Thổ Nhĩ Kỳ đe sẽ mở chiến dịch ở biên giới Syria

Chiến thắng quyết định cho Syria

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan mới đây đã cáo buộc Nga “không tôn trọng” các thỏa thuận đã ký với Ankara về vùng Tây Bắc Syria khi có các thông tin các máy bay chiến đấu của Nga và Syria đã gia tăng các cuộc không kích. Ông Erdogan nói rằng ông đã “hết kiên nhẫn” với các cuộc tấn công vào Idlib.

Nhật báo Hurriyet dẫn lời ông Erdogan nêu rõ: “Đã có những thỏa thuận với phía Nga. Nếu Nga tôn trọng các thỏa thuận đó, chúng ta sẽ làm tương tự. Nhưng hiện giờ, thật không may là Nga không tôn trọng các thỏa thuận đó”.

Ngày 31/1, ông Erdogan cho biết Thổ Nhĩ Kỳ có thể mở một chiến dịch quân sự tại tỉnh Idlib, Tây Bắc Syria nếu tình hình trong khu vực này không được giải quyết ngay lập tức. Phát biểu tại Ankara, ông Erdogan tuyên bố Thổ Nhĩ Kỳ không thể giải quyết một làn sóng di cư mới.

Phản ứng của nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ được đưa ra trong bối cảnh quân đội Syria liên tiếp giành những thắng lợi quan trọng. Ngày 25/1, Bộ Ngoại giao Syria cho biết chiến dịch quân sự của quân đội Syria sẽ tiếp tục tại các khu vực mà phiến quân đang kiểm soát ở tỉnh Aleppo và Idlib, miền Nam Syria

Theo Bộ Ngoại giao Syria, chiến dịch quân sự lần này của quân đội Syria là một phần trong các nỗ lực của Chính phủ nhằm đáp trả việc các phiến quân nã pháo vào các khu vực dân cư, trong đó có các vụ nã pháo tại Aleppo khiến 23 người thiệt mạng trong vòng một tuần.

Một ngày sau đó, các lực lượng trung thành với Chính phủ Syria đã tiến đến vùng ngoại ô Maaret al-Numan - một thành phố quan trọng giáp ranh với thành trì cuối cùng nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng phiến quân ở Syria. Maaret al-Numan còn là một thành phố chiến lược nằm trên tuyến quốc lộ M5 nối Damascus với Aleppo - thành phố lớn thứ hai của Syria. Đây là tuyến quốc lộ chủ chốt có thể giúp Chính phủ Syria giành lại quyền kiểm soát đối với toàn bộ đất nước.

Ngày 29/1, quân đội Syria tuyên bố đã chiếm lại thành phố Maaret al-Numan từ phe thánh chiến và lực lượng đồng minh. Đây là lần đầu tiên trong 7 năm qua, lực lượng chính phủ Syria giành lại quyền kiểm soát thành phố chiến lược này. Người phát ngôn quân đội Syria nêu rõ trên truyền hình: “Các lực lượng của chúng ta vài ngày trước đã đánh đuổi bọn khủng bố khỏi các làng mạc và thị trấn”, trong đó có Maaret al-Numan.

Quân đội Syria (SAA) cùng lực lượng ủng hộ liên tiếp giành những thắng lợi quan trọng

Theo thông tin mới nhất, Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria (SOHR) cho biết, các lực lượng Chính phủ Syria hiện kiểm soát hơn 72,8% diện tích lãnh thổ của quốc gia Trung Đông này, so với 19% của 3 năm trước đây.

Theo SOHR, trước vòng đàm phán Astana đầu tiên về vấn đề Syria được tổ chức vào đầu năm 2017, quân đội Syria chỉ kiểm soát 19,4% lãnh thổ nước này, song con số hiện nay đã là trên 72,8%.

Người đứng đầu của SOHR, ông Rami Abdul-Rahman cho hay, các phiến quân Syria hiện chỉ thực sự kiểm soát 2,6% diện tích Syria, gồm tỉnh Idlib thuộc miền Tây Bắc và vùng nông thôn phía Tây của tỉnh Aleppo, miền Bắc Syria. Phần lãnh thổ còn lại ở miền Đông Syria được kiểm soát bởi các lực lượng do người Kurd dẫn đầu.

Hỏa lực miệng của người Thổ?

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ dường như đã thực sự “hết kiên nhẫn” bởi ngay trước khi lực lượng phiến quân mất quyền kiểm soát Maaret al-Numan, ông đã có cuộc điện đàm với người đồng cấp Mỹ Donald Trump. Một cuộc điện đàm như vậy giữa lúc quan hệ Mỹ-Thổ đang căng thẳng không phải chuyện bình thường.

