T-14 Amatar có đúng như những gì Nga 'quảng cáo'?

Mới đây, Bộ trưởng Công Thương Liên bang Nga Manturov tuyên bố, xe tăng chiến đấu chủ lực T-14 Amatar thế hệ mới đã tiến hành "thử nghiệm chiến đấu thực tế" trên chiến trường Syria. Trong quá trình thử nghiệm đã phát hiện nhiều vấn đề cần sửa đổi và cải thiện trong tương lai. Điều này khiến thế giới tò mò về "lữ trình Syria" của chiếc xe tăng mạnh nhất nước Nga này.

Cuộc thử nghiệm của T-14 ở Syria đang gây hiệu ứng tò mò cho cả thế giới. Nguồn: people.com.cn.

T-14 tiên tiến nhưng thiếu độ tin tưởng

T-14 là xe tăng chiến đấu chủ lực thế hệ thứ tư duy nhất trên thế giới, nó được phát triển trên nền tảng xe bánh xích hạng nặng Amatar và là xe tăng được thiết kế hoàn toàn mới. Amatar có nghĩa là "sức mạnh tổ tiên". T-14 cũng là xe tăng chiến đấu chủ lực đầu tiên trong lịch sử xe tăng thế giới sử dụng tháp pháo không người lái, có cabin bọc thép và thiết bị kỹ thuật số hoàn toàn, so với xe tăng phương Tây nó có lợi thế lớn.

Kíp lái được bố trí ở cabin bọc thép trước thân xe và hoàn toàn tách rời với khoang nhiên liệu, đạn dược, độ an toàn cũng được cải thiện rất nhiều. T-14 nặng hơn nhiều so với các xe tăng khác của Nga, do vậy phía sau xe được lắp đặt một động cơ diesel, giúp nó di chuyển với tốc độ tối đa 75 km/h và tầm hoạt động tối đa lên đến 500 km. Hệ thống treo được thiết kế mới không chỉ cải thiện khả năng lái xe trên địa hình gồ ghề mà còn cải thiện độ chính xác của hệ thống điều khiển hỏa lực.

Tháp pháo không người lái của T-14 được trang bị pháo nòng trơn 2A82-1M 125mm. Với sự hỗ trợ của máy nạp đạn tự động, tốc độ bắn có thể đạt tới 12 viên/giây, tiêu diệt các mục tiêu trong vòng 10 km. T-14 cũng là xe tăng đầu tiên của Nga được trang bị hệ thống phát hiện và ngắm bắn mục tiêu tốc độ nhanh. Người ngồi trên xe có thể quan sát 360 độ ở bên ngoài thông qua các camera ảnh nhiệt và camera độ phân giải cao. T-14 còn có thể theo dõi 65 mục tiêu cùng lúc và chọn loại tên lửa phù hợp để tấn công.

Tăng T-14 Armata di chuyển trên bùn lầy ở thao trường Alabino, Moscow. Nguồn: people.com.cn.

Trên phương diện bảo vệ, khung gầm, mặt trước, mặt bên và mặt trên của xe tăng T-14 được trang bị giáp chống nổ, cũng được phủ một lớp sơn ngụy trang để làm giảm hiệu quả thăm dò bằng quang học và hồng ngoại. Ngoài ra, xe tăng cũng được trang bị nhiều hệ thống bảo vệ chủ động/ thụ động có thể phát hiện và bắn hạ tên lửa trước khi bị tấn công.

Cho đến nay, T-14 vẫn chưa được định hình hoàn toàn và kết quả của việc “chồng chất” các công nghệ cao lên xe tăng này làm cho độ tin cậy của nó rất đáng nghi ngờ. Trong cuộc diễu hành trên Quảng trường Đỏ, T-14 đã xuất hiện trục trặc. Chi phí cao cũng làm giảm sự hấp dẫn của loại xe tăng tiên tiến này. Hiện tại, Quân đội Nga vẫn được trang bị một số lượng lớn xe tăng chiến đấu chủ lực cải tiến như T-90M và T-72B3, và duy trì thái độ thử nghiệm đối với T-14.

Ý nghĩa và rủi ro của việc thử nghiệm ở nước ngoài

Các nhà sản xuất xe tăng Nga không có nhiều hy vọng đối với việc Quân đội Nga trang bị xe tăng T-14 với quy mô lớn. Khi xe tăng được phép xuất khẩu, họ đã đặt mục tiêu vào thị trường nước ngoài, do đó các nhà sản xuất mong muốn tăng cường hơn nữa khả năng thích ứng với các môi trường chiến đấu khác nhau ngoài Nga của T-14.

Ấn Độ sẽ thực sự mua T-14 của Nga? Nguồn: people.com.cn.

