chuyện gì xảy ra” và “các bạn sẽ sớm biết điều đó”.