Trên tài khoản Twitter, người phát ngôn của Nhà Trắng đã xác nhận thông tin về cuộc điện đàm, song không cung cấp thông tin chi tiết. Các hãng tin phương Tây cũng chỉ cho biết hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về tình hình Syria và Libya.

Tổng thống Nga V. Putin (trái) và Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ T. Erdgoan

Truyền thông Nga đã gọi tuyên bố của ông Erdogan là “tối hậu thư” đối với Moscow ở Syria. Tuy nhiên, giới chuyên gia Nga tỏ ra bình tĩnh hơn khi cho rằng phản ứng của ông Erdogan là dễ hiểu và sẽ không có bất kỳ hành động nào kèm theo. Chuyên gia Nga Mikhail Balbus cho rằng thực chất ông Erdogan đang trấn an các tay súng phiến quân ở Idlib.

Chuyên gia Balbus cũng nhắc lại trong một phần của thỏa thuận 3 bên giữa Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ về Syria được công khai thì Thổ Nhĩ Kỳ có trách nhiệm đảm bảo giao thông thông suốt của tuyến đường M5. Tuy nhiên, người Thổ đã không hoàn thành trách nhiệm này và khu vực vẫn bị các tay súng của al-Nusra, một nhánh của al-Qaeda kiểm soát.

Ông Balbus cho rằng chính vì cả Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đều có lợi ích khi duy trì xung đột tại Idlib vì những nguyên nhân khác nhau nên hai nước này không muốn tỉnh Idlib được giải phóng khỏi các tay súng phiến quân. Trong khi đó, mục tiêu của quân chính phủ Syria là giải phóng hoàn toàn tuyến đường M5 cùng toàn bộ các vùng lãnh thổ xung quanh, thậm chí là ccs lãnh thổ ở phía Tây và Tây Bắc thành phố Aleppo. Cũng theo chuyên gia Balbus, lợi ích của Nga về cơ bản phù hợp với chiến dịch hiện nay ở Idlib.

Liên quan tới việc Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ tuyên bố về việc dừng thể thức Astana (khuôn khổ hợp tác 3 bên giữa Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ về Syria), chuyên gia Balbus nhận định Thổ Nhĩ Kỳ đang muốn xem xét lại thỏa thuận với Nga vì tình hình thực tế cho thấy Ankara không thể thực hiện các nghĩa vụ của mình. Các tay súng phiến quân thân Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib đã được điều động sang Libya để phục vụ các lợi ích của người Thổ tại đây.

Binh sĩ và xe bọc thép Nga tham gia tuần tra chung với Thổ Nhĩ Kỳ ở Đông Bắc Syria

Đối với các tay súng phiến quân ở Idlib, chuyên gia Nga cho biết trên thực tế Thổ Nhĩ Kỳ cũng chỉ có ảnh hưởng đối với một số nhóm hạn chế. Trong khi đó, tại tỉnh này, hiện có rất nhiều nhóm phiến quân như Hayat Tahriral-Sham không hề chịu ảnh hưởng của người Thổ.

Bình luận về chiến dịch hiện nay của quân chính phủ Syria ở Idlib, chuyên gia Balbus cho rằng ngay từ đầu Nga đã không thể kiềm chế Damascus nên sau đó đã bắt đầu ủng hộ.

Về mặt chính thức, phản ứng trước tuyên bố hôm 29/1 của ông Erdogan rằng Moscow đang vi phạm các thỏa thuận nhằm kiềm chế xung đột tại Idlib, Điện Kremlin đã phủ nhận mọi cáo buộc và nhấn mạnh Nga hoàn toàn tuân thủ các nghĩa vụ của nước này ở Idlib. Ngoài ra, Moscow còn bày tỏ quan ngại sâu sắc về các vụ tấn công xảy ra tại khu vực này thời gian gần đây.

Tổng thống Syria Bashar al-Assad thì tuyên bố cuộc chiến chống khủng bố tại Idlib là ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Syria. Quân đội Syria khẳng định đợt tấn công sẽ không dừng ở việc phản ứng với các vụ tấn công vào khu vực dân cư và vi phạm ở vùng giảm căng thẳng của nhóm Mặt trận Nusra và các nhóm có cùng tư tưởng cực đoan, mà sẽ tiếp tục cho đến khi loại trừ hoàn toàn các nhóm khủng bố này.