Hiện tại, T-14 đã hoàn thành các thử nghiệm trong điều kiện khí hậu và cao nguyên Bắc cực, chủ yếu để đáp ứng nhu cầu của các hoạt động quân sự của Nga. Trên thị trường quốc tế, những khách hàng tiềm năng của T-14 chủ yếu tập trung ở Trung Đông và Nam Á. Vì lý do này, T-14 cũng phải hoàn thành các thử nghiệm cần thiết trong môi trường sa mạc nóng khô.

Tại Syria, thử nghiệm T-14 không phải là "thử nghiệm chiến đấu thực tế" như được quảng cáo bởi giới truyền thông, mà chỉ là thử nghiệm độ tin cậy của các hệ thống và linh kiện như khung gầm xe tăng, sức mạnh, truyền động, tháp pháo, điều khiển hỏa lực, pháo binh... Theo quan điểm của phía Nga, việc đưa T-14 còn dang dở vào chiến trường để thử nghiệm chiến đấu thực sự là rất nguy hiểm và không cần thiết. Một khi T-14 bị bắt hoặc tiêu diệt trong cuộc thử nghiệm ở Syria, nó sẽ khiến chiếc xe tăng này mất khả năng cạnh tranh thị trường, điều mà phía Nga không muốn thấy.

Trong lịch sử, Hồng quân Liên Xô đã đưa các xe tăng hạng nặng T-100 và SMK đến thử nghiệm chiến đấu thực tế ở Chiến tranh Liên Xô - Phần Lan. Điều đáng ngạc nhiên là Quân đội Phần Lan đã dễ dàng phá hủy hai nguyên mẫu xe tăng hạng nặng này, và buộc chúng phải rút khỏi “võ đài lịch sử” từ rất sớm. Bài học này khiến Nga cực kỳ thận trọng khi đưa các nguyên mẫu xe tăng vào các cuộc thử nghiệm chiến đấu thực tế. Các nhà phân tích tin rằng "thử nghiệm chiến đấu thực tế" của T-14 ở Syria không gì khác hơn là một mánh lới quảng cáo, và nó thiên về việc thúc đẩy xuất khẩu.

Chiến tranh Liên Xô – Phần Lan là bài học xương máu của Nga trong việc thử nghiệm vũ khí trong chiến đấu thực tế. Nguồn: people.com.cn.

Cơ hội và thách thức trên thị trường quốc tế

The Diplomat cho biết, Bộ Quốc phòng Nga ban đầu đề xuất mua 2.300 chiếc T-14 vào năm 2020. Sau đó, thời gian mua sắm này đã bị hoãn đến năm 2025 và số lượng đơn đặt hàng cũng giảm đáng kể. Theo các nguồn đáng tin cậy, Nga sẽ thành lập hai tiểu đoàn xe tăng T-14, mỗi tiểu đoàn gồm khoảng 40 xe tăng chiến đấu chủ lực. Các đơn đặt hàng có liên quan đã được đặt và việc sản xuất hàng loạt sẽ bắt đầu vào năm 2020. Đến năm 2021, quân đội Nga sẽ nhận được ít nhất 100 chiếc T-14.

So với Quân đội Nga, thị trường quốc tế rộng lớn mới là mục tiêu chính của các nhà sản xuất vũ khí Nga. Ông Manturov cho biết, Nga có kế hoạch hợp tác với khách hàng nước ngoài vào năm 2021 và đã nhận được một loạt các cuộc tham vấn sơ bộ. Dự kiến, các khách hàng truyền thống của Nga nhiều khả năng sẽ mua T-14 như Ấn Độ, Iraq, Syria và Ai Cập. T-14 cũng có thể được mở rộng sang các thị trường khác như Saudi Arabia, UAE và Qatar.

Xe tăng M1 Abrams của Mỹ vẫn được đánh giá là có sức hấp dẫn hơn so với T-14. Nguồn: people.com.cn.

Có điều, T-14 chất lượng cao thì giá cũng cao, điều này sẽ phải đối mặt với những thách thức lớn từ Mỹ và Châu Âu trên thị trường quốc tế. Xe tăng chiến đấu chủ lực Abrams cũ của Mỹ có hiệu suất chiến đấu tuyệt vời và giá cả vừa phải, khiến nó trở nên hấp dẫn đối với các nước Trung Đông. Các xe tăng chiến đấu chủ lực khác của Anh, Pháp, Đức cũng có thị trường riêng ở Đông Nam Á, Nam Á và Bắc Phi. Là “người đến sau”, T-14 gặp một số khó khăn khi tham gia vào các thị trường này là điều đương nhiên.

Ngoài ra, ngày càng có nhiều mối đe dọa mà xe tăng phải đối mặt trên chiến trường hiện đại, và một số quốc gia nghi ngờ về sự cần thiết phải trang bị xe tăng với quy mô lớn. Nhiều quốc gia đã làm chậm tốc độ thay thế xe tăng và đầu tư chi tiêu quân sự hạn chế vào việc xây dựng lực lượng không quân và hải quân. Do đó, việc T-14 có thể đứng vững trên thị trường quốc tế hay không vẫn còn là vấn đề cần xem xét trong tương lai.