Máy bay tiêm kích F-16 gửi tới Ukraine: Hiệu quả hay lãng phí thời gian?

Tranh luận về F-16

Thời gian qua, các nhà phân tích và chính trị gia đã tranh luận về vấn đề cung cấp máy bay chiến đấu của phương Tây cho Ukraine.

Những người ủng hộ lập luận rằng huấn luyện và chuyển giao nên được thực hiện ngay và luôn. Những người phản đối thì lại cảnh báo về nguy cơ leo thang xung đột và hối thúc tập trung vào các ưu tiên khác trong các nỗ lực chiến trận của Ukraine.

Các bên sở hữu máy bay tiêm kích đa nhiệm F-16 Viper, bao gồm Hà Lan, vừa bày tỏ sẵn lòng chuyển giao loại máy bay này cho Ukraine. Một báo cáo rò rỉ của không quân Mỹ gợi ý rằng việc huấn luyện phi công cho F-16 có thể hoàn thành trong 4 tháng, mặc dù khi ấy sẽ có một số câu hỏi về hiệu quả đào tạo phi công.

Do bản chất phức tạp của hoạt động buôn bán vũ khí, Washington nắm giữ quyền phủ quyết đối với việc chuyển giao bất cứ máy bay F-16 nào trên thế giới. Nhưng hiện nay trước sức ép từ một số nước đang sở hữu F-16, chính quyền Tổng thống Mỹ Biden có vẻ đang nói rõ rằng họ sẽ không phủ quyết việc chuyển giao F-16 cho Ukraine. Quan trọng hơn, chính quyền ông Biden đã nhất trí tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đào tạo phi công Ukraine về sử dụng F-16.

Khả năng F-16 tham chiến ở Ukraine

Như vậy có khả năng rất cao là các máy bay F-16 sẽ mau chóng có mặt ở chiến trường Ukraine. Động thái trên diễn ra trong bối cảnh ngày càng có nhiều người lo ngại về "sức khỏe" mạng lưới phòng không Ukraine.

Mặc dù phòng không Ukraine tuyên bố đã bắn hạ một số lượng đáng kể tên lửa Nga (con số chính xác là không đáng tin cậy), phương Tây vẫn quan ngại về tỷ lệ tiêu hao tên lửa của Ukraine.

Nếu Ukraine hết tên lửa hoặc giảm mức độ sử dụng tên lửa, khi ấy không quân Nga sẽ giành lại đáng kể tự do chiến thuật và chiến lược.

Phương Tây đã tăng từ từ sự hỗ trợ của họ dành cho không quân Ukraine. Họ bắt đầu bằng việc hỗ trợ chuyển giao linh kiện và các thiết bị khác cần thiết cho việc đưa máy bay MiG-29 vào hoạt động trên không. Sau đó là quyết định chuyển giao MiG-29 từ kho của các nước trước đây thuộc khối Hiệp ước Warsaw.

Các nỗ lực này đã giúp Ukraine có khả năng đưa thêm nhiều máy bay vào tác chiến so với thời kỳ đầu xung đột Ukraine. Phương Tây cũng cung cấp các thiết bị tinh vi cho các máy bay đó, cải thiện năng lực chiến đấu của chúng.

Bên cạnh đó, đội máy bay chiến đấu của Ukraine có từ thời Liên Xô đã đối mặt nhiều hạn chế về mặt công nghệ so với các tiêm kích phương Tây.

F-16 tác động lên cục diện chiến trường đến đâu?

Hiện phương Tây có sẵn nhiều chiếc F-16. Chín nước châu Âu đang vận hành hoặc từng vận hành máy bay F-16. Một số nước thậm chí còn đang trong quá trình chuyển loại từ F-16 sang F-35.

Rất khó nói việc chuyển giao chiến đấu cơ F-16 sẽ có tác động như thế nào đến chiến sự ở Ukraine. Tác động sẽ phụ thuộc nhiều vào tốc độ gửi F-16 sang Ukraine và số lượng máy bay này được gửi đi.

F-16 đa nhiệm có thể làm được nhiều thứ, mỗi thứ một chút: ném bom chiến thuật, ném bom chiến lược, chế áp phòng không đối phương, đánh chặn và giành ưu thế trên không.

Việc F-16 có đảm đương tất cả các vai trò đó hay không phụ thuộc nhiều vào các vũ khí mà phương Tây sẽ cung vấp và vào hoạt động huấn luyện. Ngay cả sau khi hoàn thành khóa đào tạo cơ bản, các phi công Ukraine sẽ mất thêm thời gian để làm chủ sự phức tạp của máy bay và tận dụng hết các khả năng của máy bay để tự vệ.

Bên cạnh đó, lực lượng mặt đất của Ukraine còn cần phải làm chủ hoạt động bảo dưỡng.

F-16 có thể giúp giải quyết vấn đề phòng không của Ukraine. Với vũ khí và huấn luyện thích hợp, chúng có thể hỗ trợ trực tiếp cho lục quân Ukraine.

Nhưng bay vào lưới phòng không của Nga không đơn giản chút nào. Do vậy, khó kỳ vọng các máy bay F-16 sẽ có tác động mang tính quyết định sớm. Thậm chí có khả năng sau khi xung đột vũ trang kết thúc, không quân Ukraine sẽ phải yêu cầu cung cấp các máy bay tiên tiến của phương Tây.