Cuộc khủng hoảng thứ 2 đe dọa những người từng mắc COVID-19 ở Ấn Độ

Srinivas S. nằm trên giường bệnh tại phòng phẫu thuật bệnh viện St John ở Bengaluru trong khi bác sỹ đang cẩn thận loại bỏ các mô đen và tế bào hoại tử trên khuôn mặt anh. Tài xế 41 tuổi này là một trong số hơn 45.000 người ở Ấn Độ bị nhiễm nấm đen (hay mucormycosis) - kể từ khi bắt đầu làn sóng Covid-19 thứ 2 ở nước này hồi cuối tháng 3.

Theo Bộ Y tế Ấn Độ, cũng giống như Srinivas, phần lớn những người nhiễm phải căn bệnh này, khoảng 85%, đều từng mắc COVID-19. Đến tháng 7, Ấn Độ có hơn 4.300 người tử vong do nấm đen.

Em gái Srinivas, Shyamala V. ngồi bên giường bệnh và nghĩ về cuộc sống của chị dâu và 2 đứa cháu, một đứa mới 2 tuổi và đứa nhỏ mới 4 tháng tuổi, sẽ ra sao nếu anh trai mình là một trong số đó.

“Tôi rất sợ, anh ấy còn có 2 đứa con nhỏ. Ai sẽ chăm sóc chúng đây?”, cô nói.

Cuộc khủng hoảng COVID-19 thứ 2 ở Ấn Độ

Từ năm 2020 về trước, các trường hợp nhiễm nấm đen tương đối hiếm gặp ở Ấn Độ, dù vẫn tỷ lệ nhiễm bệnh này tại đây cao gấp 80 lần so với ở các nước phát triển.

Bệnh do nấm mucormycosis gây ra. Đây là loại nấm thường gặp hàng ngày, nhưng những người mắc COVID-19 sau khi khỏi bệnh có hệ miễn dịch suy yếu dễ bị nhiễm loại nấm này. Nếu không được điều trị kịp thời, những người nhiễm nấm đen có thể bị hủy hoại vĩnh viễn khuôn mặt, mất thị lực, thậm chí tử vong. Bệnh nấm đen có tỷ lệ tử vong tới hơn 50%.

Số ca nhiễm nấm đen tăng cao ở Ấn Độ. Nepal, Afghanistan, Ai Cập và Oman cũng ghi nhận một số trường hợp nhiễm nấm đen.

Bệnh nấm đen cũng thường gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường. Ở Ấn Độ, tính đến năm 2019, ít nhất 77 triệu người mắc bệnh tiểu đường, cao thứ 2 thế giới sau Trung Quốc với 116 triệu người.

Srinivas nghĩ rằng anh đã vượt qua giai đoạn tồi tệ nhất của COVID-19, nhưng sau đó mắt bên trái bắt đầu sưng, tới mức gần như không thể mở. Cơn đau không ngừng hành hạ Srinivas. Anh chưa từng nghe nói đến bệnh nấm đen, nhưng đã bắt đầu lo lắng khi mắt và mũi chảy máu từ hồi tháng 5.

“Máu chảy không ngừng, tôi bắt đầu nghĩ, chuyện gì đang xảy ra thế này?”, Srinivas nói với CNN từ trên giường bệnh trước cuộc phẫu thuật thứ 3.

Srinivas cho biết anh đã tới 4 bệnh viện, cuối cùng các bác sỹ phát hiện anh bị nhiễm nấm đen và giới thiệu anh tới bệnh viện thứ 5 để được điều trị.

Trước đại dịch COVID-19, Ấn Độ có khoảng 3.000-4.000 ca nhiễm nấm đen mỗi năm. Khi đó, các ca bệnh không được chú ý nhiều, các bang không bắt buộc phải báo cáo về số ca bệnh với chính phủ trung ương. Điều này đã thay đổi vào tháng 5 vừa qua, khi số ca nhiễm nấm đen tăng mạnh.

Đến cuối tháng 6, đã có hơn 40.845 ca được ghi nhận trên cả nước. Hai tuần sau đó, số ca tăng thêm 9%, lên mức 45.374 trường hợp. Theo Bộ Y tế Ấn Độ, khoảng một nửa trong số này vẫn đang được điều trị.

Ấn Độ thiếu thuốc điều trị nấm đen

Các bệnh nhân nhiễm nấm đen sẽ phải phẫu thuật để loại bỏ các phần bị hoại tử. Sau đó họ được điều trị bằng thuốc kháng nấm như liposomal amphotericin B để ngăn ngừa tái phát.

Khi số trường hợp bị nấm đen tăng đột biến hồi tháng 5, một số bang đã thông báo tình trạng thiếu thuốc. Đến đầu tháng 6, các bác sỹ tại bệnh viện St Johns cho biết họ nguồn cung thuốc điều trị nấm đen vẫn hạn chế.

Em gái Srinivas cho biết, anh trai cô không được phát thuốc liposomal amphotericin B suốt 3 ngày liền.

“Chúng tôi đã đi khắp Bangalore để tìm thuốc, nhưng ngay cả các bệnh viện tư cũng phải xin thuốc từ các bệnh viện công. Mọi bệnh viện đều khan hiếm loại thuốc này”, Shyamala nói.

Loại thuốc có giá khá đắt đó, 95 USD/ liều và không được bán bên ngoài các bệnh viện. Theo các bác sỹ, loại thuốc này cần 3 liều mỗi ngày, trong vòng ít nhất 28 ngày. Như vậy chi phí điều trị có thể lên tới 8.000 USD – một khoản tiền ngoài tầm với của rất nhiều người nghèo ở Ấn Độ.

Yếu tố nào gây ra bệnh nấm đen?

Theo các bác sỹ, có một số yếu tố đằng sau sự gia tăng các bệnh nhận bị nấm đen sau làn sóng COVID-19 thứ 2 của Ấn Độ, trong đó có cả các loại thuốc được sử dụng để điều trị COVID-19.

Các quan chức y tế cấp cao thuộc lực lượng đặc trách ứng phó COVID-19 và Viện Y khoa Ấn Độ cho biết, việc sử dụng quá nhiều steroid để điều trị COVID-19 đã tác động đến hệ miễn dịch của bệnh nhân và khiến họ dễ bị nhiễm nấm đen.

Trong điều trị COVID-19 ở Ấn Độ, steroid có thể được kê đơn cho các trường hợp COVID-19 vừa và nặng, mặc dù các hướng dẫn mới nhất được ban hành vào tháng 5 khuyến cáo “sử dụng hợp lý” để ngăn ngừa và kiểm soát các di chứng như nấm đen.

Một số bác sĩ cho rằng có thể có mối liên hệ giữa sự gia tăng số ca nhiễm nấm đen và biến thể Delta - biến thể dễ lây lan hơn được phát hiện đầu tiên ở Ấn Độ vào tháng 12/2020. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu nào xác định khả năng này.

Làn sóng COVID-19 thứ hai của Ấn Độ đã qua đi, nhưng có những lo ngại về làn sóng thứ ba và điều đó có thể kéo theo sự bùng phát nấm đen ở Ấn Độ.

Cho đến nay, không có quốc gia nào khác báo cáo số ca bị nấm đen tăng mạnh - ngay cả khi biến thể Delta lan rộng trên toàn thế giới. Tới giữa tháng 6 vừa qua, biến thể Delta chiếm 99% các trường hợp COVID-19 ở Anh nhưng không có trường hợp nhiễm nấm đen nào được ghi nhận ở nước này.